Tegelkachels zijn milieuvriendelijker, zuiniger, gezonder, veiliger en gezelliger dan alle moderne verwarmingsmiddelen samen. Waarom zijn ze verdwenen en hoe krijgen we ze weer terug?
Haast niemand weet dat er vroeger een verwarmingstoestel bestond dat alle moderne verwarmingstoestellen overtreft. Dan hebben we het niet over de kolenkachel, maar over de (Europese) voorloper daarvan: de tegelkachel. Een technologie van bijna duizend jaar oud, waarvan de verdere ontwikkeling en verspreiding werd gedwarsboomd door de opkomst van steenkool, aardgas en olie. Tegelkachels zijn groot en zwaar, maar ze bieden zoveel voordelen dat ze het zouden verdienen om – opnieuw - door de overheid gestimuleerd te worden.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
De geschiedenis van de tegelkachel (of keramische kachel) gaat terug tot de Europese Middeleeuwen. Ze verschijnen al op tekeningen en schilderijen uit de jaren 1300. De keramische kachel is in feite het eerste echte verwarmingselement uit de geschiedenis, de opvolger van kampvuur en open haard. De Romeinen ontwikkelden weliswaar eerder de hypocaust, een voorloper van centrale verwarming, maar die kennis ging grotendeels verloren na de val van het Romeinse Rijk.
Vooral in Rusland, Scandinavië en Centraal-Europa kent de tegelkachel een lange en rijke traditie. De technologie was een belangrijke verbetering ten opzichte van de open haard, omdat ze de rook uit de kamer houdt en veel zuiniger is. In de 18e eeuw financierden de overheden in Pruisen en in Scandinavië onderzoek naar efficiëntere tegenkachels in de strijd tegen een ernstig tekort aan brandhout – de tegelkachel als ecotech avant-la-lettre.
Keramische kachels worden traditioneel op hout gestookt, maar ze kunnen vandaag evengoed worden uitgerust om op gas te werken, of afwisselend op beide brandstoffen. Ze kunnen bovendien worden geïntegreerd in een systeem van centrale verwarming.
Een tegelkachel kan eender welke vorm of afmetingen aannemen. Hij kan bijna onzichtbaar worden ingebouwd in een muur of onder een trap, maar het kan ook een indrukwekkend kunstwerk zijn dat in het midden van de kamer staat opgesteld.
Tegelkachels: Steen versus metaal
Het meest essentiële kenmerk van de tegelkachel is dat hij gemaakt is uit steen, terwijl al onze moderne verwarmingsmiddelen zijn gemaakt uit metaal (plaatijzer of gietijzer). Een tegelkachel is meestal opgebouwd uit vuurvast leem, beton of metselwerk (kleisteen of chamotte), afgewerkt met keramische tegels of gips.
Natuursteen en speksteen worden ook gebruikt, en vormen in dat geval zowel de opbouw als de afwerking (dit zijn de zogenaamde speksteenkachels). De tegelkachel is nauwer verwant aan de traditionele oven dan aan de metalen kachel.
Het verschil in materiaalkeuze is cruciaal. Metaal warmt snel op, maar het koelt ook snel weer af, zodat een metalen verwarmingselement continu gestookt moet worden. Steen heeft meer tijd nodig om warm te worden, maar houdt die warmte vervolgens wel veel langer vast. Dankzij de hoge thermische massa kan het hout in een tegelkachel aan een zeer hoge temperatuur worden verbrand, wat energie-efficiënter is en een schonere verbranding oplevert.
In een tegelkachel wordt slechts één of twee keer per dag gedurende korte tijd een vuurtje gestookt – van een kwartier tot een of twee uur, afhankelijk van de grootte van de kachel, de heersende buitentemperatuur en de gewenste binnentemperatuur. Een tegelkachel of speksteenkachel van gemiddelde afmetingen straalt vervolgens minstens 12 uur warmte uit.
Rookgaskanalen
Het grootste deel van een tegelkachel bestaat uit een soms erg complex labyrint van gaskanalen en binnenkamers.
Die hebben als doel de warme gassen van de verbranding zo lang mogelijk vast te houden, zodat ze zoveel mogelijk warmte aan de steen kunnen afgeven alvorens ze via de schoorsteen verdwijnen.
Het energetisch rendement van een tegelkachel bedraagt tussen 80 en 90 procent, tegen 40 tot 50 procent voor metalen kachels of centrale verwarmingstoestellen, en slechts 10 tot 15 procent voor een open haard (waar de meeste warmte via de schoorsteen verdwijnt).
Een van de opvallendste kenmerken van een (op hout gestookte) tegelkachel is dan ook de stookruimte, die belachelijk klein lijkt in vergelijking met de kachel zelf. Door het hoge rendement heeft een gemiddelde keramische kachel in onze streken maar 6 kubieke meter hout per jaar nodig: een flinke boom.
Wie een beetje tuin heeft, kan zijn of haar woning verwarmen met het eigen snoeihout - dun hout is prima geschikt voor een tegelkachel, mits het goed droog is.
Stralingswarmte
Alle hedendaagse verwarmingselementen verwarmen een huis of een kamer hoofdzakelijk door middel van convectie: het opwarmen van de lucht. De keramische kachel doet dat daarentegen vooral door middel van stralingswarmte: infraroodstraling, vergelijkbaar met zonnewarmte. In een kamer die met een tegelkachel wordt verwarmd, kan thermisch comfort worden behaald bij een lagere luchttemperatuur.
Het effect is vergelijkbaar met dat van een wintersportliefhebber die ondanks de vriestemperatuur toch in T-shirt van de zon geniet. Stralingswarmte warmt niet de lucht op, maar het lichaam van de wintersportliefhebber.
Een tegelkachel doet hetzelfde: hij verwarmt niet de binnenlucht, maar de vloer, de muren, de meubels en de mensen in de kamer. Die objecten stralen op hun beurt die warmte weer uit – hetzelfde effect als na een hete zomerdag, wanneer de muren en straatstenen in de stad de opgeslagen warmte van de zon slechts traag weer vrijgeven. Er is wel een indirecte opwarming van de lucht, maar die is veel beperkter dan in het geval van convectieverwarming. Het klinkt allemaal een beetje bizar voor de moderne mens, maar tot 100 jaar geleden was verwarming per definitie stralingswarmte. Verwarming door convectie is een zeer recente uitvinding, en ze heeft meer nadelen dan voordelen.
De nadelen van luchtverwarming
Convectie veroorzaakt een constante luchtstroming in huis, omdat warme lucht wordt opgestuwd (het principe van de luchtballon) en koele lucht wordt aangezogen (alle convectors hebben een aanvoer van lucht nodig). Een eerste gevolg is dat de warme lucht naar het plafond stijgt, terwijl de mensen die ze moet verwarmen zich op de vloer bevinden. Dat is weinig efficiënt.
Opwarming door convectie is evenmin gezond. Het stof in huis gaat rondzweven, wat tot irritatie van de ademhaling leidt. In combinatie met het drogend effect van warme lucht en met stofschroei – het stof dat verschroeit op de metalen oppervlakken van radiatoren en kachels – leidt dat tot een onaangename, zure binnenlucht, die een benauwend gevoel geeft en vaak hoofdpijn veroorzaakt. Dat wordt doorgaans opgelost met meer technologie: luchtbevochtigers of elektrische waterverwarmers, die een mengsel van stoom en lucht de kamers in blazen.
Helaas ontstaat op die manier een ideale broedsituatie voor de huismijt, met allergieën als gevolg, en voor de huiszwam. Samengevat is convectie niet bepaald bevordelijk voor de luchtkwaliteit in huis. Het fanatiek dichtplakken van tochtgaten en kieren – zodat er zo weinig mogelijk opgewarmde lucht kan ontsnappen – maakt dat alleen maar erger.
Tegelkachel als knuffelmuur
Een tegelkachel heeft al deze nadelen niet. Omdat hij nauwelijks lucht opwarmt, is er ook geen stofcirculatie. Omdat het oppervlak van een tegelkachel veel minder warm wordt dan het metalen oppervlak van een metalen kachel of een radiator, is er ook geen stofschroei. En omdat de lucht niet opstijgt, wordt de energie veel efficiënter benut.
De warmte stijgt niet naar het plafond (of via een open trap naar de bovenverdiepingen). Daarom kan je ook zonder problemen boven een raam openzetten om te ventileren, zonder dat alle warmte meteen ontsnapt. Omdat de buitenwand van een tegelkachel veel minder warm wordt dan die van een metalen kachel of een radiator, is er ook geen gevaar om je te verbranden.
Van die eigenschap wordt soms handig gebruik gemaakt door behaaglijk warme zit- of ligbanken in een keramische kachel te integreren, een comfort dat geen enkel ander verwarmingselement kan bieden. In het oude Rusland en in Centraal Europa was het zelfs de gewoonte om een slaapplaats bovenop de oven te installeren.
Door hun warme (maar niet té warme) oppervlak bieden tegelkachels nog meer toepassingen. Zo zijn ze uitermate geschikt om potten en pannen warm te houden, of om de was te drogen – een radiator of metalen kachel is daar meestal te heet voor. Een keramische kachel kan ook uitgerust worden met kookplaten of een oven, zodat hij dus tegelijk voor de voedselbereiding kan worden ingezet.
Volledige verbranding
Kachelovens vormen een alternatief voor alle soorten verwarmingselementen, maar in vergelijking met houtkachels hebben ze nog een extra troef. Steeds meer mensen kiezen de laatste jaren opnieuw voor hout, omdat ze liever niet afhankelijk zijn van de onvoorspelbare energieprijzen. Op zich is dat geen slechte ontwikkeling, want in tegenstelling tot gas en olie is hout in principe een hernieuwbare en CO2-neutrale brandstof (de CO2 die vrijkomt bij de verbranding ervan is immers enkele jaren voordien door de boom uit de atmosfeer gehaald). Probleem is dat metalen houtkachels weinig efficiënt zijn, en bijzonder vervuilend.
Hout kan verbrand worden zonder al te veel luchtvervuiling te veroorzaken, maar dan moet het wel aan een voldoende hoge temperatuur worden verbrand: 1100 tot 1200 graden Celsius in het vlamgebied.
In dat geval wordt 99 procent van de biomassa omgezet in CO2 en waterdamp, en onstaat er nauwelijks rook. Een metalen houtkachel haalt echter maximaal een verbrandingstemperatuur van 650 tot 700 graden, met een onvolledige houtverbranding als gevolg. Hout bestaat voor twee derde uit brandbare gassen en voor één derde uit brandbare materie. Bij een onvolledige verbranding ontsnappen die gassen als rook via de schoorsteen.
In streken waar veel met hout wordt gestookt, verslechtert de luchtkwaliteit dan ook dramatisch (een onvolledige houtverbranding is vele malen vervuilender dan het stoken van gas, olie of steenkool). Een onvolledige verbranding is vanuit energetisch oogpunt bovendien weinig efficiënt: er gaat veel energie verloren.
Oververhitting
In een houtkachel moet het vuur worden gedempt door de luchttoevoer te verminderen, zoniet zou het de kamer door de snelle warmteafgifte in een oven veranderen. Omdat een tegelkachel de hitte van de verbranding niet onmiddellijk aan de kamer vrijgeeft, maar tijdelijk opslaat in het metselwerk, kan hout aan een zeer hoge temperatuur worden verbrand zonder dat het huis overhit raakt.
Een tegelkachel of speksteenkachel wordt daarom altijd even hard gestookt, ook als er een lagere temperatuur gewenst is. In dat geval stook je simpelweg een kleinere portie hout (of gas), of stook je minder vaak. Er treedt dus altijd een relatief schone, volledige verbranding op. Dat is overigens niet alleen bevorderlijk voor de luchtkwaliteit, het is ook veiliger. Bij een onvolledige verbranding raakt de schoorsteen steeds dichter bezet met creosootdeeltjes, die bij een keertje flink stoken tot een schoorsteenbrand kunnen leiden (de reden waarom een schoorsteen regelmatig moet worden schoongemaakt).
Nadelen van tegelkachels
Tegelkachels hebben ook een aantal nadelen. Wellicht het grootste bezwaar is dat een tegelkachel of speksteenkachel niet de instant-warmte levert die we intussen gewend zijn. Wie de gaskachel opendraait, wordt daar onmiddellijk voor beloond.
Maar een kacheloven geeft geen warmte af na een druk op een knop, want het duurt een paar uur eer hij is opgewarmd. Dat is geen probleem tijdens lange koude periodes, want eens het proces op gang is gebracht en de oven elke ochtend even wordt gestookt, is het huis altijd warm. Het is minder evident bij flinke temperatuurschommelingen, of wanneer je vaak op reis gaat.
Aan dit nadeel valt wel een mouw te passen. Ofwel letterlijk uiteraard, door je op die momenten beter te kleden. Maar het kan ook minder lowtech door een extra verwarmingselement – zoals een gaskachel of een infraroodpaneel – in dezelfde kamer te plaatsen.
Dat tweede verwarmingselement kan ook een tweede, veel kleinere tegelkachel zijn, of een keramische oven (een kleinere tegelkachel bedoeld om te koken).
Het kleinere exemplaar kan dan gebruikt worden om de kamer snel wat op te warmen, terwijl de grote tegelkachel op temperatuur komt.
Temperatuurregeling
Een tegelkachel levert evenmin de vlotte temperatuurregeling van andere verwarmingselementen. Als een hout- of gaskachel te hoog staat, zet je hem simpelweg lager en de kamertemperatuur zakt snel. Die mogelijkheid biedt een tegelkachel niet. Heb je ’s morgens te veel hout of gas gestookt, dan valt die beslissing tijdens de rest van de dag niet meer terug te draaien.
Er zit in dat geval niets anders op dan het openen van de ramen om de temperatuur te doen zakken, en dan ben je uiteraard weinig efficiënt bezig. De kamer op de juiste temperatuur brengen vraagt dus enige ervaring en toewijding, zeker in een klimaat waar het niet elke dag even koud is.
Schaduw
Een derde nadeel van een tegelkachel of speksteenkachel is het gevolg van het grote aandeel stralingswarmte. Een kacheloven verwarmt alleen de kamer waarin hij zich bevindt - een deur openzetten naar een aanpalende kamer zal die kamer slechts in geringe mate opwarmen, omdat ze grotendeels in de “schaduw” ligt van de stralingswarmte.
Dat is opnieuw te vergelijken met een warme zon op een koude winterdag: stap je uit de zon in de schaduw dan is de stralingswarmte weg en voel je alleen nog de luchttemperatuur. Een gaskachel of een houtstoof scoort op dat vlak ook niet al te best, maar centrale verwarming lijkt op dit vlak de onbetwistbare winnaar. Een tegelkachel sluit echter geen systeem van centrale verwarming uit – de technologie is veelzijdiger dan ze op het eerste gezicht lijkt.
De warmtemuur
Een andere manier om stralingswarmte toe te passen zijn warmtemuren (of -vloeren). Warm water wordt in dit geval niet door plaatijzeren radiatoren geleid, maar door plastic slangen die in de muur (of in voorzetelementen) worden ingebracht.
Warmtemuren kunnen worden gecombineerd met een tegelkachel. In dat geval wordt de keramische kachel aangesloten op een boiler-systeem, die het warme water via slangen in de muur of de vloer doorheen het huis verspreid. Op deze manier kan één tegelkachel (mits hij krachtig genoeg is) alle kamers in een huis verwarmen, iets wat anders onmogelijk is. Ook kan hij zo een huishouden van warm water voorzien.
Warmtemuren kunnen ook gecombineerd worden met een bestaande centrale verwarmingsketel. Dat is al een stap in de goede richting, want het verbruik gaat naar beneden (het water moet minder warm zijn dan in het geval van een traditionele centrale verwarming, omdat er warmte wordt uitgestraald vanuit een veel groter oppervlak) en er ontstaat een gezonder binnenklimaat (geen luchtcirculatie, geen stofschroei).
Als derde mogelijkheid kan je een tegelkachel ook aansluiten op de bestaande radiatoren maar dan verlies je het voordeel van stralingswarmte. Plaatijzeren radiatoren warmen immers hoofdzakelijk de lucht op.
Zwaar, groot, duur
Een ander, fundamenteel bezwaar is dat tegelkachels groot en zwaar zijn. Het gewicht van een volwaardige tegelkachel geschikt voor onze streken bedraagt minstens 700 kilogram, en kan bij grote kachels (vooral in de VS en in de Sovjetunie) oplopen tot 5 ton of meer. De omvang van het verwarmingstoestel hangt natuurlijk ook af van de omvang van de te verwarmen ruimte.
Er bestaan ook kleinere modellen, maar die verliezen een aantal voordelen van hun grotere broers (ze moeten vaker gestookt worden, en ze bereiken niet altijd hetzelfde verbrandingsrendement). Een volwaardige tegelkachel is dus per definitie groot en zwaar, daar valt niets aan te doen. Metalen verwarmingselementen hebben het onbetwistbare voordeel dat ze compacter zijn.
Tegelkachels kosten ook twee tot drie keer zo veel dan andere verwarmingssystemen. Aangezien de stookkosten veel lager liggen, en een goed gebouwde tegelkachel een mensenleven meegaat, wordt die investering na een tijd terugverdiend.
Maar je moet je de aankoop natuurlijk wel kunnen permitteren. In Finland, een belangrijke producent van speksteenkachels, wordt de aankoop van een kacheloven gesubsidieerd, met als gevolg dat 90 procent van de nieuwe huizen er mee is uitgerust.
Pelletkachels
Tegelkachels zijn duur omdat het ambachtelijke producten zijn. Ze lenen zich niet tot massaproductie, en zijn dus evenmin interessant voor de verwarmingsindustrie. Die verkoopt, bijvoorbeeld, liever pelletkachels. De pelletkachel is de enige metalen houtstoof die een even schone verbranding mogelijk maakt als een massieve tegelkachel of speksteenkachel. Om dat te bereiken wordt spitstechnologie ingezet – en dat is meteen ook de zwakte van de pelletkachel.
Het toestel heeft namelijk elektriciteit nodig om al die high-tech mechanismen aan te drijven (transportband, ventilatie, temperatuurregeling, enzovoort), wat betekent dat ook de productie van die elektriciteit in rekening moet worden gebracht bij het bepalen van de milieuscore. Bovendien levert een pelletkachel bij een stroomuitval geen warmte meer.
Een pelletstoof kan alleen maar gevoed kan worden met pellets, kleine staafjes gemaakt van houtafval, die in een fabriek geperst worden. Aan snoeihout of met de hand gezaagd of gekloofd hout heeft hij niets. Het fabricageproces van pellets kost alweer energie, wat opnieuw in rekening moet worden gebracht bij het bepalen van de milieuscore. Er is 610 kilowattuur energie nodig voor de productie van 1 ton pellets (bron, pagina 78-82). Bovendien ben je afhankelijk van de onvoorspelbare prijszetting van de pelletleverancier.
Op het vlak van gezondheid levert een pelletstoof ook weinig voordeel ten opzichte van een houtkachel, een gaskachel of centrale verwarming. Door alle spitstechnologie is een pelletkachel wel even duur als een tegelkachel.
Namaak
Nu de keramische kachel weer aan populariteit wint, proberen de fabrikanten van gewone kachels daar overigens een graantje van mee te pikken. Er worden nu kachels verkocht die het uiterlijk hebben van een tegelkachel, maar in feite gewoon een metalen gas- of houtkachel zijn, omgeven door een omhulsel van keramiek. Deze toestellen verraden zich door ventilatieroosters om koele lucht aan te zuigen (zie bijvoorbeeld de foto hieronder), iets waar een echte tegelkachel geen nood aan heeft.
De tegels worden uiteraard warm als de kachel aan staat, maar ze koelen ook even snel weer af. Deze toestellen worden gepromoot als een ideale combinatie van beide technieken, maar het zijn simpelweg convectiekachels: ze geven nauwelijks stralingswarmte af en ze hebben een lager rendement.
Stralingswarmte is een verkoopsargument geworden, wat ook duidelijk tot uiting komt bij deze reeks Duitse houtkachels (zie foto hieronder). Ze zien er sexy uit, en ze worden gepromoot als een moderne variant van de tegelkachel, omdat ze kunnen worden ingebouwd in metselwerk. Het resultaat lijkt op een kacheloven, maar omdat het metselwerk niet over rookkamers en –kanalen beschikt, en omdat de stookruimte is gemaakt van metaal, zijn dit simpelweg weinig efficiënte en zeer vervuilende houtstoven.
Is terugkeren naar hout wel een goed idee?
De tegelkachel is de enige technologie die probleemloos een schone verbranding van hout mogelijk maakt, en dus de enige technologie die een milieuvriendelijk alternatief belooft voor de steeds schaarser wordende voorraden gas en olie. De cruciale vraag is natuurlijk of de aarde wel genoeg hout kan voortbrengen om een betekenisvol deel van de wereldbevolking van brandstof te voorzien.
De energiecrisis die we nu meemaken, is niet de eerste uit de menselijke geschiedenis. Al vanaf de vijftiende eeuw ontstond er in bepaalde delen van Europa een tekort aan brandhout. Die schaarste werd nijpend in de zeventiende en achttiende eeuw, en ze werd pas ten gronde “opgelost” met de opmars van steenkool, aardgas en olie. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de huidige Europese bevolking zich opnieuw zou kunnen verwarmen met hout, want er zijn vandaag veel meer mensen dan toen. Toch is er enige hoop dat het potentieel groter is dan het aanvankelijk lijkt.
De massale ontbossing uit de Middeleeuwen en de Vroegmoderne tijd was het gevolg van het gebruik van de open haard, die zoals vermeld tien keer meer hout nodig heeft dan een moderne tegelkachel (hout was daarnaast ook het belangrijkste constructiemateriaal). Hoewel de tegelkachel bijna 10 eeuwen oud is, brak hij pas in de 19e eeuw op grote schaal door, en dan alleen nog in bepaalde Europese landen. Tegelkachels met de energie-efficiëntie zoals we die vandaag kennen, werden pas aan het eind van de 18e eeuw ontwikkeld.
Als we opnieuw teruggrijpen naar de brandstof uit de Middeleeuwen, kunnen we dus maar beter kiezen voor tegelkachels en speksteenkachels. Onderzoek moet uitwijzen wat in dat geval het potentieel is van hout als brandstof, maar zeker is dat het een stuk groter is dan wanneer we teruggrijpen naar houtkachels (die in feite helemaal niet geschikt zijn voor het verbranden van hout) of een open haard.
© Kris De Decker
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Update februari 2015. Dit artikel is, samen met andere artikels over stralingswarmte op deze blog, verder uitgewerkt tot een boek van 176 pagina's, dat is uitgegeven bij Eburon: "Stralingsverwarming: gezonde warmte met minder energie". Er is een volledig hoofdstuk gewijd aan de tegelkachel, maar ook andere stralingswarmtebronnen komen uitvoerig aan bod. Er is bijna zes maanden onderzoek in het boek gekropen, wat heeft geleid tot veel nieuwe inzichten over het inzetten van stralingsverwarming in een hedendaagse context. Het boek wordt geïntroduceerd in een apart artikel.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Foto's:
Middeleeuwse kachelovens: Furnologia
Russische kachelovens: Kuznetsov's Stoves
Zweedse kachelovens: Stockholms Läns Museum
Zwitserse kachelovens: Albert Iten
Ierse kachelovens: Biofire
Duitse & Oostenrijkse kachelovens: Bernthaner & Co / LEHMO / Peter Nikol / Flickr
Amerikaanse kachelovens: The Masonry Heater Association of North America / Gimme Shelter Construction / Masonry Stove Builders
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Verwante artikels op Lowtech Magazine :
- Een tegelkachel in het stopcontact: elektrische infraroodpanelen
- Efficiënt verwarmen zonder thermische isolatie: stralingswarmte in ongeïsoleerde huizen
- Houtgasauto's : rijden op brandhout
- Verwarm je kleren, niet je huis. elektrisch verwarmde kleding
- Isolatie: eerst het lichaam, dan het huis
- Hoe duurzaam zijn pelletkachels?
- Gelukkig in een huis van 8 vierkante meter : dwerghuisjes
(1)
Ik vind het weer een prachtig inspirerende blog geworden. Toevallig (?) zijn wij net bezig met de aanschaf van een speksteenkachel. Het idee om de warme rook zoveel mogelijk warmte te laten afgeven aan het huis brengt me op ideëen. Tot nu toe werd ons gezegd dat dubbelwandige pijp verplicht is, vanwege schoorsteenbrand. Die pijp is schreeuwend duur, in ons kleine huisje toch al gauw 2 - 3.000 euri... Nu denk ik over stenen pijp met leuke tegels en rookkanaal met zig-zagpatroon. Hoe ziet het dan met de trek eigenlijk? Ook minder belangrijk aangezien het zo goed verbrand :-))) ?
Geplaatst door: Adri | 08 december 2008 om 20:22
(2)
Het verslag over de pelletkachel is niet compleet. Zelf heb ik een pelletkachel van het Duitse merk Koppe. Dit is een kachel die werkt zonder elektronica. Er is geen elektriciteit nodig. Ook de infrarood straling is bij deze kachel uitstekend. Op ruim drie meter voel je de stralingswarmte. Je hebt wel een schoorsteenkanaal met 15 cm doorsnee nodig.Het vuurbeeld is ook beter dan de pelletkachels met elektronica. Daar zie je vaak maar een vuurtje van 10 cm breed. Bij mij is dat minstens 36cm.
Geplaatst door: Jacques | 08 december 2008 om 22:10
(3)
Voor een dichtbevolkt gebied zal het niet haalbaar zijn, maar een kleine tuin levert inderdaad voldoende hout voor een grote tegelkachel. Een volledig huis ermee verwarmen lukt niet, althans bij ons niet.
Uiteindelijk zullen zonnepanelen wel een betere oplossing zijn omdat ze een groter deel van de zonne-energie gebruiken. Al heb je een kachel die 90% van de energie uit het hout nuttig gebruikt, de boom zelf heeft minder dan 1% van het invallende zonlicht omgezet in chemische energie; zonnepanelen doen beter. En in de toekomst zal de aanmaak van een zonnepaneel ook wel minder energie kosten dan een tegelkachel.
Maar de milieuvriendelijkste verwarming blijft natuurlijk isolatie.
Geplaatst door: Piet | 09 december 2008 om 19:33
(4)
Is het niet mogelijk elektrische energie, komende van zon(pv) of wind te gebruiken (overschot bij piekmomenten) om massa te verwarmen, die dan door straling de hele dag enof nacht het huis te laten verwarmen Een beetje zoals de elektrische accumulatiekachels, maar dan met stralingswarmte ipv warmeluchtcirculatie ?
Geplaatst door: piet vermeersch | 11 december 2008 om 16:38
(5)
Ik ben geen expert, dus ik weet het niet zeker, maar het lijkt mij een plausibel idee.
Geplaatst door: kris de decker | 11 december 2008 om 16:45
(6)
Als jarenlange tevreden gebruiker van een tegelkachel als hoofdverwarming wilde ik toch enkele bemerkingen kwijt. Iedere praktische cursussessie onmoeten we diep ontgoochelde tegelkachelgebruikers. Ze hebben een veel te hoog bedrag gespendeerd aan een verwarmingssysteem die hen verweesd in de kou achterlaat. Ze krijgen het niet warm! Reeds jaren proberen we de stralingsfabels te ontkrachten.
Een tegelkachel heeft slechts een heel beperkt verwarmingsvermogen (max. 3 kW). Waardoor meer dan 98 % van de Vlaamse woningen ongeschikt zijn om een tegelkachel als hoofdverwarming te kiezen.
De vraag blijft: wie is er nu zo gek om een klein fortuin te investeren in een kleine bijverwarming? Waarom zwijgt men (reclame, artikels) steeds als vermoord over het beperkte vermogen (max. 3 kW) van een tegelkachel?
Een tegelkachel hoort alleen thuis in een laagenergieconcept. Zoniet gaat zijn zachte stralingswarmte compleet verloren in de kille achtergrondstraling van de slecht geïsoleerde ruimte. Soms treffen we tegelkachels aan in ruimtes waar de ramen nog voorzien zijn van enkele beglazing. Ook zij geloofden de stralingsfabel.
“Als je niet evenveel investeert in isolatie als in de aankoopprijs van een tegelkachel, dat begrijp je niets van het concept” Fetse Tigchelaar, Friese tegelkachelbouwer
“Jullie lopen het gevaar één onderdeel van het Finse bouwsysteem over te nemen en dit proberen te importeren in jullie bouwsysteem. Dat lukt nooit! Jullie verwachten een grote zon in huis, maar dat is de Finse tegelkachel niet. Die geeft een zachte straling af i.p.v. brandende zonneschijn. Die zachte straling is iets dat wij nodig hebben in Finland, door onze manier van bouwen. Het maakt deel uit van een compleet bouwsysteem. Dus kan je er niet zomaar één deel uitlichten.” Heikki Hyytiäinen, Architect –tegelkachelbouwer- Finland
Er wordt beweerd door fervente aanhangers van stralingsverwarming dat men voldoende heeft aan luchttemperaturen van 15°C om zich comfortabel te voelen. Als gevolg daarvan zou een energiebesparing kunnen gerealiseerd worden van: 22°C (de normale luchttemperatuur) – 15°C = 7°C x 7% (besparing per °C) = 49%???
Onze realiteit ziet er enigszins anders uit: Wij hebben weet van heel wat comfortabele woningen met vloerverwarming, wandverwarming, plafondverwarming en met tegelkachels. Telkenmale gaat een aangenaam, comfortabel, gezellig en gezond binnenklimaat – dus stralingsverwarming - gepaard met luchttemperaturen van +20°C. Onze luchttemperatuur schommelt steeds – dus dag en nacht - tussen 20°C en 24°C. Om dit comfort te realiseren verstoken we om de 24 uur, gedurende 1,5 uur, 10 kg brandhout. Op jaarbasis betekent dit voor ons een stookkost van 1000 kg droog brandhout (+/- 1,5 stère).
Bij laagenergiewoningen gaat stralingsverwarming steeds gepaard met luchttemperaturen van +20°C. Eigenlijk kunnen we stellen dat het niet lukt om de luchttemperatuur lager te houden zonder in te boeten op comfort. De stralingswarmte verwarmt alle geprojecteerde oppervlakken en samen maken die de lucht warm.
Blijven de wanden koud omwille van de te grote warmteverliezen naar buiten toe, dan zal ook de luchttemperatuur laag blijven. We kunnen hier helaas niet spreken van een aangenaam en comfortabel binnenklimaat. We kunnen de deur naar de bovenverdieping of een raam open zetten, maar dit gaat ten koste van ons comfort.
Als de woning voldoende geïsoleerd is, dan is de inhoud aan lucht automatisch op dezelfde temperatuur. Deze blijft lager als er ergens afkoeling plaats vindt (o.a. bij een koud oppervlak en koude ventilatiestromen).
Ventileren doen we - tot grote tevredenheid - tijdens de resterende drie stookmaanden d.m.v. een balansventilator met warmteterugwinning. Maandelijks de luchtfilters reinigen hoort daarbij. Dit geldt ook voor de afzuigkap in de keuken en de wervelfilter voor de opvang van het hemelwater.
Tijdens de 9 niet - stookmaanden schakelen we over op een energieloos natuurlijk ventilatiesysteem met grondbuis (aardwarmtewisselaar) en zonneschoorsteen.
Tijdens deze lange periode blijft de woning ook steeds op +20°C. Bij een lage luchttemperatuur is het alleen behaaglijk dicht bij de kachel. Wij hebben wel weet van woningen die stranden op luchttemperaturen van 15 à 16°C in combinatie met een tegelkachel als enige verwarmingsbron.
De bewoners vinden dit allesbehalve gezellig, aangenaam en comfortabel. Steeds hebben we dan te maken met slecht geïsoleerde woningen waarvan de warmteverliezen groter zijn dan de warmtewinsten.
Enkele beglazing en koude wanden zijn verantwoordelijk voor de dominante koude achtergrondstraling.
Meestal geloofden de bewoners de bewering dat ze door de aankoop van een echte stralingskachel voldoende zouden hebben aan luchttemperaturen van 15°C, wat niet bleek te kloppen! Het heel bescheiden vermogen van een tegelkachel ( +/- 3 kW) bezorgde reeds menig goedgelovig stralingswezen een flinke kater. Een tegelkachel als hoofdverwarming bleek in de meeste gevallen een vergissing van formaat.
Graag zou ik eens een woning bezoeken waar het aangenaam vertoeven is bij luchttemperaturen van 15°C. Bij grootschalige onderzoeken kwam men tot de conclusie dat in passiefhuizen luchttemperaturen onder de 19°C door niemand als comfortabel werd beschouwd. In passiefhuizen is de lucht nochtans eerder aan de droge kant! Ook in passiefhuizen hebben we te maken met spontane luchttemperaturen van +20°C.
Dat je op wintersport in de zon (dus door straling) het voldoende warm hebt is waar, op voorwaarde dat je achterzijde (die van de zon is afgekeerd) goed geïsoleerd is, anders zal die vlug bevroren zijn.
Laagenergiewoningen kiezen meestal voor een compacte centrale verwarming met overgedimensioneerde (overbemeten) radiatoren. De maximumtemperatuur van de radiatoren kan daardoor beperkt worden op 60°C. In de tussenseizoenen hebben we te maken met radiatortemperaturen van slechts 40°C. Bijgevolg kunnen we hier terecht spreken van aangename stralingswarmte.
Bij vele tegelkachels in matig en slecht geïsoleerde woningen worden de kachelwanden uit noodzaak opgestookt tot temperaturen boven de 100°C, waardoor we hier te maken krijgen met de zo verguisde convectiewarmte. Veelal verschaft een compacte centrale verwarming ons een beter warmtecomfort dan een te heet gestookte tegelkachel. Dit is onze warmterealiteit opgebouwd door de jaren heen.
Willy Lievens, tevreden tegelkachelgebruiker.
Geplaatst door: Willy Lievens | 12 december 2008 om 20:07
(7)
Adri: met praktisch advies over het bouwen van een tegelkachel kan ik je niet helpen, maar ik denk dat je daarmee zowel bij de 12 Ambachten (zie link boven) als bij Willy Lievens (zonnearc.be) terecht kan.
Geplaatst door: kris de decker | 12 december 2008 om 20:58
(8)
In mijn oude gerenoveerde rijtjeshuis in Breskens waar het ondanks de nabijheid van de zee op 15 december terwijl ik dit schrijf (licht) vriest zorgt een Fin-oven (op gas gestookt, met eigen wandtemperatuur van bijna 75 graden) voor een behaaglijk-warme woonkamer (8,5 x 4,5) waar de luchttemperatuur gemiddeld 18 graden meet en de wandtemperatuur van de tegenover de tegelkachel staande wand zelfs ruim 19 graden bedraagt. De kamer heeft rondom dubbel glas. Maar in de aangrenzende vestibule is het maar 14 graden (lucht en wandtemperatuur)en in de keuken 16 graden waar een oud gasgestookt (en goed geisoleerde, dus weinig warmte afgevende) AGA-fornuis staat.
De rest van het huis moet het hebben van de warmte die de Fin-oven overdraagt op een warmtemuursysteem, dat boven een werkkamer, een badkamer en een slaapkamer mee verwarmt met wandtemperaturen varierend van 14 tot 17 graden, luchttemperaturen navenant. De wandverwarming werkt in de zomer als koeling. Overal (goedkope) maar wel zorgvuldig luchtdicht aangebrachte reflectie-isolatie tussen de wanden, d.w.z. uitsluitend bouwpapier met aluminiumlaag, bevestigd op latten met aan weerzijden een luchtlaag). Dit is dus te weinig voor iemand die een perfect geisoleerde laagenergiewoning heeft, waar het overal 20 graden haalt.
Voor onze voorouders uit laten we zeggen de jaren dertig van de vorige eeuw zou mijn woning echter een uiterste luxe zijn geweest, zeker met de warme truien die ze toen nog in huis droegen als het winter was. Ze waren blij als de waterleiding niet kon bevriezen en ze gebruikten ook elke dag een lepel levertraan tegen de griep, maar werden misschien statistisch iets minder oud dan wij nu.
De vraag is hoe lang wij onze huizen nog zullen kunnen blijven verwarmen tot 20 graden als de olieprijs zo hoog wordt als vele experts nu voorspellen en het maken van isolatiematerialen, thermoglas enz. ook nog veel duurder zullen worden. Ik vrees dat we binnen luttele jaren heel blij zullen zijn met een betaalbaar geisoleerd huis met een warme (tegel)kachel en een warme trui. Sietz Leeflang.
Geplaatst door: sietz leeflang | 14 december 2008 om 04:04
(9)
bedankt willy lievens voor je deskundige reactie, ik denk persoonlijk dat het knusse warmtegevoel onafhankelijk is van het aantal graden celsius (er is tegenwoordig ook iets als gevoelstemperatuur, hoe berekent men dat?) Ik denk dat het iets persoonlijk is: ik heb het warm genoeg, maar mijn vriendin loopt met dikke truien aan (tis hier 21 graden) Ik heb een vriend en het was op zijn bureau 14 graden en hij vond het warm genoeg (deed nochthans geen fysischearbeid) Ik denk dat wij nog niet genoeg weten over warm en koud en dat cijfers niet alles zeggen.
Groetjes, piet
Geplaatst door: piet vermeersch | 14 december 2008 om 13:40
(10)
interessant en inspirerend. zowel het artikel als de foto's.
Geplaatst door: Anoniem | 18 december 2008 om 14:18
(11)
Willy, die 3kW, is dat ogenblikkelijk vermogen? Of gemiddeld over een dag? Als het buiten nul graden is verwarm ik mijn huis (klein rijhuis) met minder dan 75kWh per dag, ofwel zo'n 3kW continu. Maar een tegelkachel die warm is levert volgens mij een véél hoger vermogen.
Mijn ouders gebruiken een tegelkachel - niet als huisverwarming, enkel voor de (grote) living. Het huis (groot vrijstaand huis) is 30 jaar oud dus niet bijzonder goed geïsoleerd, maar met een klein beetje hout kan je die ruimte heel warm krijgen. Tweemaal doen branden per dag is voldoende. De kachel zelf wordt warm maar zeker geen 100 graden. De ruimte is heel comfortabel.
Het probleem is misschien dat men de tegelkachel als huisverwarming wil gebruiken, dat werkt niet. Maar de ruimte waar de kachel staat kan je heel warm en gezellig maken, zonder dat daarom de kachel te heet wordt. Maar je moet natuurlijk enkele uren op voorhand beginnen verwarmen.
Geplaatst door: Piet | 19 december 2008 om 13:19
(12)
Piet, zo bereken je het vermogen van een tegelkachel? Het zit zo: men laadt de tegelkachel met bijvoorbeeld 8 kg droog hout. Deze hoeveelheid heeft een verbrandingswaarde van ongeveer (8 x 3,2kWh/kg. hout) 25kWh. Stel dat we deze warmte uitsmeren over 12 uur. Dan is het gemiddeld afgegeven vermogen (=warmte) 25 : 12 = 2,1 kilowatt (of 2100 Watt). Dit is een bijzonder krap warmtevermogen! Wanneer dit niet volstaat moet men meerdere keren de kachel opstoken. Een stookbeurt om de 6 uur levert ons al een gemiddeld vermogen van 4,2 kilowatt op, maar leuk is anders. Veelal leidt dit heel beperkt vermogen tot een continue stookproces met afgeknepen zuurstoftoevoer. Het gevolg daarvan is een onvolledige verbranding met de daarbijhorende verstopping door roetafzetting in de rookgaskanalen.
Geplaatst door: Lievens Willy | 22 december 2008 om 00:15
(13)
"Leuk is anders"... Ik vind het wel leuk, vuurtje stoken, net als vele andere mensen :-)
En 1 keer om de 6 uur is niet echt veel, een keer om 12 uur 's middags en een keer om 6 uur 's avonds, en de dag is voorbij ('s morgens moet onze living niet warm zijn).
Geplaatst door: Piet | 25 december 2008 om 14:32
(14)
Ik denk,en dit is mijn pers. mening: niets is beter of een schoorsteen te maken te metsen met stenen gebakken potten vervaardigd in verschillende maten, afhankelijk van de hoogte van de schouw .Welke kachel,hoe duur men beweerd ook te zijn doet er niet toe.Ik heb kachels gemaakt van 150 euro die grote ruimten kunnen verwarmen ...en met succes.
Geplaatst door: Persyn Herman | 01 januari 2009 om 16:09
(15)
Hallo,
Ik ben voornemens mijn huisje (10,5x4m met daarboven een puntdak) flink te isoleren en dan te voorzien van een tegelkachel met warmtemuursysteem. Maar hoe kom ik erachter hoeveel warmtebuizen er gelegd moeten worden in aanpalende vertrekken voor een goede warmteoverdracht? En is het wel mogelijk om met een maximaal vermogen van 3kW via het warmtemuursysteem mijn hele huis te verwarmen?
Verder ben ik vooral gecharmeerd van de 'platte' tegelkachtel op pootjes (14e foto van boven op deze pagina). Ik heb nl de ruimte niet voor een forse kachel. Ik vraag me alleen af hoe deze kachel op pootjes kan staan als deze kachels bekend staan om hun gewicht?
Tot slot vraag ik me af of ik op mijn vloer wel een tegelkachel kan plaatsen, aangezien er ook op de plek waar hij zou moeten komen al vloerverwarmingsbuizen liggen.
Ik hoor graag jullie reactie!
Met groet, San Smeets
Geplaatst door: san smeets | 09 januari 2009 om 22:23
(16)
Het klopt hoor dat die pelletkachel werkt zonder elektronica. Er is absoluut geen elektriciteit nodig. Op ruim drie meter voel je de stralingswarmte.
Geplaatst door: Amsterdam | 12 januari 2009 om 15:11
(17)
Die pelletkachel zonder elektronica bestaat inderdaad. Alleen, behalve wat promopraatjes is er nauwelijks informatie over te vinden, zoals cijfergegevens.
Bekijk hier eens hoe ingenieus een doorsnee pelletkachel in elkaar zit:
http://mypelletstove.com/appliances/pellet-stoves/how-do-pellet-stoves-work.html
Als het mechanisme van een pelletkachel zo gesofistikeerd is, dan lijkt het mij dat een pelletkachel zonder elektronica onmogelijk dezelfde prestaties kan bieden. Wie er meer over weet: alle info is welkom.
Geplaatst door: kris de decker | 12 januari 2009 om 15:19
(18)
San, die tegelkachel waarover je het hebt is een Scandinavisch model uit de 18e eeuw. In die tijd waren mensen al blij dat ze de temperatuur binnenshuis boven nul konden houden, terwijl het buiten stevig aan het vriezen was.
Dit soort kachels is met andere woorden niet meer geschikt voor onze tijd, waar iedereen ongeacht de buitentemperatuur binnen een temperatuur van minstens 21 graden eist. Dat kunnen deze tegelkachels onmogelijk leveren, daar zijn ze veel te licht voor.
Voor je technische vragen kan je best terecht bij Willy Lievens (www.zonnearc.be) of de 12 ambachten (www.de12ambachten.nl)
Geplaatst door: kris de decker | 12 januari 2009 om 15:28
(19)
We hebben een speksteenkachel met convectiewarmte. Zo kunnen we het hele huis, ook boven lekker, verwarmen. Er is een grote ruit waar de kinderen voor zitten, als voor een tv, om de vlammen te zien. Onze vroegere Vigilant gietijzeren kachel, een geweldige kachel, had een enorme hitte om zich heen. Daar viel je zo bij in slaap en als er geen vuur was, was het al snel koud. Met de speksteen van de nieuwe kachel blijft er toch, zeker twee uur, aardige stralingswarmte. Al wordt een derde van de kachel, het onderste gedeelte, niet warm. Nu gaat er toch een groot deel van de warmte door de schoorsteen. Onze slaapkamer boven is de warmste ruimte. Warmer dan in de tijd met de Vigilant. Nu wil ik volgens tegelkachelbouw na eerst de schoorsteen te hebben opgewarmd, de rookgassen door een horizontaal kanaal van vuurvast stenen, of aardewerken potten las ik net in een reactie, leiden en daar een stenen of lemen zitbank van maken.
De gassen zouden eerst naar beneden moeten dan ruim twee meter heen en vervolgens twee meter terug moeten naar de schoorsteen. Dit zou misschien voor veel mensen die al een kachel hebben een mogelijkheid zijn om verloren warmte te benutten en vast te houden. Maar......
Zal dat lukken een extra horizontaal rookkanaal van 5 meter? ik ben er nog niet uit hoe ik de kachel er op aan zal sluiten en over een regelklep voor de voorverwarming van de schoorsteen. Daarnaast loopt het te maken kanaal langs een houten wand en moet dat goed geïsoleerd worden. Weet zou daar iets over kunnen zeggen? Ik heb nog nooit iets over dit idee gelezen. Misschien ook interesse om mee te helpen? We hebben een leuk huisje in de Ardennen waar je zou kunnen verblijven.
Nog een idee: wij hebben een gietijzeren kachel zonder temperatuurverhogende vuurvast steen er in. Dat kan wel in ons model maar kost 400 euro meer en de kachel geeft minder snel warmte af. Om toch het vuur heter te laten branden heb ik er tegen de achterwand enkele losse vuurvast stenen ingelegd. Zou iedereen kunnen doen. Kost bijna niets, de verbrandingstemperatuur in de kachel wordt hoger en de volgende lading hout ontvlamt sneller.
Geplaatst door: gerard Blacquiere | 18 januari 2009 om 22:20
(20)
Mooi artikel en verhelderende blog met praktijkinformatie die teleurstellingen kan helpen voorkomen.
Vraag (aan Willy wellicht?): wanneer er in een tegelkachel c.v.-leidingen worden aangebracht, zal dan niet de maximaal haalbare verbrandingstemperatuur dalen waardoor verbranding minder schoon is en het rendement ook daalt?
Groet, Geert van de Rijdt, Nijmegen.
Geplaatst door: Geert van de Rijdt | 11 februari 2009 om 13:01
(21)
Ik wil mijn kleine gietijzeren kacheltje vervangen door een tegelkachel. Ik had de kans om met Meneer Pallen (tegelkachelbouwer op pnsioen) te brainstormen. We kwamen op het idee om de accumulator zelf te gieten met vuurbeton, met een alu-pijp als "verloren bekisting" van 18 cm en (terugweg) 16cm. Wie kan me tips geven hoe de nodig massa berekenen? Een andere vraag van me: kan ik een wat grotere gietijzeren kachel met vuurstenen bekleden en als brandhaard gebruiken? Ik zou die met een inoxpijp verbinden met de accumulator (met baypass .. hoe je dit ook schrijft)
Wij verwarmen eigenlijk enkel (op de doucecel na... ) onze goed geïsoleerde woonruiimte van 4.5/10m. Onze kachel nu heeft 5kw vemogen en we kunnen daarmee prima verwarmen, maar het is zonde voor zoveel hout en onvolledige verbranding,... daarmee
Geplaatst door: Christian Van Mechelen | 01 april 2009 om 23:45
(22)
Ik wil graag melding maken van de Bauernofen. Die ben ik al vele jaren geleden tegen gekomen op de wintersport in Zuid-Tirol in Noord-Italie. Erg simpel van opbouw. Meestal wordt er een ligbed boven gebouwd en zitbanken er tegen aan. Vurrukkulluk om er dan tegen aan te schurken. Ik wilde er indertijd zelf een bouwen en ben toen voor een dag mee geweest met een bouwer. Dat moet iedereen in principe zelf kunnen doen. De kachel staat op een voet met uitsparingen voor het hout. De brandruimte is gewelfd. De brandgassen gaan achter in de ruimte naar boven toe en worden in een tweede laag aan de ene helft naar voren en dan aan de andere naar achteren geleid. Daar gaan ze de schoorsteen in. Inderdaad is het fel stoken zodat volledige verbranding optreedt en dan een langzame warmteafgifte door de massa. Je moet vuurvaste stenen hebben. De gewelven worden gesteund met verloren bekisting. Dat wil zeggen ze wordt gewoon opgestookt. De bekleding is simpel. Op spijkertjes die in de voegen zijn geslagen spannen ze ijzerdraad. Dat is de wapening voor de pleisterlaag.
Geplaatst door: Hans Moerman | 10 juni 2010 om 15:23
(23)
kan een speksteenkachel gebruikt worden in een wonig waar geen steen aan te pas gekomen is. een stalen schip? de voorzetwanden en de vloer zijn uit hout.
alvast bedankt voor alle mogelijke info.
Geplaatst door: greet | 04 december 2010 om 18:13
(24)
Prachtige kachels van Lehmo, maar hoe krijg ik er een in Nederland? Ik kan geen importeur o.i.d. vinden.
groetjes,
Geplaatst door: Lineke | 15 februari 2011 om 21:26
(25)
Hoe zit het met de schoorsteenveeg bij een rookkanaal van een speksteen of tegelkachel dat als een labyrinth is opgebouwd om zoveel mogelijk warmte af te geven. Weet iemand dat? IS dat niet gevaarlijk op de lange termijn ivm schoorsteenbrand risico?
Geplaatst door: Goris | 25 oktober 2011 om 23:49
(26)
Meestal zijn er op strategische plaatsen veegluikjes geplaatst om alles schoon te kunnen houden.
Geplaatst door: Rob | 29 oktober 2011 om 18:05
(27)
Ik heb een metalen compacte kleine houtkachel van ca 150KG die een ruimte van ca 150m3 warm houdt.
Bij vijf graden buiten stook ik een keer per dag twee tot drie blokjes hout.
Het kacheltje heeft ook brandhaard isolatie in de vorm van gietijzeren panelen die via een kleine luchtspleet geïsoleerd zijn van de buitenwand.
Wat de thermische massa van een kachel doet dat doet bij mij mijn woning ook.
We hebben met gasbeton de binnenmuren gezet en een spouwmuur buitenom die vol isolatie zit.
Een houtkachel stoken is niet te vergelijken met thermostaatknopje draaien op het moderne gas CV toestel.
Geplaatst door: Remy Brandt | 28 januari 2012 om 21:03
(28)
Omdat het al bijna 50 jaar gelden is en ik het toch nog weet dat ik bij de Duitse lessen op de ULO ook de 'kachelofen' tegenkwam: het duitse woord 'kachel' vertaalt zich naar het Nederlands met .... 'tegel'. Geen kachel oven dus maar een tegelkachel. Die je ook als oven kunt gebruiken als je 'm daarvoor ontwerpt. Het was voor mij toen, inderdaad bij gebrek aan internet, een prachtige ontluikende ervaring dat dingen in het buitenland anders en interessant kunnen zijn. En als ik wist hoe je zonnepanelen met meer dan 80 of zelfs maar 40 procent rendement kon produceren zou ik het natuurlijk meteen doen.
Geplaatst door: frank veenis | 11 maart 2012 om 22:27
(29)
@ Frank: beetje late reactie, maar je hebt gelijk en ik heb het woord "kacheloven" in het artikel geschrapt. Verder heb ik een aantal kleine wijzigingen aangebracht in het artikel naar aanleiding van het zopas verschenen boek over stralingsverwarming: http://www.lowtechmagazine.be/2015/02/stralingsverwarming-gezonde-warmte-met-minder-energie.html
Geplaatst door: Kris De Decker | 02 februari 2015 om 13:59
(30)
Uitstekend artikel over techelkachels!
We vragen ons telkens weer af waarom er zo weinig tegelkachels in huizen staan. Overal die vieze, vervuilende houtkachels, die het stoken van hout een slechte naam geven.
Onze Finoven brandt bij normaal winterweer 1 keer per dag een vracht laagwaardig hout en maakt iedereen gelukkig die binnenkomt: "wat is het hier "behaaglijk!" zeggen de bezoekers. Het is 18 of 19 graden op de thermometer en meer heb je echt niet nodig in een goed geïsoleerd huis. Goede isolatie is wel van belang en gelukkig worden nieuwe huizen nu verplicht goed geïsoleerd gebouwd. Dan zou je toch veel meer techelkachels verwachten?
Waarom zetten al die blije bezoekers bij ons niet zelf een techelkachel neer? Misschien is het de massa: je hebt wel wat in huis staan!
Misschien de prijs. Mogelijk ook het feit dat de houtgestookte tegelkachel is weggelegd voor wie minimaal 1 keer per dag stoken wil en na ongeveer 3 kwartier stoken (langer duurt het niet bij felle verbranding) de luchttoevoer en schoorsteen afsluit om verlies van warmte tegen te gaan.
Er zijn heel slechte tegelkachels gebouwd, die slecht presteren. Zelfbouwgevallen, enkelwandig, zodat de verbrandingsgassen niet door kanalen in het binnenste van de steen/leemmassa kunnen circuleren. Uiteraard verdwijnt dan veel warmte via de schoorsteen, zeker wanneer na het stoken de luchttoevoerschuiven lucht lekken en de schoorsteen niet (grotendeels) is af te sluiten.
Wij zijn iedere dag weer intens gelukkig met onze echte Finoven (bouwpakket vuurvast beton uit Finland) met lemen buitenkant, kundig opgebouwd door de Vuurmeesters.
In de drie seizoenen dat we stoken lieten we vele tientallen bezoekers verbluft staan door aan te geven hoe weinig hout we verstoken voor een zo behaaglijke grote woonruimte, met open keuken (samen60m²). Desondanks heeft geen van die bezoekers tot nu toe zelf zo'n wonderkachel geplaatst.
Geplaatst door: Niek Vermeulen | 18 oktober 2015 om 11:26
(31)
Het valt me op dat artikelen over houtkachels alsmaar reppen van duurzaam want CO2-neutraal. Ik lees echter niets over de fijnstof-uitstoot. Op dit moment komen in mijn dichtbevolkte nieuwbouwwijk er steeds meer houtkachels bij. 's Avonds hangt er een rooklucht in de wijk. Als astma-patiënt heb ik het nakijken. Ik zit weer in de rook, net als vroeger toen je nog mocht roken op het werk, in de trein en het restaurant. Alleen nu zit ik in mijn eigen huis in de rook en kan ik het niet vermijden.
Geplaatst door: B. Groot | 06 januari 2016 om 13:12
(32)
@ B. Groot,
het gaat hier niet zomaar over houtkachels, het gaat om techelkachels. En die zijn toch echt wel van een ander kaliber. In het artikel wordt dan ook niet voor niets verwezen naar de betere verbranding bij hogere temperaturen en het hogere rendement. En er staat zelf letterlijk: "De tegelkachel is de enige technologie die probleemloos een schone verbranding van hout mogelijk maakt, en dus de enige technologie die een milieuvriendelijk alternatief belooft voor de steeds schaarser wordende voorraden gas en olie. "
Je negatieve houding t.o.v. klassieke houdkachels is terecht. Maar ik raad je aan om je te verdieping in de technologie van de tegelkachels/speksteenkachels/Finse kachels. Dan zul je zien dat je appels met peren vergelijkt als je deze over dezelfde kam scheert.
Renaat
Geplaatst door: Renaat | 10 januari 2016 om 12:18
(33)
Met een tegelkachel lang moeten wachten, een nadeel of een voordeel?
Een tegelkachel naar helemaal warm stoken dat duurt langer dan een met stalen houtkachel, maar als we even ‘inzoomen’ dan is lang wachten helemaal niet aan de orde, eerder een voordeel.
Onze starttemperatuur is 19,9°C. (Onderlinge afspraak, omdat mijn partner vaker last heeft van kou) Voor een aantal mensen is dit een minimale temperatuur om behaaglijk te kunnen wonen, voor anderen een hele normale en als de kachel dan moet worden gestookt, moet het niet snel té warm worden!
Instant warmte of warmte in stand?
Meteen na het aansteken worden de bewoners beloond op stralingswarmte uit de glasdeur. (Een mooi brandend vuur is voor ons een onmisbaar element in huis).
Binnen 3/4 uur is de kamertemperatuur 2°C gestegen. Twee uren na het aansteken is het vuur nagenoeg uit en verschuift de afgifte langzaam van glasdeur naar de muren! De muren beginnen nu met uitstralen en houden de kamertemperatuur vele uren in stand.
Het volgende moment om opnieuw te moeten stoken wordt hiermee lang wachten. Voor een aantal is dit een nadeel, voor anderen een groot voordeel!
Temperatuurregeling?
Mocht je niet langer kunnen wachten, of een dikke bewolking bedekt de zon, door nog een tweede stook op dezelfde dag te plegen zal de temperatuur waarschijnlijk nog eens 1 of 2°C stijgen.
Goed beschouwd is de tegelkachel in ons milde zeeklimaat wel een fijne temperatuurregelaar!
Geplaatst door: Fetze Tigchelaar | 14 april 2016 om 11:58
(34)
Misschien heb ik het al ergens kunnen lezen, maar vooralsnog heb ik het gemist. Welke aansluitingen zijn er nodig voor een tegelkachel? Moet er een schoorsteen worden geplaatst en zo ja, hoe hoog en aan welke eisen moet deze voldoen? Of kan een bestaand rookkanaal worden gebruikt? Moeten wij nog ergens op letten? Wij staan aan de vooravond van een grote verbouwing in huis en op de plek waar nu een gashaard zit, wil ik in de toekomst een tegelkachel plaatsen (grote hal onderin het trappenhuis). Graag zou ik nu alvast alles daarvoor in orde maken, zodat het tzt zo gepiept is. Alvast dank voor het antwoord! Groet, Elske
Geplaatst door: Elske | 17 september 2017 om 09:42
(35)
Wij hebben een pelletkachel die ons hele huis verwarmd met buizen die de warmte naar ieder kamer blaast,wel uit laten uit rekenen hoe zwaar de kachel moet zijn om voldoende warmte te hebben,en door onze zonnepanelen gebruiken wij geen elektriciteit.wij kopen onze pellets in de zomer een hele pallet van 65 zakken, dan zijn ze minder duur,wij gebruiken ongeveer 70 zakken van oktober tot maart.wij zijn daar heel content van,als we thuis komen een druk op de knoop en na 10 min wordt het al warm en je ziet ook vuur.de centrale verwarming staat in de winter op 1 voor de cercultie van de instaltie die wordt niet gebruikt.voor warm water hebben we zonneboiler.
Geplaatst door: Herve pruvost | 08 augustus 2018 om 12:30
(36)
We hebben een huis gekocht met 2 grote tegelkachels erin.
De tegelkachels hebben allen een deurtje voor de stookruimte en verder niets.
Moeten tegelkachels oon geveegd worden?
Geplaatst door: A.Caubo | 20 november 2018 om 18:47
(37)
Heel late reactie bij het herlezen van dit artikel.
Is het mogelijk de verwijzing naar de "Sovjetunie" aan te passen naar "Rusland"? De Sovjetunie is er al naargelang de interpretatie in 1990 of eind 1991 mee opgehouden. Dan heb ik het nog niet eens over de minder goede herinneringen die sommigen eraan hebben...
Geplaatst door: Mark | 20 oktober 2019 om 17:43
(38)
Heeft iemand een idee hoe het zit mer rocket stoves? Is dat vergelijkbaar met de tegelkachels qua rendement?
Geplaatst door: Wim Minten | 27 oktober 2019 om 18:15
(39)
Rocket stoves in de uitvoering als accumulatiekachel, zogenaamde 'Rocket Mass Heaters' zijn (als ik de artikelen lees) nog schoner dan tegelkachels en finovens.
Het nadeel is dat een rocket stove alleen kleine takken en latten 'eet' en je dus continue moet bijvullen.
De Nederlander Peter van den Berg heeft daar een oplossing voor bedacht. De Batchrocket stove.
Kijk eens op https://batchrocket.eu
Geplaatst door: Leon Wubbe | 15 november 2022 om 13:28
(40)
Ook wij hebben een finoven laten bouwen door Fetze Tigchelaar in 2010. Wij wonen in een voormalige oranjerie (1873). Dat betekent een hoge ruimte (hoogste punt 6 m.) en veel grote ramen. Licht en warm als de zon schijnt.
Deze grote kachel (leemsteen en beton) is de beste aanschaf die we hebben gedaan in ons leven. Zo'n heerlijke warmte! zelfs als het 25 graden is in de grote woonruimt(dat is met een cv niet uit te houden). Vind je het te warm, dan ga je er wat verder vanaf zitten en andersom.
Op het 'geboetseerde' bankje zit je heerlijk als je van buiten komt, je even goed wil opwarmen. We hebben voor de grote ramen isolerende rolgordijnen met daaroverheen gordijnen. Dat houdt de stralingswarmte vast.
Geplaatst door: E. 't Hooft | 08 december 2023 om 23:02