De zoetwatervoorraad op aarde neemt af.
Meer dan 97 procent van het vloeibare zoet water bevindt zich niet in rivieren of meren, maar onder de grond. Grondwater wordt slechts traag of helemaal niet aangevuld – in het laatste geval spreken we over ‘fossiel water’, omdat het net als fossiele brandstoffen een niet hernieuwbare grondstof is. De watervoorraden dreigen nog sneller op te raken dan de resterende voorraden olie, gas en steenkool.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
|
|
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ondergronds fossiel water is afkomstig van ijskappen die tot tienduizenden jaren geleden zijn gesmolten. Dat water sijpelde de bodem in, waar het al die tijd onaangeroerd bleef. Tot een halve eeuw geleden, toen de technologie het mogelijk maakte om steeds meer water uit steeds diepere lagen naar boven te pompen.
Sindsdien wordt er steeds meer grondwater ‘ontmijnd’ en raken de fossiele waterreservoirs uitgeput. Grondwater dat wel hernieuwbaar is, wordt veel sneller opgepompt dan het door neerslag wordt aangevuld. In gebieden met veel menselijke activiteit (verstedelijking, landbouw, industrie) daalt de grondwaterspiegel met 2 tot 10 meter per jaar.
Rivieren
Het oppompen van grondwater is recent nog versneld, omdat het water in meren en rivieren uitgeput raakt. Steeds meer grote rivieren – zoals de Rio Grande en de Colorado in Noord-Amerika, de Gele Rivier in China, de Nijl in Egypte en de Indus in Pakistan - worden in het droge seizoen leeggehaald voor ze de zee bereiken.
Ook meren (die 87 procent van het oppervlaktewater bevatten) worden leeggehoosd. Het Tsjaadmeer in Afrika is gekrompen tot 5 procent van zijn omvang, het Chapalameer in Mexico verloor 80 procent van zijn watervoorraad. Het ontmijnen van grondwater versnelt het opdrogen van rivieren en meren, omdat grondwater (samen met neerslag) verantwoordelijk is voor het aanvullen van het oppervlaktewater.
Zeespiegel
Na gebruik door de mens vloeit een deel van het opgepompte grondwater de zee in, zodat er steeds meer zoet water wordt omgezet in zout water. Omgekeerd heeft de daling van de grondwaterspiegel in kustgebieden als gevolg dat er steeds meer zout water in de reservoirs binnendringt, waardoor ze onbruikbaar worden lang voor ze leeg zijn - een probleem dat nog verergerd wordt door de stijging van de zeespiegel. Om de miserie compleet te maken, raakt er ook steeds meer grondwater vervuild door nitraten, chemicaliën en zware metalen.
Voedselzeepbel
Wereldwijd zijn 1,5 miljard mensen afhankelijk van grondwater voor hun drinkwatervoorziening. Maar de uitputting van ons ondergronds water brengt niet alleen (lokaal) de drinkwatervoorziening in gevaar, maar ook (wereldwijd) de voedselvoorziening.
In China, India en Pakistan eten 400 miljoen mensen voedsel dat wordt gekweekt met niet-duurzaam opgepompt grondwater. Experts vrezen dat de ‘Aziatische voedselzeepbel’ over maximum 15 tot 20 jaar open spat. Ook in het Midden-Oosten en Noord-Afrika is de toestand alarmerend.
Gebieden zoals Vlaanderen importeren dan weer grote hoeveelheden met grondwater geteeld voedsel uit het buitenland (zie deel 2). Alles samen eten een miljard mensen voedsel dat geteeld wordt met water dat straks niet meer bestaat.
Vlaanderen droogt op
De gemiddelde waterbeschikbaarheid per inwoner per jaar bedraagt in Vlaanderen en Brussel slechts 1.480 kubieke meter, minder dan de helft van het Europese gemiddelde (3.930m3) en niet ver boven de grens van wat de VN als een ernstig watertekort beschouwen (1.000m3). De belangrijkste reden daarvoor is de zeer hoge bevolkingsdichtheid. Het gaat van kwaad naar erger, want ook Vlaanderen plundert zijn grondwatervoorraad.
In de helft van de meetputten wordt een dalende
grondwaterspiegel geregistreerd, ondanks het feit dat er elk jaar meer regen
valt.
Bij ons is dat niet
in de eerste plaats de schuld van de landbouw, want die hebben we grotendeels
uitbesteed aan het buitenland. Het grootste deel van het zoet water wordt
opgepompt voor huishoudelijk en industrieel gebruik.
Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij moet de grondwaterwinning in Oost- en West-Vlaanderen met 50 tot 75 procent worden gereduceerd om de reservoirs de komende 50 jaar op peil te houden. In sommige grondwaterlagen is het waterpeil sinds 1960 met 140 meter gedaald. Vlaanderen voert nu al 20 procent van zijn watervoorraad in uit Wallonië, Frankrijk en Nederland.
Met een regentuin kan je je steentje bijdragen aan het op peil houden van het grondwater.
© Kris De Decker
|
|
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Update oktober 2008: De UNESCO heeft de ondergrondse zoetwaterreserves gedetailleerd in kaart gebracht (zie "downloads"). Meer uitleg over het project in dit artikel van New Scientist.
Lees meer :
- De handel in virtueel water : waterschaarste is niet het gevolg van een overmatig huis-, tuin- en keukengebruik
- Water vreet elektriciteit : zeewater ontzouten zet het waterprobleem om in een energieprobleem
- Flessenwater is goed voor het milieu : gebotteld water is veel ecologischer dan andere verpakte dranken
- Bijna 40 kleine windturbines getest: veel geld voor weinig energie
- Zonnepanelen en elektrische auto's: nuttige combinatie of schone schijn?
- Olie te duur? Stook de bossen op: pelletkachels
- Laat de algen met rust : de tweede generatie biobrandstoffen
- Houtgasauto's: rijden op brandhout
Reacties