Een hightech keuken zonder elektriciteit

Elektrische keukenapparaten hebben een beperkte levensduur, wat een constante stroom aan afval met zich meebrengt. Bovendien moeten er steeds nieuwe apparaten worden gefabriceerd, wat veel energie en grondstoffen kost. Daarbij komt nog het elektriciteitsverbruik tijdens de bediening, en de herrie die de toestellen produceren.

Het kan ook anders, zo bewijst het met de voet aangedreven keukeneiland van de Duitse ontwerper Christoph Thetard. Ontworpen om generaties lang mee te gaan, bespaart deze machine energie en grondstoffen en houdt ze elektrisch en plastic afval van de stortplaatsen weg. Bovendien kost het aandrijven van de keukenapparaten dankzij een ingenieus mechanisme nauwelijks inspanning.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hoewel een energiefiets met een mechanische krachtoverbrenging geschikt kan zijn voor het aandrijven van keukentoestellen zoals een mixer of een koffiemolen, is het relatief grote vermogen van een pedaalaangedreven machine meestal niet nodig voor huishoudelijk gebruik. De hoeveelheid te bewerken voedsel is doorgaans beperkt. Bovendien heeft lang niet iedereen de ruimte om een energiefiets naast het fornuis te plaatsen.

Een groot aantal keukentoestellen zou gewoon met de hand kunnen worden aangedreven - de mechanische appelschiller is daarvan een spectaculair voorbeeld. Voor apparaten die net iets meer kracht vereisen, biedt een compactere variant van het fietsmechanisme een oplossing: een enkele pedaal, die met de voet op en neer wordt geduwd.

Meer bewegingsvrijheid

Een bijkomend voordeel tegenover een met de hand bediend mechanisme is dat dit systeem beide handen vrij laat. Bovendien biedt de enkele pedaal de bediener van de machine meer bewegingsvrijheid dan in het geval van een fietsmechanisme - er is geen zitje nodig.

Dit mechanisme is veel ouder dan dat van twee in het rond draaiende pedalen. De Chinezen gebruikten het duizend jaar geleden al voor het aandrijven van waterpompen, textielmachines en houtzagen. Ook in de westerse wereld werd de enkele pedaal in de late middeleeuwen ingezet voor het bedienen van spinnewielen en draaibanken. Op het einde van de negentiende eeuw werden de toepassingen van de enkele pedaal uitgebreid. De naaimachine is daarvan het bekendste voorbeeld, maar het mechanisme werd ook toegepast op allerlei industriële machines.

 

Keukeneiland zonder elektriciteit

De Duitse ontwerper Christoph Thetard haalde de vergeten technologie weer van stal voor zijn eindproject aan de befaamde Bauhaus-Universität in Weimar, Duitsland. Zijn mechanische keukeneiland, de R2B2, combineert een oud concept met moderne kennis en materialen. Het resultaat is een keukenmachine die geen elektriciteit verbruikt en generaties lang kan meegaan.

De R2B2 bestaat uit een met de voet aangedreven vliegwiel dat voor kortstondige energieopslag zorgt. Daardoor kan de bediener van de machine (net zoals bij de Human Powered Flywheel Motor uit het artikel over mechanische energiefietsen) met een kleine krachtinspanning een relatief groot vermogen leveren: tot 350 watt mechanische energie. Het toerental van het vliegwiel kan oplopen tot 400 toeren per minuut. Dankzij drie mechanische versnellingen kan het toerental in de keukenapparaten zelf tot 10.000 toeren per minuut bedragen.

Mixer, koffiemolen en keukenrobot

Het mechanische keukeneiland kan drie vaak gebruikte keukentoestellen doen werken: een mixer, een koffiemolen en een keukenrobot (die over verschillende opzetstukken beschikt). Zoals de foto's laten zien, kunnen de keukentoestellen op een bepaalde plaats in het werkblad worden vastgeklikt, zodat de energie van het vliegwiel kan worden overgebracht naar het apparaat.

Zowel het aandrijfmechanisme als de keukentoestellen bevinden zich in een houten meubel dat ook dienst doet als werkblad en opbergruimte. De ontwerper liet één zijde van het meubelstuk open, zodat het vliegwiel en het aantrapmechanisme goed zichtbaar zijn.

Geen lawaai

De ecologische voordelen van het ontwerp zijn groot: geen energieverbruik bij de bediening, maar vooral ook een grote besparing van grondstoffen en energie bij de productie, alsook het voorkomen van afval. Daarnaast biedt de mechanische keukenmachine ook het niet te onderschatten voordeel van een veel stillere werking. In elektrische uitvoering maken deze drie apparaten een enorme herrie.

De R2B2 is helaas niet te koop. Hopelijk komt daar verandering in en zien we dit soort apparaten op de markt verschijnen in de nabije toekomst. In tussentijd kan je natuurlijk zelf een pedaalaangedreven keukenrobot proberen bouwen. Het principe is vrijwel identiek aan dat van een energiefiets, waarvoor je hier een overzicht van bouwplannen vindt.

Kris De Decker. Dank aan Colin Bruens.

Verwante artikels:

• Koken zonder vuur: het isolatiefornuis
• De vergeten toekomst van de fietsmachine
• Hoe milieuvriendelijk is de energiefiets?
• Fiets met trapondersteuning gebruikt vliegwiel in plaats van batterij
• Het Museum voor de oudere technieken: handwerktuigen
• Handboren en manuele boormachines: waar zijn ze gebleven?
• Vrachtwagens met trappers: een nieuwe generatie vrachtfietsen
• Energie uit de kraan: de watermotor

Comments

[Geplaatst door: frisbee]

(1)

Ontegenzeggelijk een prachtig ontworpen mechaniek! Vraag me wel af of het uiteindelijk inderdaad zoveel milieuwinst kan gaan opleveren. Mijn elektrische keukenapparaten gebruik ik maar relatief weinig. De mixer nog het meest, maar die gaat inmiddels ook alweer zo'n 30 jaar mee en hoeveel stroom verbruikt die nou op jaarbasis? Nu ja, misschien dat ze in de jaren 70 en 80 nog elektrische apparatuur maakten met potentieel lange levensduur. Misschien zit daar ook wel de oplossing voor dit soort (weinig energie-intensieve) keukenapparaten wel veel meer in: de levensduur ervan optimaliseren. Maar welk bedrijf gaat daarin investeren? En dat laatste geldt vrees ik ook voor de (gezochte) fabrikant van het hier besproken mechanisch aangedreven keukeneiland. Juist de lange levensduur weerhoudt de fabrikanten ervan erin te investeren... En omdat het apparaat zo lang mee gaat, zal de stijl niet meekunnen, tenzij een tijdloos ontwerp (bestaat dat?). En dan: de (eenmalige) aanschafprijs zal heel fors gaan zijn (product van zeer hoge kwaliteit!), wat de meeste consumenten zal weerhouden.
En toch: ondanks mijn praktische bedenkingen, geniet ik enorm van zo'n mooi ontwerp en hoop ik dat het een positieve spin-off zal hebben op andere duurzame initiatieven!

[Geplaatst door: Paul Veltman]

(2)

Een besparing van niks. Keukenapparatuur hebben inderdaad een relatief groot vermogen, maar worden slechts seconden gebruikt. Hun energieverbruik is dan ook verwaarloosbaar in vergelijking met een koelkast/ boiler/wasmachine ed.
Deze apparaten hebben ook een lange levensduur vanwege hun beperkte gebruik, maar worden om esthetische redenen voor het einde van hun technische levensduur weggegooid.

[Geplaatst door: Paul Veltman]

(3)

Het trouwens volkomen overbodig, met een goed keukenmes, een draaizeef en een vijzel kun je meer en beter.

[Geplaatst door: roland]

(4)

"De ecologische voordelen zijn groot: geen energieverbruik bij de bediening, grote besparing van grondstoffen en energie bij de productie" Uiteraard is een langere levensduur (en minder onderhoud) een groot milieuvoordeel.

Hoe zwaar telt een energievrije bediening?
Onze met spierkracht te leveren energie is ongeveer 1/100 van ons dagelijks energieverbruik. The vegan has the smallest inevitable footprint: 3 kWh/d of energy from the plants he eats. blz 80 The embodied energy in Europe’s fertilizers is about 2 kWh/day per person. blz 82 www.withouthotair.com

[Geplaatst door: pinquiniusch]

(5)

Toch kan zoiets bijvoorbeeld voor een keuken van een buurthuis heel nuttig zijn. Als je voor grotere groepen kookt ben je vijzelen snel zat hoor, en dan kan zo een apparaat heel handig zijn!

Bovendien wordt zo een apparaat op een plek waar vaak voor groepen wordt gekookt juist wel vaak gebruikt.

En waarom zou je uitgaan van het huishouden als eenheid, vind het een maffe gedachte dat je alles zelf zou moeten hebben.

[Geplaatst door: Timo van Esch]

(6)

@2: niet mee eens.
De electrische pepermolen van 27,95€, nochthans uitgekozen in een vlaag van verstandsverbijstering om zijn vermeende kwaliteit, begaf het na dik een half jaar. Te zwak, op batterijen, you-name-it. Veel te onderhoudsgevoelig.

De houten, handmatige pepermolen doet het ondertussen al meer dan 5 jaar. En die kostte géén 27,95€. Eerder iets van 10€. Wat ik dan al weer duur vond voor een houten pepermolen, maar goed...

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(7)

@5: Het lijkt mij inderdaad dat er een sociaal aspect meespeelt. Dit soort apparaten, en ook de fietsmachines, lijken vaak een beetje 'overkill' voor een huishouden, maar komen helemaal tot hun recht als je het op iets grotere schaal bekijkt: een buurtkeuken of een restaurant, bijvoorbeeld. Ook gereedschappen zoals een pedaalaangedreven boormachine zouden op buurtniveau kunnen worden gedeeld, via een soort apparatenbibliotheek.

Het antwoord kan niet alleen van technologie komen. De trend naar indvidualisering van de afgelopen decennia (ieder z'n eigen apparaten) is deel van het probleem en deel van de oplossing.

[Geplaatst door: j70]

(8)

Ah, kijk 'ns aan: Zelfs Duurzaamnieuws.nl heeft dit artikel opgepikt.
Zie: http://www.duurzaamnieuws.nl/bericht.rxml?id=65522

[Geplaatst door: Marc VH]

(9)

Toevallig kan dit keukenapparaat door één persoon bediend worden - het trappen zowel als het mixen, malen enz. In vele andere gevallen heb je één persoon die fietst en een andere die het aangekoppelde apparaat hanteert. Dan heb je gemeenschap nodig, mensen die elkaar helpen. Fietsen kan iedereen, maar elkaar bijstaan...daar zullen we weer aan moeten wennen.

[Geplaatst door: Dutch John]

(10)

Komt mij over als een krampachtige poging om bepaalde handelingen, die elektrische aangedreven pas tot hun recht kwamen, overeind te houden. Oma's lowtech keukengerei kostte weinig, ging lang mee, vroeg niet om onderhoud en nam weinig plaats in beslag.

Mediumtech vervangt dus hightech voor iets dat altijd uitstekend lowtech functioneerde. Ik zie de toegevoegde waarde niet.

[Geplaatst door: Daniel]

(11)

Consumptie, consumptie, consumptie.
Maak een apparaat dat 30 jaar meegaat en 60 euro kost of maak een apparaat dat met goedkope onderdelen 5 jaar meegaat en 10 euro kost.
Wat zal de fabrikant kiezen?
www.storyofstuff.com

[Geplaatst door: willy.zon]

(12)

Tja, mij geeft het een warm gevoel van binnen... Mijn 'Off the grid' passie zal daar wel voor iets tussen zitten.