Lowtech Magazine

De rol van vlees in een duurzame landbouw

De vleesindustrie is pervers en destructief. Maar dat is niet altijd zo geweest. Vlees vervulde een cruciale rol in de voedselvoorziening tot aan de komst van de Industriële Revolutie. Vlees garandeerde voedselzekerheid, vruchtbare grond, maximale efficiëntie en minimale milieu-impact. Als dat vandaag vreemd in de oren klinkt, dan bewijst dat hoezeer de vleesproductie is ontspoord.

De fruitmuur: stadslandbouw in de 17de eeuw

Koop lokale, seizoensgebonden producten: zo luidt het advies voor een duurzaam dieet. Toch is het mogelijk om met alleen maar zonne-energie zuiders fruit in noordelijke steden te produceren. Dat gebeurde op grote schaal in een aantal Franse, Engelse, Belgische en Nederlandse regio's van de zeventiende eeuw tot aan het eind van de negentiende eeuw.

De fruitmuur, waaruit de glastuinbouw zich ontwikkelde, maximaliseert de opname van zonne-energie en minimaliseert de invloed van wind. Daardoor ontstaat een microklimaat waar het tot meer dan 10 graden warmer kan zijn als erbuiten. Bij een vleesarm dieet -- een belangrijke voorwaarde voor een minder destructieve landbouw -- past gelukkig een rijke diversiteit aan groenten en fruit.

De Chinese zonnekas: een alternatief voor de glastuinbouw?

De glastuinbouw is een grootverbruiker van fossiele brandstoffen in België en (vooral) Nederland. Maar groenten kweken tijdens de winter kan met veel minder energie. In China wordt op zeer grote schaal gebruik gemaakt van een ander soort tuinbouwkas, waarmee het mogelijk is om zelfs bij vriestemperaturen groenten te kweken met alleen maar zonne-energie.

De Chinese zonnekas heeft daar geen gesofistikeerde technologie voor nodig. Ze past eenvoudigweg het principe van de passiefwoning toe op de groentenkweek. Terwijl onze volledig glazen tuinbouwkassen enorm veel warmte verliezen, doet de zonnekas er alles aan om de zonnewarmte vast te houden. Ze heeft slechts één transparante wand, drie dikke muren, en een isolerend deken dat 's nachts over het gebouw wordt uitgerold.

Het ontwerp zou ook bij ons veel energie kunnen besparen, al neemt de duurzame tuinbouwkas twee tot drie keer zoveel plaats in voor een gelijkblijvende voedselproductie.

Koken zonder vuur: het isolatiefornuis

Het isolatiefornuis was honderd jaar geleden een vast onderdeel in heel wat keukens. Van zodra een gerecht aan de kook was gebracht, werd het in een goed geïsoleerde container geplaatst, waar het kookproces doorging zonder verdere input van energie.

De technologie -- bij ons bekend onder de ongelukkig gekozen term "hooikist" -- maakt het dus mogelijk om met minder aardgas of elektriciteit voedsel te bereiden. Het koken duurt iets langer, maar daar staan heel wat voordelen tegenover. Het apparaat kan ook worden ingezet om voedingswaren of drank te koelen.

Het isolatiefornuis maakt momenteel een rentree in ontwikkelingslanden, waar voedselbereiding vaak nog gepaard gaat met een ongezonde rookontwikkeling binnenshuis. Maar ook in het Westen verdient de "hooikist" opnieuw een plaats in de keuken. De technologie is verbeterd, wat vooral een praktischer apparaat oplevert. Bovendien is de nieuwste versie van het isolatiefornuis -- de thermokoker -- erg compact.

De gemotoriseerde "oplossing" voor het oogsten van tarwe in Nepal en India

Het oogsten van tarwe in Nepal en India is niet meteen een onderwerp dat velen van ons bezig houdt. Maar drie korte filmpjes laten heel mooi zien hoe een ingenieuze aanpassing van een eeuwenoude technologie (de zeis) gewoon veel beter kan werken dan een duur en op fossiele brandstoffen draaiend modern apparaat (een gemotoriseerde oogstmachine die momenteel door landbouworganisaties aan de kleine boeren daar wordt opgedrongen).

• De nu gebruikte "no-tech" methode
• De lowtech benadering
• De gemotoriseerde "oplossing"

Het Scythe Project in Nepal is een initiatief van de Canadees Alexander Vido en zijn zoon. De website bevat veel interessant materiaal over het historische en huidige gebruik van de zeis. Het belang van het project wordt samengevat in deze video.