Lowtech Magazine

Hernieuwbare energie vreet ruimte

Kunnen geïndustrialiseerde landen grotendeels of volledig op hernieuwbare energie draaien? Nee, want daar is niet genoeg plaats voor. Het nieuwste boek van Vaclav Smil maakt brandhout van de toekomstscenario's van veel wetenschappers en milieuorganisaties. Om hernieuwbare energieproductie een realiteit te maken, moet het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag.

Duizend jaar fossiele brandstoffen: de vergeten geschiedenis van turf en steenkool

De geschiedenis van energie wordt meestal als volgt samengevat: van de Oudheid tot het begin van de Industriële Revolutie maakte de mens gebruik van biomassa, zon, wind en menselijke en dierlijke arbeid. Vervolgens werden al deze hernieuwbare energiebronnen vervangen door fossiele brandstoffen: eerst steenkool, daarna olie en gas.

Hoewel deze historische samenvatting globaal genomen correct is, waren er een aantal niet te verwaarlozen uitzonderingen. Het succes van zowat alle economisch belangrijke naties in West-Europa tijdens het laatste millennium - Vlaanderen, Nederland, Engeland - was gebouwd op een massaal gebruik van fossiele brandstoffen zoals turf en steenkool.

Zit er te veel of te weinig olie in de grond?

Waarom is het hoge verbruik van olie en andere fossiele brandstoffen problematisch? Omdat we het klimaat beïnvloeden, zegt de ene. Omdat fossiele brandstoffen op dreigen te raken, zegt de andere.

Als het over energie gaat, is er niet alleen onenigheid over de oplossingen. We zijn het evenmin eens over het probleem: is het "global warming" of "peak oil"? Een belangrijke vraag, want wat een oplossing vormt voor het ene, heeft vaak negatieve gevolgen voor het andere.

Hoeveel olie kost de productie van olie?

Het ontginnen van olie (en andere fossiele brandstoffen) kost steeds meer energie. Als die trend zich doorzet, zal er over 20 tot 30 jaar één vat olie nodig zijn om één vat olie op te halen. Olie kan dan niet langer als een energiebron worden beschouwd, ook al zit er nog een enorme voorraad in de grond. Het gestaag dalende energetische rendement van de ontginning van fossiele brandstoffen is ook slecht nieuws voor zonnepanelen, windturbines en kerncentrales.

Zo lossen we de energiecrisis (nooit) op

Zolang we niet stoppen met het bouwen van nieuwe steenkool-, olie- en gascentrales heeft het ontwikkelen van energie-efficiënte technologie en het plaatsen van zonnecentrales en windmolens weinig zin. Veel belangrijker dan wat we wel doen, is wat we niet doen.

Het aandeel van hernieuwbare energie in de totale elektriciteitsproductie stijgt. Maar dat zet weinig zoden aan de dijk zolang ook de totale elektriciteitsproductie blijft stijgen. We stoken nog altijd ieder jaar meer fossiele brandstoffen op. Hernieuwbare energiebronnen vervangen geen steenkool-, olie- of gascentrales, ze vangen slechts (gedeeltelijk) het steeds groeiende energieverbruik op. De oplossing is eenvoudig: stel een absolute limiet aan de totale energieproductie. Waarom zouden we het in 2030 niet kunnen stellen met de hoeveelheid energie die we vandaag verbruiken?