Sitemap

ENERGIE

Het energieverbruik swingt wereldwijd de pan uit, en de olie raakt op. De oplossingen die meestal naar voren worden geschoven, zijn nep. Kernenergie kan onmogelijk olie en gas vervangen, ondermeer omdat er niet genoeg uranium is (Kerncentrales zonder brandstof). Maar de nucleaire industrie is nog lang niet dood (Een kerncentrale in je kelder).

Teruggrijpen naar steenkool maakt van de energiecrisis een milieucrisis, of de broeikasgassen nu ondergronds worden opgeslagen of niet (Een roetzwarte toekomst). Biobrandstoffen (Biobrandstof schadelijker dan benzine) en pellets (Olie te duur? Stook de bossen op!) vernietigen regenwouden en jagen de voedselprijzen de hoogte in (Rijden of eten). De "tweede generatie" biobrandstoffen brengt evenmin uitkomst (Laat de algen met rust).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
DUURZAME ENERGIE

Er zijn betere alternatieven voor fossiele brandstoffen, maar die worden nog altijd niet serieus genomen. De zon levert op een uur tijd meer energie dan de hele wereld op een jaar tijd verbruikt (Energie in overvloed). Een wereldwijd netwerk van zonnecentrales in woestijnen zou 24 uur per dag elektriciteit kunnen leveren (Honderd procent groene stroom?)

Het potentieel van windenergie is slechts voor een fractie benut en de technologie is nog in volle ontwikkeling (Vliegende windmolens / Kitesurfen voor Electrabel). De oceanen zijn een gigantische bron van energie (Stroom uit de golven /Windmolens op de zeebodem).

Elektronische apparaten kunnen door menselijke energie worden aangedreven, met (Drijf je laptop aan met spierkracht) of zonder (De knie als energiecentrale) inspanning. Huizen kunnen verwarmd worden zonder energie (Verwarm je huis met aarde en autobanden). Auto's (Racen op zonne-energie), schepen (De terugkeer van het zeilschip /Vin de vent / Speedboten voor milieubewuste snelheidsfreaks) en vliegtuigen (Vliegende trucks) kunnen ook hun voordeel doen met zonne-energie en windkracht. De fiets wordt nog altijd onderschat (Vrachtwagens met trappers).

Toch is hernieuwbare energie geen ideale oplossing en moet ze gepaard gaan met een aanzienlijke energiebesparing en een verandering van levensstijl (De donkere kant van zonne-energie / Microwindturbines: veel geld voor weinig energie /Bouw je eigen windmolen / Nanotechnologie is even schadelijk als asbest / Honderd procent groene stroom?.)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
ENERGIEVERBRUIK

Het fundamenteel probleem is niet de energievoorziening maar het energieverbruik. De geschiedenis leert dat nieuwe energiebronnen altijd extra verbruik creëren, in plaats van vuilere energiebronnen te vervangen. Overschakelen naar duurzame energie volstaat dus niet. Terwijl de bezorgdheid over de energievoorziening groeit, worden onze machines steeds gulziger (Energieverbruik televisies ontspoort).

Energie-efficiëntie is niet hetzelfde als energiebesparing (Vals licht: een spaarlamp spaart geen energie /Huis afbreken is ecologische misdaad / Earthships voor luxepaardjes). Zuiniger motoren (Vliegtuig op wielen) of zuiniger computerchips (Supercomputers bereiken plafond) leiden niet noodzakelijk tot minder energieverbruik omdat die winst meestal wordt omgezet in hogere prestaties. Anderzijds is er een enorm potentieel aan energiebesparing (Supermarkt blaast warm en koud). Het energieverbruik van wat we eten speelt ook een grote rol (Water vreet energie). Een aanzienlijk deel van het energieverbruik in China en India is het gevolg van de productie van exportgoederen (De fabriekshal van het westen).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE MYTHE VAN DE MILIEUVRIENDELIJKE KENNISECONOMIE

Hoewel informatietechnologie lange tijd werd gezien als een oplossing, blijkt ze nu een deel van het probleem. Gadgets (Het recht op 35 mobiele telefoons), computers (Windows schaadt het milieu) en de internet-infrastructuur (De fabrieken van het internet) vreten steeds meer elektriciteit. De productie van microchips vraagt een gigantische hoeveelheid energie (Hoeveel energie kost digitale technologie?). Grote databestanden worden per koerier opgestuurd, niet via internet (Vrachtwagens vol harde schijven). Het idee dat een elektronische krant milieuvriendelijker is dan een papieren krant, klopt niet (Informatie schaadt het milieu).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
AUTO'S en FIETSEN

Er wordt naarstig gezocht naar alternatieve brandstoffen voor auto's: biobrandstoffen (Rijden of eten? / Biobrandstof schadelijker dan benzine / Laat de algen met rust), elektriciteit (Groene auto's bestaan niet / Waarom de elektrische auto geen toekomst heeft), waterstof en perslucht (Auto's op gebakken lucht) hebben echter allemaal te kampen met fundamentele problemen.

Het onderzoek naar alternatieve brandstoffen is vooral een rookgordijn om de enige echte oplossing te verhullen: de nood aan (veel) lichtere en (veel) tragere auto's (Snelheid vreet energie / Racen op zonne-energie / Een groene auto uit 1949) of gewoon minder of geen auto's (De "auto" van de toekomst). De trend gaat echter de andere kant uit (Moordende vierwielaandrijving / Vliegende auto's).

Paarden vormen een interessant alternatief voor tractoren, maar ze opnieuw inzetten als transportmiddel zou een bijzonder slecht idee zijn (Haal de paarden van stal). De fiets biedt wel een uitkomst. Snelwegen voor fietsers zouden van de tweewieler het snelste vervoersmiddel in de stad kunnen maken (Een overdekte snelweg voor fietsers?). Bovendien kan een fiets kan meer vracht vervoeren dan je denkt (Vrachtwagens met trappers). Ook het sex-appeal van de fiets valt niet te onderschatten (Cycle Chics, fietsen met een rokje / Pedaalkracht voor macho's).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
SCHEPEN, TREINEN, VLIEGTUIGEN

Voor schepen, vliegtuigen en treinen ligt de zoektocht naar alternatieve brandstoffen iets makkelijker. De scheepvaart kan gebruik maken van wind (De terugkeer van het zeilschip / Vin de vent / Speedboten voor milieubewuste snelheidsfreaks) en er kan ook veel milieuwinst behaald worden door de ontzettend smerige mariene brandstof te vervangen door gewone diesel (Vuile scheepvaart).

Treinen kunnen gebruik maken van duurzaam opgewekte elektriciteit (Vliegtuig op wielen), vliegtuigen van zonne-energie (Vliegende trucks) en zeppelins van waterstof (Wonen in de wolken). Maar dat is opnieuw alleen maar realistisch als ze hun snelheid gevoelig terugschroeven. Het vrachtvervoer ondergronds stoppen zou veel ecologische en economische voordelen opleveren (Een wereld zonder vrachtwagens).

Het vliegtuig is te goedkoop in vergelijking met de trein (Alleen een idioot reist per trein). Trolleybussen en trolleytrucks bieden elektrisch transport voor een koopje (Trolleybussen en trolleytrucks).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
VERKEERSVEILIGHEID

De auto eist zo goed als alle openbare ruimte op en het aantal verkeersslachtoffers gaat in veel landen opnieuw in stijgende lijn. Een belangrijke reden daarvoor is de groeiende incompatibiliteit tussen auto's, vooral door de populariteit van terreinwagens (Moordende vierwielaandrijving). De veiligheidsvoorzieningen van auto's zijn bovendien geheel afgestemd op de inzittenden. Pechvogels die voor onze wielen opduiken, kunnen op weinig genade rekenen (Zachte auto's voor zwakke weggebruikers). Snelwegen voor fietsers kunnen een uitweg bieden (Een snelweg voor fietsers) en ook een likje verf kan wonderen doen (Voetgangers en fietsers ten oorlog).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
TOEGANG TOT INFORMATIE

De overgang van analoge naar digitale technologie brengt veel voordelen met zich mee, maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Het internet heeft het potentieel om enorm veel kennis voor iedereen toegankelijk te maken (Waar blijft de digitale bibliotheek?), maar de uitgevers doen er alles aan om dat te verhinderen (Universiteit op slot).

Als ze hun zin krijgen, zal informatie zelfs minder toegankelijk worden als voor de komst van het internet (Bits en bytes laten zich niet bezitten). Gelukkig zijn er ook andere voorbeelden (De ultieme jukebox). Het zal ook moeilijk zijn om de ontwikkelingen tegen te gaan (De cassette gaat online). Nu gaat het alleen nog maar over muziek, film en wetenschappelijke artikels, maar straks kunnen we ook gebruiksvoorwerpen downloaden (Een fabriek op je bureau). 
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE DIGITALE VERGEETPUT

Een boek of een fotoalbum is makkelijk honderd jaar of langer te bewaren, maar in het geval van digitale informatie is dat allesbehalve vanzelfsprekend (Bewaard in de vlucht). De levensduur van enen en nullen is door de snelle ontwikkeling van hardware en software bijzonder kort (Een mailtje voor het nageslacht). Dat roept ook de vraag op waarom uitgevers zo veel moeite doen om hun koopwaar te beschermen (Bits en bytes laten zich niet bezitten).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
PRIVACY

Digitale technologie en internet vormen een nooit eerder gezien bedreiging voor de privacy. Gek genoeg schijnen de meeste mensen niet te beseffen dat ze zelf kwistig informatie in het rond strooien (Win een zitzak en geef je politieke voorkeur bloot). Stemcomputers bedreigen niet alleen de integriteit van het stemproces, maar ook het stemgeheim (Stem opslaan als...). Een digitale geldeconomie zou een enorme impact hebben op ons doen en laten (We zijn gezien).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
AUTOMATISERING & ROBOTICA

Steeds meer menselijke arbeid wordt vervangen door machines. Wie naar een helpdesk belt, komt in een computergestuurd menu terecht waaruit vaak niet te ontsnapppen valt (Consument aan het lijntje). Zelfs legereenheden (Oorlog zonder soldaten) en muzikanten (Muziek zonder muzikanten) worden geautomatiseerd. Robotpakken beloven bovenmenselijke capaciteiten (De gepantserde mens).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
HIGHTECH UIT VERVLOGEN TIJDEN

Onze spitstechnologie is niet zo speciaal als ze lijkt. Er bestond al een rudimentaire vorm van e-mail in de 18e eeuw, zonder dat er elektriciteit of kabels aan te pas kwam (E-mail in de 18e eeuw). Een eeuw later hadden grootsteden automatische systemen voor het verzenden van post en pakketjes, de zogenaamde buispost, iets waar we nu alleen maar van kunnen dromen (Een wereld zonder vrachtwagens). Meer dan twee eeuwen geleden konden scheepslui hun positie op aarde bijna even accuraat berekenen als vandaag met GPS mogelijk is (De sterrenhemel als GPS).

De rarekiek, de stereoscoop, de toverlantaarn en het panorama brachten eeuwen geleden al optisch entertainment (Televisie in de 17e eeuw). Mechanische computers maakten ingewikkelde berekeningen zonder input van fossiele brandstoffen (De supercomputer van de 19e eeuw).

Ouderwetse technologiën kunnen ook vandaag oplossingen bieden: schepen uitrusten met zeilen (De terugkeer van het zeilschip) of het opwinden van gadgets (Drijf je laptop aan met spierkracht) zijn twee voorbeelden. De fiets is een ander (Vrachtwagens met trappers). De gaatjescamera levert vaak spectaculairder foto's op dan de digitale camera (Lowtech fotografie). Ons industrieel erfgoed biedt inspiratie voor ecologische woningen (Industriële architectuur: licht uit de hemel) en zelfs Middeleeuwse architectuur blijkt groen (Tegels als een alternatief voor staal: het tamboerijngewelf).

Maar niet alles wat in vervlogen tijden is bedacht en gebouwd, heeft zin (De heruitvinding van het wiel). Een prima middel om trendwatchers en futurologen de mond te snoeren, zijn toekomstvoorspellingen uit het verleden (Hoe leven we in het jaar 2000?)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
LANDBOUW & VISSERIJ

De landbouw is wellicht de meest vervuilende technologie die de mens bedacht heeft. Vooral de veeteelt heeft een desastreuze impact op de planeet (Auto milieuvriendelijker dan biefstuk?). De landbouw heeft een ontzaglijke hoeveelheid water nodig (De handel in virtueel water). Ingenieurs spelen met het idee om de voedselproductie naar de steden over te brengen, en met verschillende etages te werken (De verticale boerderij). De oceanen worden aan een razend tempo leeggevist, maar dat betekent niet noodzakelijk hongersnood: kwallen en inktvissen nemen de plaats in van vissen (Kwallen veroveren de zee). De tractor opnieuw vervangen door het paard zou wel eens een heel goed idee kunnen zijn (Haal de paarden van stal).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
WATER

De zoetwatervoorraad op aarde raakt uitgeput, zelfs in een regenachtig land als België (Fossiel water raakt op). De dreigende waterschaarste is niet het gevolg van het huis-, tuin- en keukengebruik, wel van de voedselproductie (De handel in virtueel water) en het brouwen van dranken (Flessenwater is goed voor het milieu). Steeds meer landen zien de oplossing in het ontzouten van zeewater, maar dat verandert het waterprobleem in een energieprobleem (Water vreet elektriciteit).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
ENERGIE IN CIJFERS

Een gids door de jungle van energie-eenheden (Watt?) en een overzicht van alle statistieken over energieverbruik en energieproductie (Energie in cijfers).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
LOWTECH MAGAZINE

Reageren op artikels kan onderaan de berichten zelf. Publieke reacties op artikels geschreven voor 15 september 2007 (de start van Lowtech Magazine) zijn normaal gezien niet mogelijk, maar die optie kan op eenvoudig verzoek geactiveerd worden.

Voor informatie over Lowtech Magazine, private reacties en andere vragen kan je hier terecht. 

Wil je graag op de hoogte blijven van nieuw gepubliceerde artikels, dan kan je je abonneren via e-mail of feed. Lowtech Magazine biedt ook een overzicht van interessante boeken en tijdschriften. Informatie opzoeken kan zowel op Lowtech Magazine zelf als op Wikipedia. Dit is de startpagina van LTM.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------