Lowtech Magazine

De hefboombijl: hout kloven zonder moeite

Het hakken van brandhout is een moeizaam en gevaarlijk karwei. Maar de Finse uitvinder Heikki Kärnä slaagde erin om het concept van de eeuwenoude kloofbijl te verbeteren. De "hefboombijl" werkt volgens een totaal ander principe, vereist minder kracht, is veiliger en werkt sneller dan de traditionele kloofbijl.

De gemotoriseerde "oplossing" voor het oogsten van tarwe in Nepal en India

Het oogsten van tarwe in Nepal en India is niet meteen een onderwerp dat velen van ons bezig houdt. Maar drie korte filmpjes laten heel mooi zien hoe een ingenieuze aanpassing van een eeuwenoude technologie (de zeis) gewoon veel beter kan werken dan een duur en op fossiele brandstoffen draaiend modern apparaat (een gemotoriseerde oogstmachine die momenteel door landbouworganisaties aan de kleine boeren daar wordt opgedrongen).

• De nu gebruikte "no-tech" methode
• De lowtech benadering
• De gemotoriseerde "oplossing"

Het Scythe Project in Nepal is een initiatief van de Canadees Alexander Vido en zijn zoon. De website bevat veel interessant materiaal over het historische en huidige gebruik van de zeis. Het belang van het project wordt samengevat in deze video.

Ambachtslui in de 21ste eeuw: Winne Clement, fluitenmaker

Kan je als ambachtsman of -vrouw nog overleven in de 21ste eeuw? Makkelijk is het niet, maar waar een wil is, daar is een weg. Lowtech Magazine ging op zoek naar mensen die ervoor kozen om tegen alle adviezen in met hun handen te werken en "hun ding" te doen. Ze vertellen over hun leer- en werkproces, hun gereedschap, hun arbeidsvreugde en hun verzet tegen het economische systeem, dat hen altijd weer in de richting van machines en wegwerpproducten duwt.

Moderne ambachtslui houden vaak eeuwenoude kennis in leven, maar maken ook gebruik van moderne technologie als dat een beter resultaat oplevert. Internet en handboren uit grootvaders tijd zijn de belangrijkste gereedschappen van Winne Clement, met wie we de reeks openen. De jonge, koppige Gentenaar bouwde op acht jaar tijd een wereldwijde reputatie op als maker van etnische blaasinstrumenten. Maar het Belgische arbeidssysteem werkt niet echt stimulerend: "Om rendabel te werken, zou ik eigenlijk moeten verhuizen naar een spotgoedkoop land."

Mechanische appelschiller is wonder van negentiende-eeuwse techniek

Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw doken er heel wat op spierkracht werkende machines op die veel efficiënter waren dan de werktuigen die tot dan toe werden ingezet. Eén van de spectaculairste voorbeelden is de mechanische appelschiller.

Een mechanische appelschiller doet twee en soms drie dingen tegelijk. Niet alleen wordt de appel geschild, tegelijk wordt ook het klokhuis eruit gehaald. Sommige modellen snijden de appel ook nog eens in stukjes. Een mechanische appelschiller kan ook worden gebruikt voor het schillen van aardappelen.

Uiteraard kan je een appel of een aardappel ook gewoon met een mesje schillen. Maar het apparaat klaart de klus met zo'n verbazingwekkende snelheid (video) en precisie (video), dat het nut ervan al snel duidelijk wordt: als er veel appels of aardappelen geschild moeten worden, bespaart het toestel heel wat tijd.

De mechanische appelschiller was verkrijgbaar in een verrassend grote diversiteit aan modellen, ingedeeld in vier groepen (op de foto een exemplaar dat op de rand van de tafel wordt geschroefd). Tussen 1850 en 1890 werden er meer dan honderd patenten toegekend. Er is een volledige website over de technologie, die in detail het gebruik, de geschiedenis en de werking van het apparaat uitlegt. Er zijn ook veel foto's en video's te zien. Mechanische appelschillers worden nog altijd verkocht, al zien ze er vandaag niet altijd zo stevig uit.

Handboren en manuele boormachines: waar zijn ze gebleven?

We staan er niet bij stil: als we een gaatje willen boren, hoe klein ook, nemen we een elektrische boormachine ter hand. Maar tot een eind in de twintigste eeuw gebruikten we daar door spierkracht aangedreven machines voor.

Die gesofistikeerde handboren, die op het eind van de negentiende eeuw werden ontwikkeld, betekenden een enorme sprong voorwaarts in vergelijking met de gereedschappen die in vroegere eeuwen werden ingezet.

Maar ze bieden ook erg veel voordelen in vergelijking met de machines die we vandaag als vanzelfsprekend beschouwen. Lees het artikel op de Engelstalige website.