Lowtech Magazine

Bits en bytes laten zich niet bezitten

Je vindt ze overal: tweedehandswinkels met intellectuele koopwaar. Maar waar is de tweedehandsmarkt voor digitale producten? 

Wie een liedje koopt bij de online muziekwinkel iTunes, moet eerst een licentieovereenkomst ‘tekenen’. Weinig mensen doen de moeite om dat document te lezen en klikken op ‘Akkoord’. Wie het document toch doorworstelt (voor België overigens enkel beschikbaar in het Frans), komt tot een opmerkelijke vaststelling: de ‘koper’ is niet eens eigenaar van wat hij ‘koopt’. De overeenkomst vermeldt uitdrukkelijk dat het uitlenen, weggeven of doorverkopen van het bestand verboden is.

Een mailtje voor het nageslacht

Elektronische correspondentie kan erg nuttig zijn voor toekomstige generaties biografen en historici. De Britse Nationale bibliotheek voegt daarom als eerste ter wereld e-mailberichten aan haar archieven toe. Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan.

Een brief is eenvoudig te bewaren, omdat informatiedrager en inhoud niet van elkaar te scheiden zijn. Om een e-mailbericht te lezen heb je een welbepaald e-mailprogramma nodig, dat op zijn beurt van een specifiek besturingssysteem afhankelijk is. Dat besturingsysteem draait alleen op een welbepaald computerplatform. Staat de e-mail op een extern opslagmedium, zoals een cd-rom of een diskette, dan is er ook nog een specifiek leestoestel nodig. Je moet dus niet alleen de “brief” bijhouden, maar ook de machine waarmee hij kan worden “gelezen”. Door de snelle evolutie in software en hardware zijn digitale bestanden vaak al na een decennium niet meer te raadplegen. Wie de reflex heeft om zijn e-mail correspondentie digitaal te bewaren, is er aan voor de moeite.

Bewaard in de vlucht

De standvastige en vertrouwde wereld van papier wordt ingeruild voor de permanent veranderende wereld van de informatietechnologie. Het gevaar om gegevens te verliezen, is nooit groter geweest.

Steeds meer informatie gaat digitaal. Bibliotheken, bedrijven, de overheid, het publiek: allemaal zijn ze papieren documenten naar een elektronische vorm aan het omzetten. Tegelijk wordt meer en meer informatie meteen digitaal aangemaakt. Maar het bewaren van digitale data vraagt een actief en regelmatig onderhoud. Dat is een fundamenteel andere benadering dan bij de bewaring van papier, waar de informatie in optimale klimatologische omstandigheden wordt gestockeerd en liefst nooit meer wordt aangeraakt. Om de raadpleegbaarheid en authenticiteit van digitale informatie in de verre toekomst te garanderen, moet een archivaris nu al de nodige voorzorgen nemen.