« Hoe duurzaam zijn houtpellets? | Hoofdmenu | De mechanische overbrenging van energie: Stangenkunst »

11 februari 2013

Reacties

Feed U kunt deze conversatie volgen door in te schrijven op de reactiefeed van dit bericht.

Thomas van Putten

(1)

Mooi stuk! Onze ezels 'grazen' al in ons gemengd bos en zijn gek op de hulst maar helaas is de hulst hier in Asturias een beschermde plant...

Guido Franssens

(2)

Dank je wel voor deze samenvatting, zeer leerzaam en nuttig.

Hoewel ik al wat wist over dit thema heb ik toch ook nog heel wat bijgeleerd!

Lievens Willy

(3)

Heel mooie bijdrage hoor!
Een ander facet van knotwilgen die me uitermate weet te boeien is 'The art of living willow' zoals in Natural Architecture van Alessandro Rocca. Ook in het centrum 'Verbeke Foundation' hebben ze er prachtige dingen mee gedaan.

Houtverbranding als woningverwarming is naar mijn bescheiden mening alleen te verrechtvaardigen bij laagenergie woningen. Dit zijn woningen waarvan de energiebehoefte kleiner is dan 35kWh/m². Zo bekomen we bij een gemiddelde te verwarmen vloeroppervlakte van 140m² een netto energiebehoefte van: 35 x 140 = 4900 kWh. Delen we deze energiehoeveelheid door de netto energie-inhoud van brandhout (3,5 kWh/m²) dan bekomen we: 4900 : 3,5 = 1400 kg brandhout/jaar. Dit is ongeveer 2 à 3 m³ brandhout/jaar. Bij een passiefhuis (max. 15 kWh/m²) zou dit betekenen: 600 kg brandhout/jaar of ongeveer 1 m³. In dit geval wordt er maar om de 72 uren even een uurtje gestookt in een massieve tegelkachel. Van comfort gesproken!

Guido Franssens

(4)

Houtverbranding is naar mijn mening de properste verbranding. Uiteraard vooropgesteld dat er op een duurzame manier hout gewonnen werd. Het maakt dus niet uit in welke woning je het gaat verbranden.

Kris De Decker

(5)

@ Guido: op het vlak van luchtvervuiling is hout niet bepaald de properste verbranding. Gas scoort een stuk beter. En in het artikel hierboven zien we dat er behoorlijk wat duurzaam beheerd bos nodig is om een huis met hout te verwarmen. Als iedereen in een passiefhuis zou wonen, kunnen we ons misschien allemaal verwarmen met hout. Gaan we dat doen in gewone huizen, dan komen we zeker grond te kort.

Lucas Brouns

(6)

@Thomas @Guido @Lievens Dank jullie zeer.

@Lievens Mooie cijfers over de laagenergie-woningen en passiefhuizen. (NB: 3,5 kWh/kg) Laten we dat maar doen dan. Met dien verstande dat het per situatie kan verschillen wat er te 'verrechtvaardigen' valt; het afbreken van een huis om een nieuw te bouwen kan heel goed netto een onduurzaam resultaat opleveren (zie http://www.lowtechmagazine.be/2008/04/afbreken-huis.html

@Thomas Lucky ezels daar. Misschien vind je op bijv. coppiceagroforestry.com meer leuke blaadjes voor ze.

Thomas van Putten

(7)

@Lucas gelukkig houden onze ezels ook van gaspeldoorn (hier zeker niet op de rode lijst) en braam en eigenlijk van alles wat maar groen is en het liefst met prikkels. Ze eten alles aan waar ze bijkunnen.

Je artikel heeft ons aan het denken gezet om de bladeren die we 's zomers bij incidentele extra snoei verzamelen 's winters te gebruiken om de ezels bij te voeren. Nu nog krijgen ze die takken direct, maar juist in de winter zijn gras en groene bladeren schaars. Behalve de hulst dus :) We hebben veel tamme kastanje en zomereik.

Hier wordt ook veel geknot en gepollard en gecoppiced. Een hakbos met knoteiken heet in Asturias, NW-Spanje een 'carbayeru' Een prachtig voorbeeld vind je in de Botanische tuin/ Jardín Botánico in Gijón.

Stormbeest

(8)

Hout is inderdaad ongeschikt om op grote schaal energie te leveren. Je hebt in een artikel over biobrandstof al opgemerkt dat het energetisch rendement van planten met gemiddeld 0,1 procent uiterst laag is. Als de hele wereld hout zou verstoken op dezelfde schaal als we nu fossiele brandstoffen erdoor jagen, zouden er maar weinig bomen meer overeind staan. We zouden bovendien geen eten meer hebben, aangezien alle grond ingenomen zou worden door houtplantages. Alleen in Scandinavië lijkt hout me bruikbaar als energiebron. De bevolkingsdichtheid is daar erg laag, er zijn heel veel bossen en de meeste grond wordt niet gebruikt voor landbouw, dus hoeft hout daar niet te concurreren met voedsel.

Thomas van Putten

(9)

@Stormbeest. Mee eens, maar met wat kanttekeningen.

In Nederland is 4 hectare bos per huishouden voldoende (zie artikel en andere bronnnen). In Scandinavië misschien wel 8? Lange koude winters en korte groeizomers. Hier, in Asturias (Noordwestspanje) is 2 hectare ruim voldoende. De winter is veel korter en het hout groeit veel sneller. In de tropen gaat het nog sneller.

Het voordeel van hout als brandstof is dat het een korte keten is en dat je dus niet afhankelijk bent van grote bedrijven en monopolies. Je hebt het zelf in de hand.

En als we minder energie gebruiken? Een tropisch huishouden gebruikt veel minder energie.

Marieke Dekker

(10)

Hoi Lucas. Wat een mooi en uitgebreid stuk! groetjes Marieke

Koen Vandewalle

(11)

Dit artikel, samen met het voorgaande blijven door het hoofd spoken.
Het is interessant om daarbij even het concept "fotosynthese" te bestuderen. Als je ziet welk vernuftig systeem dat is, dan lijkt het stoken met bomen erg goed op het verlichten van je woonkamer met de recentste smartphone's en het verwarmen van je huis door middel van een batterij microprocessoren.
Dat moet echt wel beter kunnen.

Lucas Brouns

(12)

Van Ruud Lardinois, Stichting Kritisch Bosbeheer (zie de 'Aanbevolen links' meteen onder het artikel) kreeg ik twee aardige reacties waar ik zeker mee verder ga.

Voor nu licht ik er twee zaken uit:
1 Dat knotbomen ouder worden klopt niet per se, zegt Lardinois: de laatste onderzoeksbevindingen "laten zien dat dat tegenvalt voor hakhout". Een eik haalt geknot maar 10% van de leeftijd van een boom die je tot volle wasdom laat komen. En deze voldragende vormen zijn heel belangrijk om allerlei redenen. (Zie ook de bronnenlijst voor link naar 'Veteran trees'.) Knotwilgen bijvoorbeeld hebben wél veel regeneratief vermogen.

2 Het artikel klinkt wat positief over gebruik van hout uit het bos. Er had meer kunnen worden aangestuurd op de ecologische context, waarbij de mens medegebruiker is van het bos. Lardinois heeft bij zijn grootouders nog gezien hoe die leefden met middenbos en bosweides.

Dat laatste heeft mij dan weer geïnspireerd om vormen van dat middenbos en ook andere technieken / ecologische principes van silvocultuur nog verder te verkennen. Dus ergens op internet of in het echt mag je meer voorbeelden van me verwachten over de schapen, de koeien, de hermelijnen, de steenuil en de mensen uit het artikel hierboven.

Intussen: áls je hout verbrandt, gooi dan de houtas terug in het bos. Hier zitten mineralen in die in de kringloop moeten blijven. En, nooit (de as van) vervuild hout terugbrengen.

Lucas Brouns

(13)

Interessant, observatief artikeltje over bladeren als veevoeder, in dit geval hulst, van de boerin van wie ik de foto van het schaap hierboven kreeg.
Holly – Returning To An Ancient Tradition On The Farm
Rebecca Hosking | Sunday, 3rd April 2011
http://wolftreefarm.blogspot.co.uk/

Yves Joris

(14)

"Leuk om lezen. Maar spijtig dat dit nog steeds teveel getuigd van een 'landbouwersmentaliteit', zoals ook zoveel bij groendiensten wordt aangetroffen. Het woord natuur komt er amper in voor, en natuurbehoud/bescherming wordt slechts terloops aangeraakt. Gelukkig toch een woordje over de houtwallen en biodiversiteit. Onlangs zag ik weer een groendienst alle twijgen van knotwilgen versnipperen terwijl daarvan nu perfect wat houtstapels en houtwallen kunnen gemaakt worden als schutting/onderkomen voor onze inheemse mini-fauna,die het al zo moeilijk heeft. Zonde eigenlijk.

De bruine beren, wolven, dassen moesten er aan geloven in dit industrieel-agrarisch en overbevolkt land; voor de mini-fauna als steenuilke, egels, wezels, hermelijnen, muizen, hazelwormen,... is het al zo moeilijk zeker in propere parken en met de "park-mentaliteit" van tegenwoordig. Deze lowtech gaat eerder over techniek dat besef ik wel, maar bij zo'n lang artikel over hakhout en knotbomen had er best wat meer afgekunnen voor 't natuurbehoud."

Lucas Brouns

(15)

@Yves : Dank voor uw reactie. We zijn het helemaal eens over de fauna. Versnipperen van wilgentwijgen is inderdaad niet slim als er ook beschutting voor kleine dieren van had kunnen worden gemaakt. Het landschap moet veel, veel, veel, veel meer ruimte bieden voor wat u 'natuur' noemt.

In onze contreien bestaat 'natuur' niet meer.

En dan: wat is natuur nog in dit land?
Een stukje Bosch ter grootte van een krant,
Een heuvel met wat villatjes ertegen.
(J.C. Bloem, 'De Dapperstraat, 1945)

De meeste bossen zijn aangelegd. Oerbossen zijn er sowieso niet meer. Bovendien, veel huidige bossen zijn monoculturen voor houtproductie en veel (veel, veel, enz.) minder interessant dan bepaalde andere ontwerpmogelijkheden waarvoor ik hierboven een voorzet heb gedaan (en die ik later hier of elders zal uitdiepen).

Er zijn wel enkele nieuwe natuurbossen die misschien een stukje in de buurt komen van wat u voor ogen hebt, maar het stelt allemaal niet zo veel voor qua biodiversiteit. Cultuurlandschap is dus al wat we om ons heen zien. Alles is ontworpen. Bepaalde ontwerpmethoden bieden ruimte voor chaos omdat men er daarbij van uitgaat dat de natuur geordende chaos is. Landschapsbeheer zoals ik hierboven heb beschreven kan juist heel goed zijn voor wat u 'natuur' noemt (ik neem aan dat u bedoelt: wilde flora en fauna die meer dan genoeg ruimte krijgen).

Dit artikel is niet geschreven vanuit een landbouwersmentaliteit, maar vanuit de wens verschillende functies van het landschap te integreren waar dat kan. Met meer ruimte voor wilde flora en fauna dan zowel boeren als landschapsbeheerders momenteel kunnen bieden binnen de huidige beleidskaders. Wat ik niet heb willen zeggen, is dat alle mensen altijd tot alle gebieden toegang moeten hebben. Ook de rekenmethode van het WWF (WNF) die uitgaat van zoveel hectare beschikbaar aardoppervlak per aardbewoner vind ik asociaal, omdat daarin geen rekening wordt gehouden met aardbewoners die tot andere diersoorten behoren.

Lucas Brouns

(16)

PS: Over ecologisch herstel kunt u lezen op
http://oefenboerderij.nl/ecologisch-herstel-brengt-werkelijke-welvaart/
en (dit is werkelijk uitmuntend):
http://www.stakeholderforum.org/sf/outreach/index.php/inf2day1home/90-day-2/738-inf2day2item4
Als we de economie niet hervormen, wordt het met de 'natuur' ook nooit wat.

Vriendelijke groene groeten, Lucas

Raoul Jacobs

(17)

Interessant artikel, ook de vele reacties trouwens. Maar het is inderdaad jammer dat de klemtoon in de eerste plaats op de productie van energiehout ligt. Zoals in de tekst trouwens aangehaald wordt is het verbranden van hout is een laagwaardige toepassing. Men mag gerust stellen dat verbranding op de allerlaatste plaats van de houtketen zou moeten komen, m.a.w enkel met hout dat al in een andere toepassing gebruikt werd. (Verpakkings- en sloophoutafval).

Hout is inderdaad ongeschikt om op grote schaal energie te leveren, maar wel op kleine (huishoudelijke) schaal. Mits een adequate stookinstallatie gebruikt wordt natuurlijk, en zuiver en droog hout. Het maakt niet uit hoe lang het hout gedroogd heeft, het enige dat telt is de vochtigheidsgraad. Rond hout droogt zeer
moeilijk, gekloven blokken van groot formaat zullen trager drogen dan kleine, dat is allemaal geen rocket-science. Qua warmte opbrengt telt in de eerste plaats het gewicht. Droge eik met een volumieke massa van 800kg geeft even veel caloriën als droge populier van 400 kg/m3, het enige verschil is dat je qua volume 2 keer meer populier zal nodig hebben.

Een andere hardnekkige myte is dat naaldhout ongeschikt zou zijn voor verbranding. Het tegendeel is echter waar, loofhout geeft gemiddeld 4300 Kcal/kg, maar voor naaldhout is dat 4700 Kcal/Kg, met uitschiers tot 5000 voor Douglas. Dit maakt naaldhout dus uiterst geschikt voor tegelkachels. Het belangrijkste is dat het hout een vochtigheidsgraad heeft die rond de 15% ligt, of lager.

Maar mijn grootste bezwaar tegenover hakhoutbosbeheer is dit: Hakhoutbeheer levert enkel energiehout. Het hout is immers waardeloos voor de zagerij. De meeste boomsoorten verkernen pas na 20 jaar, waardoor houtoogst uit hakhoutbossen enkel stammetjes opleveren met proportioneel zeer veel spinthout en zeer weinig
kernhout, of zgn. juveniel hout dus. Let wel: ik heb het hier enkel over hakhoutbossen, niet over knotbomen in rijen, houtwallen e.d.

Ook qua natuurwaarde stelt een hakhoutbos niet veel meer voor dan landbouwgebied, dit door de veelvuldige verstoringen. Hout is echt wel een edele grondstof die veel beter verdient dan de stoof of biomassa. Laat ons daarom eens wat meer nadenken over bosbouwmethodes die houtopbrengst, (kwaliteitshout), natuurwaarde en recreatieve waarden beter verenigt. Natuurlijk vergt dit enige bereidheid tot compromissen. Maar enkel op die manier kunnen dichtbevolkte landen hun
afhankelijkheid van houtimport verminderen, C2C productie stimuleren, en tegelijk de druk op de regenwouwden verlagen. Als we met z'n allen onze "locale" bomen blijven opstoken, en tegelijk nagenoeg al ons hout blijven importeren komt het niet goed. Geïmporteerd "gelabeld" is wellicht beter dan ongelabeld, maar meestal gaat het veeleer om het geweten te sussen. Of ergo, gewoon greenwashing.

Stormbeest

(18)

@ Lucas, er is inderdaad helemaal geen natuur in België en Nederland, er zijn slechts tuinen en stadsparken. Elke vierkante meter hier is met tuingereedschap gemaakt, heeft een eigenaar en een beheerder. Men is helemaal vergeten wat "natuur" oorspronkelijk betekende: die gebieden die NIET door de mens beheerd worden. Ik erger me er blauw aan dat bijna niemand dat beseft, juist het feit dat men hier van alles natuur noemt dat volledig door mensenhanden gemaakt en bewerkt is, maakt duidelijk hoe erg men vervreemd is van de échte natuur. Belgische en Nederlandse "natuurgebieden" zijn net zo min natuur als een graanakker dat is.

Brecht Schatteman

(19)

Ik heb eigenlijk een vraag in verband met dit thema. Dat is namelijk waar u uw info hebt terug gevonden. Ik heb al enkele van die links geopend maar vind niets terug over de info over de jaarlijkse aanwas van de knotbomen/hakhout. Want ik zou graag een afweging maken van welke knotbomen/hakhout ik zou planten in de tuin om zelf te kunnen voorzien in brandhout (of toch voor een deel). Als ik uw cijfers gebruik, moet ik voor eik en es een arbitrair getal gebruiken omdat u zei dat het bij wilg een gemiddelde is, bij es een maximum en bij eikenhakhout een haalbaarheid. Dat maakt de vergelijking moeilijk te maken. En dan is er nog het verschil van plantdichtheid dat een factor is die niet werd gebruikt. Dus hopelijk kan u mij de link geven naar waar u uw informatie vandaan haalde, want ikzelf vindt het niet.

Alvast bedankt!

Luc Peeters

(20)

Hoeveel geld brengt hakhout eigenlijk op tegenwoordig per kg/ton? En wie koopt dat hakhout op?

kees moeskops

(21)

Ik ken het fenomeen ¨houtverkoop bevolking¨.
Op een openbare veiling worden loten hout verkocht.
Dit is hout uit de gemeentelijke bossen die worden uitgedund of bv. langs wandelpaden bomen die al dan niet hinder veroorzaken.
Dit jaar heb ik het overschat met 18 kuub douglasspar en grove den.
Hout is wel mijn enige verwarming in een tegelkachel dus of dit duurzaam is niet ten vragen.
Hakhout is aanmaakhout voor mij, simpel teveel werk om als stookhout te gebruiken.
Dit vertel ik alleen om u bewust te maken dat niet iedereen van ideologie zijn hius kan verwarmen.

Lucas Brouns

(22)

Beste Kees,

De hoeveelheid werk zit vast in de systematiek. Uitdunnen omdat er een tak loshangt is anders dan planmatig om-en-om periodiek oogsten van knotbomen.
Sommige kachels waarover het hier gaat lopen op takkenbossen, dus op dunner hout. Bijvoorbeeld een tegelkachel met een gas-herverbrandings-schacht (rocket stove).
Ideologie bestaat per definitie niet;-) Het gaat om het hele plaatje: welke functies vervult zo'n boom? Hoe ziet het bos of de haag er in de loop der tijd uit?
Hebben ceewl culturen niet ook een gedeelde huiskamer waar je vanuit je persoonlijke vertrekken even kan opwarmen? Zo lees ik bijvoorbeeld in werken van Maxim Gorki (een eeuw geleden in Rusland).
Onze uitkomsten zijn misschien wel dezelfde; je moet je niet te rijk rekenen met de opbrengsten uit hout.
Toch kan er nog aardig wat worden aangeplant in prima overeenstemming met veeteelt.
En in overeenstemming met vruchtgewassen en noten. Zie 'Herstellende landbouw' op oefenboerderij.nl/lezen.
Hartelijke groet, Lucas Brouns

Controleer uw reactie

Voorbeeld van uw reactie

Dit is slechts een voorbeeld. Uw reactie is nog niet ingediend.

Bezig...
Uw reactie kon niet worden ingediend. Fout type:
Uw reactie werd opgeslagen. Reacties worden gemodereerd en zullen pas zichtbaar worden als ze door de auteur zijn goedgekeurd. Nog een reactie achterlaten

De letters en cijfers die u invulde kwamen niet overeen met de afbeelding. Probeer opnieuw.

Als laatste stap voor uw reactie wordt gepubliceerd, gelieve de letters en cijfers in te vullen die die u ziet in de afbeelding hieronder. Dit voorkomt dat automatische programma's reacties achterlaten.

Problemen met het lezen van deze afbeelding? Alternatief bekijken.

Bezig...

Laat een reactie achter

Reacties worden gemodereerd en worden pas zichtbaar als ze door de auteur zijn goedgekeurd.

Uw informatie

(Naam is verplicht. E-mail adres wordt niet getoond bij de reactie.)


Abonneer

Offline lezen

  • LTM-boek-nederlandstalig

De Hefboombijl