Zo reis je gratis met het openbaar vervoer

Automobilisten kunnen steeds makkelijker snelheidscontroles omzeilen dankzij nieuwe communicatietechnologie. In Barcelona worden vanaf deze maand soortgelijke middelen ingezet voor het ontlopen van controles op zwartrijden met het openbaar vervoer.

Wie zich aansluit bij "Memetro" kan ten allen tijde via zijn of haar smartphone zien waar er controleurs rondlopen. Bovendien wordt met de opbrengsten van het lidmaatschap voor de dienst een collectief boetefonds aangelegd, waarop de leden zich kunnen beroepen als ze toch bij de kraag worden gevat. Het systeem lijkt, net zoals het omzeilen van snelheidscontroles, perfect legaal.

Foto: zwartrijders in Istanboel, door Nérostrateur.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Autobestuurders die graag de snelheidsmaxima aan hun laars lappen, hebben daar intussen heel wat mogelijkheden voor. De lokatie van vaste flitspalen kan worden achterhaald via speciale websites of uitbreidingen voor het GPS-navigatiesysteem. Informatie over mobiele radarcontroles wordt uitgewisseld via de radio en via toestellen zoals de Coyote, die in de auto worden geplaatst.

Meer dan 200.000 Belgen hebben intussen zo'n Coyote in hun voertuig, en ook in Nederland is het toestel aan een flinke opmars bezig. Van zodra één bestuurder een snelheidscontrole opmerkt en op de knop drukt, worden de machines van alle andere gebruikers geactualiseerd. In tegenstelling tot radarverklikkers (ingebouwde apparaten die radarcontroles detecteren) zijn toestellen zoals de Coyote legaal te gebruiken. Er is geen enkele wet die stelt dat mensen (inclusief autobestuurders) niet mogen communiceren over snelheidscontroles, en zo'n wet zou ook moeilijk af te dwingen zijn.

Verklik de controleur

Hetzelfde principe kan ook worden toegepast op het openbaar vervoer, zo blijkt nu. Gebruikers van het openbaar vervoer in en rond Barcelona kunnen elkaar vanaf deze maand waarschuwen via de smartphone wanneer ze een controleur bespeuren. Daarvoor sluiten ze zich aan bij Memetro, een online dienst waarvoor ze een abonnementsgeld betalen. Het systeem werkt voor metrostellen, trams, bussen en regionale treinen. De sleutel tot het succes van een dienst zoals Memetro is natuurlijk het aantal gebruikers. Hoe meer mensen meedoen, hoe effectiever het systeem wordt.

De initiatiefnemers van Memetro presenteren hun systeem niet expliciet als een vrijgeleide voor zwartrijden. Ze stellen dat de vereniging zonder winstoogmerk werd opgericht om aandacht te vragen voor een niet-erkende ziekte: een geheugenstoornis die mensen doet vergeten te betalen als ze het openbaar vervoer nemen. Ze stellen dat de aandoening in opmars is en dat ze mogelijk veroorzaakt wordt door een trauma ten gevolge van fors stijgende ticketprijzen. Zo werd de prijs voor een enkele metrorit in Barcelona begin dit jaar verhoogd van 1,50 naar 2 euro. Ook bus, tram en trein werden flink duurder. Boosdoener is de financiële crisis, die in Spanje hard toeslaat.

Boetefonds

Net als in het geval van de Coyote lijkt er wettelijk geen probleem te zijn met het gebruik van de toepassing. Informatie over controles mag vrij worden uitgewisseld. Alleen maakt moderne technologie dat wel heel erg makkelijk. Het abonnementsgeld voor Memetro bedraagt 5 euro per maand, heel wat minder dan wat een regelmatige gebruiker van het openbaar vervoer aan tickets (of boetes) besteedt.

Bovendien koopt de abonnee met zijn of haar bijdrage ook een garantie tegen boetes, want het ingezamelde abonnementsgeld is bedoeld om Memetro-abonnees die toch tegen de lamp lopen tegemoet te komen bij het betalen van de boete. De boete voor zwartrijden bedraagt 50 euro maar wordt gehalveerd wanneer er onmiddellijk wordt betaald. Memetro betaalt slechts 25 euro terug aan de abonnee en verwacht dus dat die dat bedrag op zak heeft en van de gunstmaatregel gebruik maakt.

De terugbetaling van een volledige boete (50 euro) doet Memetro maximum één keer per abonnee per semester. Blijft er geld over in de collectieve boetekas, dan wordt dat gebruikt om het lidgeld te verlagen van de leden die geen boetes kregen.

Bussen en trams

Een soortgelijk systeem zou in Belgische en Nederlandse steden nog een stuk vlotter kunnen werken dan in Barcelona. In de Catalaanse metro's en regionale treinen moet je immers voorbij een automatische poort, zodat je niet zo vlot binnen raakt zonder te betalen. Snel achter iemand aanlopen of over het poortje wippen zijn twee opties voor de trein en de metro, maar die vragen enige behendigheid en ze werken niet als er een toezichter staat. In bus en tram is er geen automatische toegangscontrole, maar die vervoerswijzen zijn relatief onbelangrijk.

In België en Nederland zijn automatische toegangspoortjes vrijwel onbestaande. Er zijn veel minder metrolijnen. Het openbaar vervoer in de stad bestaat voornamelijk uit bussen en trams, en daar kan je zomaar opstappen. Door het ontbreken van automatische ingangspoortjes is het risico op een controle de enige factor die een potentiële zwartrijder kan doen besluiten om toch maar een ticket te kopen. Zwartrijden op Belgische en Nederlandse regionale treinen lijkt met een systeem zoals Memetro daarentegen moeilijker te verwezenlijken: vrijwel elke trein beschikt over een controleur van vlees en bloed.

Goed idee?

Je kan je uiteraard vragen stellen bij de wenselijkheid van het initiatief. Een groeiend aantal zwartrijders dreigt de prijs voor zij die wel bereid zijn te betalen nog verder op te drijven. Als mensen massaal gaan zwartrijden, komt bovendien het voortbestaan van de openbare vervoersmaatschappij in gevaar. Daarbij moet je over een smartphone beschikken om aan Memetro te kunnen deelnemen, en wie zich zo'n toestel en bijhorend abonnement kan veroorloven, kan zich niet echt arm noemen. Diegenen die het meeste nood hebben aan gratis openbaar vervoer, blijven in de kou staan. In tegenstelling tot het ontlopen van snelheidscontroles levert zwartrijden wel geen extra verkeersongelukken op.

Kris De Decker. Dank aan Leah Temper.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Comments

[Geplaatst door: Tom Hamelrijckx]

(1)

Openbaar vervoer hoort betaalbaar te zijn voor iedereen, maar niet noodzakelijk gratis. 'Gratis' leidt tot veronachtzaming...

[Geplaatst door: Aloïs]

(2)

Jammer dat al die technologieën (radar voor snelheidscontrole, smartphones) gebruik maken van elektromagnetische straling waarvan aangetoond is dat ze, onder andere, kankerverwekkend en neurotoxisch is. Ik vind het dan ook zeer verontrustend dat er meer en meer toepassingen zijn voor smartphones. Hoe meer men er gebruik van maakt, hoe meer antennes er nodig zijn, hoe meer bestraling.

Bovendien bestaan er mensen die zeer acuut last hebben van die overdaad aan straling, die hen het leven in sommige gevallen tot een regelrechte hel maakt. Bovendien is het schrijnend dat het openbare leven meer en meer gereduceerd wordt tot mensen die autistisch op hun schermpje te zitten staren, enorm zielig is dat. Zie ook www.beperkdestraling.org en www.stopumts.nl

[Geplaatst door: Bart Van den Bossche]

(3)

Als je de samenleving om zeep wil helpen, moet je dergelijke initiatieven ondersteunen. Dat leidt dan eerst tot big-brother toestanden en een schrikbewind van poortjes en controleurs en uiteindelijk tot de afschaffing van het openbaar vervoer. Je wordt dan als zwakke weggebruiker overgeleverd aan de wet van de sterkste in autoland. De financiële crisis is geen excuus om een positief systeem zoals het openbaar vervoer te boycotten. Pak de banken en de politici aan maar toon ondertussen uw verantwoordelijkheid om het goede in deze samenleving te promoten. De Lijn in Vlaanderen wordt voor slechts 15% betaald door de reiziger. De prijs is dus laag en niet hoog. Koop geen smartphone maar een abonnement.

[Geplaatst door: Maartenv]

(4)

Als dit initiatief breed ingang vindt zal het al snel ondermijnd kunnen worden door eenvoudigweg de boetes op te trekken. Barcelona trok onlangs de boetes voor Botelons, slapen op het strand, sangria drinken in het openbaar en skaten toch al op naar enkele honderdern euro's.

[Geplaatst door: maman verte]

(5)

ik hoop dat dit een grap is, zo eentje om de "vallende sterren" voor automobilisten aan de kaak te stellen.
Ik ben in ieder geval tegen.
Mss een app maken waarmee bedrijven en banken een jaartje op voorhand gewaarschuwd worden als er een grote controle van de belastingsdienst op til is?
Ik vrees dat er dan rellen losbarsten
Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen in een samenleving, het is niet omdat sommigen dat niet doen, dat iedereen dan maar onwettelijk moeten ageren.

[Geplaatst door: geert]

(6)

met zo'n systeem wordt de solidariteit die de basis is van een openbare dienst compleet onderuitgehaald. Kan zeer nadelig zijn op termijn, hoe klein de beweging ook mag zijn,het geeft diegene die tegen openbaar vervoer is een argument om het karakter van een dienst te ondermijnen.

[Geplaatst door: Twigt]

(7)

De overheid kan toch gewoon een paar Coyote's kopen en dan vaak op de knop 'hier is een verkeerscontrole' drukken en zo zorgen dat mensen op die plekken langzamer rijden? Dat is heel handig lijkt me en goed voor rust op de weg?

In Barcelona zou de overheid iets soortgelijks kunnen doen?

[Geplaatst door: Mike]

(8)

Het idee dat zwartrijden in Nederland in de bus makkelijk zou zijn lijkt me niet op ervaring berust. Bij het instappen van de bus moet je of je abonnement laten zien of inchecken met je OV-chipkaart. Ja, die OV-chipkaart valt te hacken of misschien valt het geluidje dat het apparaat maakt wil te imiteren maar echt makkelijk is het allemaal niet. Je kan ook direct weer uitchecken maar dat is niet helemaal gratis en ook opvallend.

Net al #5 hoop ik dat dit een soort van grap is. Als deze systemen een succes worden ben ik bang dat de overheid (dat is, wij burgers) als oplossing zien nog meer Big-Brother en minder privacy.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(9)

@ Mike (#8): ik heb inderdaad geen ervaring met bussen in Nederland maar zoals je het beschrijft is het systeem precies hetzelfde als in België of Catalonië. Wat kan verschillen, is de houding van de chauffeurs. Ik moet in Antwerpen of in Barcelona de eerste buschauffeur nog tegenkomen die een niet-betalende klant terugroept. En als het druk is op de bus, moet je als chauffeur al een zeer goed concentratievermogen hebben om te weten of iedereen wel een biepje laat horen.

@ Twigt (#7): Dat is een interessante strategie, maar ik weet niet of ze zou werken. Hoe meer mensen er van het systeem gebruik maken, hoe moeilijker het wordt om het te beïnvloeden. Als er een echte controleur in een metrostel opduikt, en het systeem telt veel leden, zullen waarschijnlijk tientallen mensen tegelijk op de knop duwen. Een vals alarm opgewekt door de overheid of de openbare vervoersmaatschappij zelf valt dan snel door de mand. Een systeem zoals de Coyote werkt trouwens ook met een soort reputatie-systeem, wat valse meldingen bemoeilijkt.

@ Maarten (#4): Hogere boetes kunnen inderdaad een antwoord zijn, maar waarom gebeurt dat dan niet bij het ontwijken van snelheidscontroles?

@ Alle critici: zoals in het artikel gesteld wordt, is dit inderdaad een gevaarlijk systeem, dat zeer ongewenste gevolgen kan hebben. Het zou een grap kunnen zijn (de dienst is nog niet actief), maar ik vrees van niet. Je moet ook de context zien waarin het ontstaat. In Catalonië (en in de rest van Spanje) komen de tariefverhogingen veel harder aan dan je zou denken.

Meer dan de helft van de werkende Catalanen verdient minder dan 1000 euro per maand, 25 procent heeft geen job meer. De werkloosheidsvergoeding is beperkt, zowel in omvang als in tijd (max. 2 jaar). Er bestaat geen kinderbijslag. Huurprijzen en hypotheken liggen bijna twee keer zo hoog als in België. Voor ons is twee euro niet veel, voor de doorsnee Catalaan is dat vandaag wel iets anders.

Memetro kan het openbaar vervoer kapot maken, maar te hoge tarieven kunnen dat ook. De Catalaanse regering had het geld ook kunnen proberen vinden door autobestuurders die de stad inrijden te doen betalen, zoals in Londen. Dat zou een veel socialer en ecologischer maatregel geweest zijn.

[Geplaatst door: Maartenv]

(10)

@ Kris: Ik ben een groot tegenstander van de COyote (of andere verklikkers). Het moedigt aan om op alle plaatsen waar géén meldingen werden gemaakt zich niet aan de regels te houden. Maar blijkbaar kan er wettelijks niets aan gedaan worden (al is dat allicht eerder onwil van de bevoegde ministers om onpopulaire maatregelen te nemen). En zelfs al kan je de Coyotes niet afschaffen, dan zijn er ook andere manieren om het systeem te ondermijnen.

Enkele voorbeelden. 1. Blaas het op door 'valse' meldingen in te geven. Dit kan je verantwoorden als preventieve maatregel die mensen sensibiliseert zich overal aan de regels te houden. 2. Zoek naar technische oplossingen om 'niet-zichtbare' controles mogelijk te maken. Als je niet ziet dat je geflitst bent, kan je ook geen melding doorgeven dat er een controle is. 3. Organiseer 'alternerende flitspalen'. Als je flitspalen at random in- uit uitgeschakeld worden, is alle gedeelde informatie over flitscontroles gedateerd op het moment dat ze gedeeld wordt. Dit ondermijnt de principes waar het deelsysteem op gebaseerd zijn.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(11)

@ Maarten:

Nog een idee om systemen zoals de Coyote tegen te werken, althans op autosnelwegen. Verplicht autofabrikanten om wagens op de markt te brengen die niet sneller kunnen dan 120 km/h. Dat zowat alle auto's twee keer zo snel kunnen rijden als de maximum toegelaten snelheid op autosnelwegen blijft één van de grootste raadsels van deze tijd. Of als je dan toch met elektronica aan de slag gaat: voer een automatische, variabele snelheidsbegrenzing in, zodat je hetzelfde kan bereiken op alle wegen. De technologie is beschikbaar.

Maar zoals je schrijft: dat zou geen "populaire" maatregel zijn. Ik vind het wel opvallend dat eenzelfde benadering bij het openbaar vervoer vrijwel algemeen wordt afgekeurd.

[Geplaatst door: Koen Vandewalle]

(12)

Al die wannabe-piraatjes zorgen er met hun speelgoed en spelletjes voor dat Big Brother stilaan voldoende argumenten en maatschappelijk draagvlak krijgt om draconische traceermethodes op basis van biometrische (bv gelaatsherkenning) scans te introduceren. Glimlach naar uw bus, trein, bank, of eendjes in de vijver: zij kennen u en groeten u vriendelijk terug. Laat dit systeem in handen van een totalitair regime vallen, en via profilering worden alle toekomstige potentiële schuinsmarcheerders tegen nieuwe wetten bij voorbaat gedesorganiseerd of monddood gemaakt, zodat er geen Arabische of andere lente meer mogelijk is. Ook niet als dat menselijk gezien nodig zou zijn. Ik hou er niet van.

[Geplaatst door: maman verte]

(13)

Ja, waarom niet massaal valse meldingen sturen. Bij een overvloed van meldingen, kunnen ze de foute er toch niet meer op tijd uitfilteren. Wie kent er sites waarop je meldingen kan doen? Ik vermoed dat die toch wettelijk niets tegen je kunnen ondernemen bij valse meldingen hé?

[Geplaatst door: rik pieters]

(14)

allemaal ambtenaren hier ?
man, wat zijn jullie allemaal pro-overheid

als het openbaar vervoer gratis zou zijn,
dan nog betalen we er ons nu al blauw aan
vanwege de subsidies die het opnbaar vervoer zeer rijkelijk krijgt,

de baas van de lijn, afdeling eeklo, "ferrie cars",
houdt er een zeer weelderige levensstijl op na,
op basis van dat gesjoemel met geld uit subsidies
(vrij te kontroleren, kom maar af)

[Geplaatst door: lieven bervoets]

(15)

@14: wat wil je nu eigenlijk zeggen?

[Geplaatst door: maman verte]

(16)

kijk eens op de facebookpagina "politiecontrole?" , en dan weet je hoe laag mensen kunnen vallen, hoe egoïstisch ze zijn. Ik hou mijn hart vast, want hoe zullen deze mensen reageren als ze eens echt problemen tegenkomen, en het echt moeilijk wordt, als ze nu al zo agressief reageren op een akkefietje.

[Geplaatst door: Remy Brandt]

(17)

Gratis ov zou de miljarden kostende OV-faalkaart en andere overhead als kaartjes loketten enn automaten overbodig maken waarmeer de algehele kosten dik omlaag gaan.
Betaal OV uit de btw en wegenbelastingen.
Wegenbelasting is momenteel al een melkkoe.
Directe wegenbelasting in Nederland komt voor nog geen kwart ten goede van het wegenplan en onderhoud daarvan,de belasting op autobrandstof is daarbij al compleet voor andere zaken dan het verbeteren van het wegvervoer.
OV is goedkoper dan mensen denken.

[Geplaatst door: Renaat]

(18)

Het is zeker een interessante oefening om te bekijken hoeveel geld de kaartjesverkoop bij het openbaar vervoer opbrengt (sowieso maar een fractie van de kosten van het openbaar vervoer) en wat de vermijdbare kosten zijn van zaken als automaten en loketten.

Vergeet echter niet dat de wegvallende kosten misschien toch beperkt zijn. Men heeft nog steeds (op drukke station) loketten nodig om een goede informatiedienstverlening aan de klanten te kunnen bieden, de aanwezigheid van conducteurs op de trein is nog steeds wenselijke vanuit het oogpunt van sociaal toezicht, ...

Het grootste probleem met gratis OV is echter de grote kans dat het OV ineens te populair zou worden. Meer gebruik van OV mag dan wenselijk zijn, een OV-netwerk dat opeens overbelast wordt wegens te veel reizigers is ongewenst en de mensen die niet anders kunnen dan het OV gebruiken worden daar als eerste het slachtoffer van.
Bovendien - en dat blijkt uit lokale experimenten trekt men met gratis OV - vooral lokaal OV (tram en bus) - vooral mensen aan die nu te voet of met de fiets gaan en helpt het relatief weinig in het tegengaan van de autocongestie.

Daarnaast is er het sociaal effect dat wat gratis is, ook vaak 'waardeloos' wordt in de ogen van een deel mensen en men meer ongewenste klanten aantrekt. Nu zijn er natuurlijk ook mensen die weinig respect hebben als gebruikers van het OV (medepassagiers lastig vallen, vervuilen, vandalisme, ...), je mag er zeker van zijn dat het aantal van zulke 'klanten' aanzienlijk toeneemt bij gratis OV. (Ook ideaal als dakloze om een hele dag gratis trein te reizen, lekker warm!)

Het is dan ook wenselijk om een kleine financiële drempel te blijven opwerpen voor het gebruik van OV, anders zal men weer zwaar moeten investeren in extra materiaal, extra personeel, extra schoonmaak, ...

Om al de voorgaande redenen is volledig gratis openbaar vervoer dan ook ongewenst. Men kan natuurlijk wel (voor bepaalde doelgroepen) het OV heel goedkoop maken of mensen een soort gratis maar beperkt jaarlijks openbaar-vervoersbudget geven waar ze vrij over kunnen beschikken.

[Geplaatst door: Olav]

(19)

Beste schrijver, het is "te allen tijde".

[Geplaatst door: Joris Windels]

(20)

@14 Ferrie Cars of correcter Ferry Cars is een privé bedrijf dat trajecten verzorgt in onderaanneming voor De Lijn.
Blijkbaar bent u er niet van op de hoogte dat ook privé bedrijven ritten van De Lijn verzorgen (ongeveer 30%).

De 'weelderige levensstijl' van de zaakvoerder zal wel niet van de vergoeding komen die hij hiervoor ontvangt. Maar eerder van de winst uit het privé busvervoer met luxe bussen. Misschien toch eerst 2 keer nadenken voor je dergelijke onzin post.

Trouwens, een ondernemer die hard werkt mag wat mij betreft daar goed aan verdienen. Dankzij die man zijn er toch weer enkele gezinnen die brood op de plank hebben.