Kan de rechterlijke macht de overgang naar een duurzame samenleving forceren?

Politici zijn niet in staat om de samenleving te beschermen tegen de chaos die klimaatverandering en oliekrimp in de westerse maatschappij dreigen te veroorzaken. De rechterlijke macht moet de fakkel overnemen, zo stelt Roger Cox in zijn boek "Revolutie met recht".

Op basis van een aantal juridische precedenten bouwt hij een strategie op die de belangenvermenging tussen politiek en bedrijfsleven moet doorbreken en de wetgevende macht ertoe zal dwingen snel over te schakelen naar energiebesparing en een emissieloze energieproductie. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De westerse maatschappij dreigt ontwricht te worden door klimaatopwarming en oliekrimp. De politieke wereld lijkt er niet wakker van te liggen. Het gebruik van fossiele brandstoffen en de productie van broeikasgassen blijft fors stijgen. Van energiebesparing en duurzame energieproductie komt weinig terecht. De Nederlandse advocaat Roger Cox komt in zijn boek "Revolutie met recht" met een originele oplossing aandragen: daag de overheid voor de rechter en dwing ze op die manier te handelen. Dat kan gebeuren op basis van bestaande rechtsprincipes.

Kritiek

Eerst een paar punten van kritiek. Voor een boek dat belooft een originele oplossing te bieden, en dat ook doet, wordt er veel te veel aandacht besteed aan de omschrijving van de problemen. Maar liefst twee derde van het boek is gewijd aan de bespreking van oliekrimp en klimaatopwarming, terwijl er niet of nauwelijks iets in staat dat we nog niet wisten.

Bovendien heeft Roger Cox geen oog voor het feit dat klimaatverandering en oliekrimp tot op zekere hoogte elkaar tegensprekende doemscenario's zijn. (Zie het artikel "Zit er te veel of te weinig olie in de grond?"). Als de meest pessimistische voorspellingen van de peak-oil beweging zouden kloppen, dan zit er eenvoudigweg niet voldoende olie in de grond om de doemvoorspellingen van klimaatverandering te doen uitkomen. Anderzijds zou olie vervangen kunnen worden door andere fossiele brandstoffen, waarvan de voorraden veel groter lijken te zijn: steenkool, schaliegas, oliezanden. In dat geval kunnen de doemscenario's van piekolie worden opgedoekt, maar dreigen zelfs de meest pessimistische scenario's van het IPCC achterhaald te worden. Zowel steenkool als onconventionele oliebronnen produceren immers veel meer broeikasgassen dan conventionele olie.

De spanning tussen piekolie en klimaatverandering betekent niet dat we deze problemen minder ernstig moeten nemen - het is kiezen tussen de pest en de cholera, en bijvoorbeeld de landbouw wordt door allebei even ernstig bedreigd. Maar Cox had er goed aan gedaan om dit spanningsveld in zijn boek te bespreken. Nu maakt hij het zijn critici iets te makkelijk.

Daar komt nog bij dat er op deze planeet heel wat meer fout loopt dan alleen maar klimaatverandering en oliekrimp. Ook het plunderen van de oceanen, om maar een voorbeeld te noemen, vormt een serieuze bedreiging voor het vredige voortbestaan van onze soort, en verdient evenveel aandacht in een "revolutie van recht" dan de twee problemen die Cox uitvoerig bespreekt. Ook de machtsgreep van de financiële wereld lijkt me een vette kluif voor de rechterlijke macht. Kortom, de auteur had zich beter wat minder op de problemen gericht en zich wat meer geconcentreerd op zijn originele oplossing, die hij niet alleen voor klimaatverandering en oliekrimp maar ook voor vele andere acute problemen verder had kunnen uitwerken.

De onmacht van de markt

Niettemin wordt het vanaf pagina 193 interessant. In het derde hoofdstuk legt Cox uit waarom de inzet van de rechterlijke macht noodzakelijk is. Hij begint met het doorprikken van een mythe die springlevend is: het geloof - en het "beleid" - dat de markt (producenten en consumenten) oliekrimp en klimaatverandering zal oplossen. Cox:

"Velen zijn van mening dat het de bedrijven zijn die de moderne emissieloze economie zullen moeten opbouwen. Omdat een succesvolle technologische ontwikkeling zoals de smartphone zonder overheidsinterventie de weg naar de consument weet te vinden, komt al snel de gedachte op dat elke nieuwe technologie zich via het marktmechanisme kan bewijzen. Als het marktmechanime een doorbraak van een vernieuwing niet toelaat, dan is ofwel de prijs te hoog of is er onvoldoende vraag naar de vernieuwing. In beide gevallen heeft de betreffende ontwikkeling geen bestaansrecht en - net als de markt - zou dan ook de overheid er geen steun aan moeten geven."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De markt kan onmogelijk op zichzelf voor een duurzame samenleving zorgen

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Maar wat voor een consumentenartikel in de elektronicasector inderdaad kan gelden, is echter niet zomaar toe te passen op andere sectoren in de samenleving, zoals bijvoorbeeld de gezondheidszorg, het onderwijs of de energiesector:

"De gezondheidszorg zoals wij die kennen, met al de verbluffende technologieën en behandelmethoden van tegenwoordig, zou niet zijn ontstaan als alleen het marktmechanisme daarvoor had moeten zorgen. In dat geval zouden slechts enkelen zich de afgelopen eeuw een kostbare medische behandeling zoals een hartoperatie of een chemokuur hebben kunnen veroorloven. De markt voor kostbare medische behandelingen zou als gevolg daarvan waarschijnlijk zodanig gering zijn geweest, dat marktpartijen niet zouden hebben geïnvesteerd in het zoeken naar mogelijkheden om hartfalen en kanker te bestrijden."

Het marktmechanisme creëert geen voorzieningen van algemeen belang zoals gezondheidszorg of onderwijs, aldus Cox. Het zijn de overheden die deze voorzieningen opgebouwd hebben. Door te investeren in een infrastructuur rond gezondheidszorg en onderwijs, bouwt de overheid naast elementaire maatschappelijke voorzieningen tevens bijbehorende economische sectoren op. Op eenzelfde wijze hebben overheden de voorwaarden gecreëerd voor bijna elke economische sector van belang:

"Indien staten geen zeehavens en luchthavens hadden aangelegd, zouden de huidige scheepsrederijen en vliegtuigmaatschappijen niet bestaan en zou intercontinentaal vervoer van personen en goederen nauwelijks mogelijk zijn. Indien overheden niet hadden geïnvesteerd in wegen, zou de automobiel geen heilige koe hebben kunnen worden en zouden het toerisme en de olie-industrie nog in de kinderschoenen staan. Onze moderne economie bestaat, kortom, vanwege de lange termijn investeringen die overheden in de twintigste eeuw hebben gedaan in de basisvoorzieningen die een samenleving nodig heeft om succesvol te zijn."

Het belang van de staat

Dat geldt ook voor de smartphones en andere elektronische gadgets. Die zijn alleen maar mogelijk geworden omdat de overheid 100 jaar lang heeft geïnvesteerd in de uitbouw van een elektriciteitsinfrastructuur. Het zijn de overheden die de sector groot hebben gemaakt.

"De elektriciteitssector in de westerse samenleving is ofwel geheel opgebouwd door overheden (zoals in Nederland) ofwel overheden hebben het marktmechanisme uitgeschakeld en een monopolist aangewezen (zoals in de VS) zodat afzet gegarandeerd was en geïnvesteerd kon worden in de zeer kapitaalintensieve elektriciteitscentrales en -netwerken."

Wat uit deze voorbeelden blijkt, aldus Cox, is dat de wereld van vandaag en de moderne economie die het westen kent, niet is ontstaan vanuit het marktmechanisme, maar vanwege een samenspel tussen particuliere initiatieven en de bereidheid van overheden om datgene te doen dat nodig is om opschaling van die initiatieven in de samenleving te bewerkstelligen. De overheden bewerkstelligen daarmee het ontstaan van markten voor diensten en producten en het is in die markten waar het marktmechanisme vervolgens kan floreren. Maar ook nadat dit marktmechanisme is ingetreden, blijven overheden structurele steun geven aan de bestaande marktsectoren, bijvoorbeeld door te blijven investeren in wegen en in elektriciteitsnetwerken. Ook olieproductie wordt zwaar gesubsidieerd.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Voor het ontstaan van een duurzame energieproductie is een krachtig overheidsoptreden nodig

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Als we willen dat er een overgang komt van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie - naast energiebesparing een belangijk deel van de oplossing voor zowel oliekrimp als klimaatverandering - dan is er dus een krachtig overheidsoptreden nodig, dat de juiste voorwaarden schept voor het ontstaan van hernieuwbare energie en er voor zorgt dat het energieverbruik daalt. Burgers en bedrijven (consumenten en producenten) kunnen daar niet alleen voor zorgen.

De onmacht van de politiek

De politiek blijft echter in gebreke. De maatregelen die genomen worden, zijn absoluut niet in verhouding tot de ernst van de uitdagingen. Dat gebrek aan politieke daadkracht, stelt Cox, is te wijten aan de uitholling van de democratie: het feit dat multinationals door schaalvergroting steeds meer politieke invloed hebben verworven en op die manier alle regelgeving kunnen tegenhouden. Multinationals zoals Shell zijn zo groot geworden dat ze de meeste landen in de wereld in economisch opzicht in de schaduw zetten.

"Toen in 2008 een politieke discussie ontstond over de (on)wenselijkheid van de zeer hoge salarissen van topbestuurders van multinationals, vond de topman van Shell, Jeroen van der Veer, daarin aanleiding publiekelijk te dreigen het hoofdkantoor van Shell naar het buitenland te verplaatsen als de salarissen van topbestuurders bij voortduring onder vuur zouden worden genomen."

"Bestuurders van grote multinationals lijken zich er niet (meer) van bewust te zijn dat het de overheden (lees: de samenlevingen) zijn die mede aan de basis van hun succes staan en dat 100 jaar overheidssteun, opgebracht door vele belastingbetalers wereldwijd, aan dat succes ten grondslag ligt. Als het zo uitkomt, wordt diezelfde steunbiedende overheid de rug toegekeerd en worden geen middelen geschuwd om politieke besluitvormingsprocessen onder druk te zetten of anderszins te beïnvloeden, zodat de voor de multinational gewenste uitkomst wordt verkregen."

Roger Cox slaat hier spijkers met koppen. Een mooi voorbeeld is de autosector. Zoals we al eerder zagen, vertaalt de vooruitgang op het vlak van energie-zuinige motoren zich niet in zuiniger auto's, maar in steeds grotere, zwaardere, krachtigere en snellere auto's. Een trend die de politiek makkelijk zou kunnen ombuigen door een wet aan te nemen die het motorvermogen, de snelheid, het energieverbruik en/of de CO2-uitstoot van auto's aan banden legt. Maar de macht van de auto- en olie-industrie is zo groot dat er niets van terecht komt. Grote, zware wagens leveren de industrie nu eenmaal meer op dan zuinige, trage lichtgewichten.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bestuurders van grote multinationals lijken zich er niet (meer) van bewust te zijn dat het de overheden zijn die mede aan de basis van hun succes staan

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wat voor energiebesparing geldt, geldt evenzeer voor de transitie naar een emissieloze energieopwekking. In 2009 werd door overheden wereldwijd maar liefst 312 miljard dollar subsidies aan de olie-sector uitgekeerd - een bedrag dat de subsidies aan hernieuwbare energiebronnen ver overtreft. Zowel het IPCC als het Internationaal Energie Agentschap (IEA) hebben politici opgeroepen om die steun dringend af te bouwen. Maar de greep van de oliesector op de politiek is te groot.

Ook de financiële wereld staat aan de verkeerde kant. Banken hebben hun geld immers in een relatief klein groepje multinationals gestopt. Ook de financië wereld heeft daarom alle baat bij een status-quo. Elke nieuwe wet die een bedreiging zou kunnen vormen voor de terugbetalingen van de investeringen en leningen die banken in de sector van de fossiele energie hebben zitten, zal bijgevolg ook van daaruit worden tegengewerkt.

Het falen van de democratie

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat politici, zoals vermeld, de verantwoordelijkheid voor de transitie naar een duurzame samenleving bij de consument leggen: als de burger een duurzame samenleving wil, dan zal hij in de hoedanigheid van consument duurzame keuzes moeten maken. Doet de consument dat, zo redeneert de politiek, dan zal de markt gedwongen worden om duurzaam te handelen. In feite geeft de staat daarmee het van het volk verkregen mandaat terug aan het volk, wat uiteraard absurd is. De politiek maakt zichzelf overbodig. Cox:

"Politiek leiderschap is niet het tegen elkaar opzetten van bedrijven en consumenten, om vervolgens aan de zijlijn toe te kijken wat de uitkomst van dit conflict tussen belangen zal zijn. Dat is niet waarvoor de burger, ter bescherming van de samenleving en de binnenlandse orde, bereid is een mandaat aan het parlement te geven. Dat is evenmin de reden waarom burgers bereid zijn belastingen te betalen aan de staat zodat beschermings- en zorgtaken kunnen worden uitgevoerd."

Politiek leiderschap tonen betekent dus per definitie interveniëren in de markt, wil de status quo indien nodig doorbroken worden. Maar dat is nog nooit zo moeilijk geweest als vandaag: de politiek heeft zich de afgelopen twintig jaar vooral gericht op het privatiseren van publieke taken. In de huidige situatie is het dan ook moeilijk voor te stellen hoe de westerse samenleving een afdoend antwoord kan geven op oliekrimp en/of klimaatverandering (en op vele andere problemen). De situatie zit muurvast.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Door de verantwoordelijkheid voor de uitbouw van hernieuwbare energieproductie bij consumenten en producenten te leggen, geeft de staat het van het volk verkregen mandaat terug aan het volk.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Maar Roger Cox ziet een uitweg: een "vrijwillige ondercuratelestelling van regeringen en parlementen door de rechterlijke macht". Als politici door rechterlijke uitspraken gedwongen worden om te handelen, aldus Cox, hebben ze geen andere keuze dan tegen de belangen van de industrie en de financiële wereld in te gaan. Het mooie is dat deze "machtsgreep" van de rechterlijke macht kan gebeuren via bestaande rechtsmiddelen en bestaande wetten en verdragen. Daardoor, zo schrijft Cox, hoeft niet eerst een nieuw wetgevingsproces gevolgd te worden en kan het risico worden vermeden dat "regering en parlement in dat proces wederom bloot komen te staan aan de invloed en macht van de (f)actoren waarvan gebleken is dat deze geneutraliseerd moeten worden".

De goede huisvader

De strategie die Roger Cox voorstelt is hoofdzakelijk gebaseerd op de "norm van de goede huisvader", een rechtsprincipe dat in alle westerse landen bestaat. In Nederland is de norm vervat in het "kelderluikarrest" uit 1965, gebaseerd op een ongeval waarbij een klant van een café zware verwondingen opliep nadat hij in een keldergat was gevallen dat de drankleverancier had laten openstaan. De brouwer en zijn werkgever (Coca-Cola) werden hiervoor aansprakelijk gesteld door het hoogste rechtscollege van Nederland. Het verweer van de verdediging - dat de klant onoplettend was geweest en het ongeval dus aan zichzelf te wijten had - mocht niet baten. De drankleverancier had, gezien het reële risico op een ongeval met mogelijk ernstige gevolgen, tenminste het open keldergat kunnen barricaderen met een stoel of een krat.

In essentie komt het kelderluikarrest of de norm van de goede huisvader er op neer dat er (proportionele) voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen als er een potentieel gevaar wordt gecreëerd of bestaat. Weliswaar is voor nogal wat potentieel gevaarlijke situaties bij wet geregeld aan welke specifieke voorzorgsmaatregelen en veiligheidseisen moet worden voldaan (de balustrade van een balkon moet bijvoorbeeld een minimum hoogte hebben), maar de wetgevende macht kan onmogelijk een specifieke wetgeving creëren voor elk denkbaar dagelijks gevaar. Om deze reden is de norm van de goede huisvader belangrijk: deze bepaalt op basis van specifieke feiten en omstandigheden of de genomen voorzorgsmaatregelen proportioneel zijn aan het gecreëerde gevaar, in welke situatie dan ook.

Belangrijk precedent

De verplichting tot het treffen van voorzorgsmaatregelen geldt vanaf het moment dat er sprake is van "een voldoende reëel risico". Die verplichting geldt voor alle burgers en bedrijven, maar ook voor de staat. Die flexibiliteit biedt de rechterlijke macht de mogelijkheid om de rol van de wetgever over te nemen in het afdwingen van een transitie naar een duurzame samenleving, aldus Cox. Dat de rechterlijke macht die interpretatieruimte in het licht van het klimaatprobleem ook mag (of moet) gebruiken, blijkt onder meer uit een uitspraak uit 2007 van het Amerikaanse Hooggerechtshof - een belangrijk precedent.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De rechterlijke macht beschikt over de middelen om overheden te dwingen voorzorgsmaatregelen te nemen tegen het gevaar van klimaatverandering

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaanse overheidsagentschap dat instaat voor de bescherming van het milieu en de volksgezondheid, werd door de rechtbank gedwongen om de CO2-emissies van auto's te reguleren op basis van de "Clean Air Act" uit 1963 - een wetgevend kader rond luchtvervuiling dat een specifiek artikel bevat over auto-emissies. De rechter verwees uitdrukkelijk naar de norm van de goede huisvader en volgde de redenering van de eisende partijen (een aantal Amerikaanse deelstaten, lokale overheden en private organisaties) dat de wetenschap heeft aangetoond dat klimaatverandering een voldoende reëel risico is voor de volksgezondheid en het milieu, en dat het zelfs reëel is dat de schade van klimaatverandering op lange termijn catastrofaal zal zijn. En dus moet de overheid proportionele voorzorgsmaatregelen nemen.

Onderzoeksplicht

De overheid kan zich niet beroepen op onwetendheid. De norm van de goede huisvader bevat ook een onderzoeksplicht: voor diegenen die in relatie tot een ernstig gevaar een beschermingsplicht hebben tegenover anderen, bestaat de plicht om zich voldoende te informeren over de wetenschappelijke inzichten inzake dat gevaar (de stand van de wetenschap) alsook over de technische alternatieven en de beschermingsmaatregelen die tegen dat gevaar kunnen worden ingezet (de stand van de techniek).

Dit volgt onder meer uit de rechtspraak die sinds de jaren tachtig en negentig in verschillende landen is ontwikkeld naar aanleiding van het gevaar van asbest voor de volksgezondheid. Daar is met terugwerkende kracht geoordeeld dat vanaf 1969 in voldoende mate door de internationale medische wetenschap bewezen was dat de blootstelling aan asbeststof de ziekte mesothelioom (longvlies- en buikvlieskanker) kan veroorzaken. Ten gevolgde daarvan hadden de producenten van asbest en de werkgevers in de asbestindustrie vanaf 1969 de verantwoordelijk om hun afnemers respectievelijk werknemers tegen asbest te beschermen. Bedrijven die vanaf 1969 geen maatregelen hebben getroffen, zijn daarvoor achteraf aansprakelijk gehouden.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Politici hebben een onderzoeksplicht en kunnen zich niet beroepen op onwetendheid over de risico's van klimaatverandering en oliekrimp

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Deze asbestrechtspraak is ook van toepassing op de overheid. Uit dit en het vorige precedent blijkt dus dat de staat en alle staatsorganen en hun bestuurders in juridische zin geacht worden om volledig op de hoogte te zijn van de stand van de wetenschap rondom het gevaar van klimaatverandering. Hetzelfde geldt voor de stand van de techniek, dat wil zeggen de technische alternatieven die voorhanden zijn om het gevaar van klimaatverandering te voorkomen. Uit het precedent in de asbestrechtspraak volgt bovendien dat de huidige regeringsleiders alsook de topbestuurders van bepaalde multinationals het gevaar lopen om in de toekomst strafrechterlijk vervolgd te worden voor de schade aan de samenleving die zij (in het geval van de overheid) door de vingers hebben gezien of (in het geval van bepaalde multinationals) hebben veroorzaakt.

Soortgelijke precedenten bestaan niet voor oliekrimp. Niemand heeft op basis van dat gevaar een rechtszaak aangespannen. Dat is ook niet zo evident. Omtrent de oliekrimp bestaat minder wetenschappelijke zekerheid dan over klimaatverandering. Dat de olieproductie op een dag onherroepelijk zal afnemen, valt onmogelijk te ontkennen, maar er is veel onenigheid over het verloop van die curve. De vooruitgang van de techniek zorgt ervoor dat er steeds meer olie kan worden opgehaald (onder meer met behulp van zonne-energie). Maar volgens Cox is dat geen obstakel: 

"Het ligt voor de hand om de energietransitie primair af te dwingen via het gevaar van klimaatverandering en niet via het gevaar van oliekrimp. Via klimaatverandering kan echter ook tegelijk het probleem van oliekrimp worden aangepakt, met het bijkomend voordeel dat staten dan primair voor de emissieloze alternatieven voor conventionele olie zullen moeten kiezen in plaats van voor onconventionele olie-alternatieven die juist nog meer CO2-emissies zouden produceren."

Wetenschappelijke zekerheid

Is het wetenschappelijk bewijs voor de relatie tussen de menselijke uitstoot van CO2 en klimaatverandering vergelijkbaar met het wetenschappelijke bewijs dat in 1969 bestond voor de relatie tussen asbest en mesothelioom? Het Amerikaans Hooggerechtshof besloot in de zaak tegen EPA dat er inderdaad voldoende wetenschappelijk zekerheid bestaat. Roger Cox legt uit waarom:

"De verschillende kwalificeringen in de wetenschap voor de mate van zekerheid, de mate van bewijs die in 1969 kon worden gegeven dat blootstelling aan asbest de oorzaak van mesothelioom was, zijn aanduidingen als "beyond reasonable doubt", "uiterst nauwe relatie", "nauwe relatie", "the need for more extensive epidemiological studies", "3/4" en "88 procent". Vergelijken we dat met de in hoofdstuk 2 behandelde aanduiding van het IPCC voor de mate van zekerheid die in 2007 kon worden gegeven dat menselijke CO2-uitstoot de oorzaak is van klimaatverandering, te weten "zeer waarschijnlijk (very likely)", ofwel "90-95 procent", dan moet geconstateerd worden dat de wetenschappelijke zekerheid rondom de oorzaak van klimaatverandering al in 2007 groter was dan de wetenschappelijke zekerheid die in 1969 kon worden gegeven over de relatie tussen asbest en mesothelioom. De klimaatwetenschap is daarmee vanaf 2007 verder gevorderd inzake de bewijslevering voor de oorzaak van klimaatverandering (CO2) dan de medische wetenschap in 1969 voor de oorzaak van mesothelioom (asbest)."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Juridisch gezien is het verband tussen de menselijke uitstoot van CO2 en klimaatverandering bewezen

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De overheid kan zich dus niet verweren met het argument dat er meer onderzoek nodig is (een argument dat nochtans geregeld wordt uitgesproken). Omdat de norm van de goede huisvader universeel is, zeker in de westerse wereld, zijn de argumenten van het Amerikaanse Hooggerechtshof over te nemen in andere landen, en kunnen omgekeerd Europese juridische inzichten ook in de Verenigde Staten worden overgenomen. In dat opzicht is het juridische systeem slagvaardiger dan het politieke systeem.

Inktvlekwerking

De auteur besluit zijn boek met de vraag hoe de "revolutie met recht" zo snel mogelijk, op een zo groot mogelijke schaal en met zo weinig mogelijk rechtszaken in gang gezet zou kunnen worden. Een eerste piste verloopt via het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Een mensenrecht dat door klimaatverandering bedreigd wordt,is bijvoorbeeld het recht op de bewoonbaarheid van het land. Door het Amerikaanse Hooggerechtshof werd vastgesteld dat de Amerikaanse deelstaten die aan de kust gelegen zijn inderdaad belang hadden bij de rechtszaak omdat hun grondgebied door de stijging van de zeespiegel en het toenemend stormgevaar bedreigd wordt. Ook in Vlaanderen en in Nederland gaat dat argument zeker op. Eenzelfde dreiging voor mensenrechten gaat volgens Cox uit van de andere gevolgen van klimaatverandering die te verwachten zijn, zoals hittestress en watertekorten, oprukkende tropische ziekten en een verlies aan biodiversiteit.

De uitspraken van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, dat in Straatsburg gevestigd is, moeten door alle Europese staten worden opgevolgd. Zodra het Hof een uitspraak doet over een geconstateerde schending van een mensenrecht in Europa, zijn daarmee alle nationale rechters van de Europese staten aan dat inzicht en oordeel gebonden en dient de geconstateerde schending door alle staten te worden voorkomen. De "inktvlekwerking" van een uitspraak van het Hof is dus groot, zodat snel resultaat kan worden geboekt. Bovendien kan er een oordeel van het Hof gevraagd worden bij een dreigende schending van een mensenrecht, er hoeft dus bijvoorbeeld niet gewacht te worden tot kustgebieden effectief onder water staan.

Een uitspraak binnen de twee jaar

Ook hier zijn precedenten die duidelijk maken dat de gezondheidsgevolgen van milieuverontreiniging wel degelijk onder de bevoegdheid van het Europees Hof van de Rechten van de Mens vallen. Probleem is dat het Hof zich slechts over een zaak mag buigen nadat alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput. Dat betekent dat het makkelijk tien jaar kan duren eer er een uitspraak volgt, en die tijd is er volgens de auteur niet.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het juridisch systeem is slagvaardiger dan de politiek omdat verder gebouwd kan worden op internationale precedenten

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Er is echter sinds kort een nieuwe mogelijkheid, waarbij al een uitspraak binnen de twee jaar verkregen kan worden: het aanspannen van een rechtszaak bij het Europese Hof van Justitie. Ook dit Hof kan sinds 2009 verzocht worden om een uitspraak inzake de schending van de mensenrechten - en ook hier geldt dat de uitspraak geldend is voor alle Europese landen. Bovendien heeft het Hof van Justitie een belangrijk resultaat geboekt in een zaak die erg relevant is: het afdwingen van het Europese aanbestedingsrecht, dat overheden verplicht om elke overheidsopdracht op een open en democratische manier te doen verlopen. Tegen dat Europese aanbestedingsrecht bestond veel weerstand bij bedrijven en bij nationale, regionale en lokale politici, omdat overheidsopdrachten voordien meestal onderhands aan bevriende aannemers of leveranciers werden gegund.

Maar evengoed waren er bedrijven die als gevolg van die nieuwe Europese wet eindelijk een objectieve kans kregen om in concurrentie te gaan met de bevriende bedrijven van de overheid. Die stapten naar de rechtbank om overheden die de Europese aanbestedinsregels niet volgden op het juiste spoor te dwingen - een proces waarbij het Europese Hof van Justitie een belangrijke rol heeft gespeeld. De relevantie met de beoogde rechterlijke aanpak van klimaatverandering is dat de rechterlijke macht in de zaak rond het Europese aanbestedingsrecht er heeft voor gezorgd dat de belangenvermenging tussen politiek en bedrijfsleven - die zoals eerder besproken een belangrijke factor is voor het uitblijven van slagvaardige maatregelen inzake klimaatbeleid - werd doorbroken.

Haalbaar?

Het enige wat volgens Cox nog ontbreekt, is dat er een partij opstaat die de rechterlijke macht ook daadwerkelijk om interventie verzoekt. In principe kan iedereen naar de rechtbank stappen om de westerse overheden aan te klagen voor het uitblijven van maatregelen om klimaatverandering (en oliekrimp) aan te pakken. Cox vindt echter dat - analoog aan de precedenten in de VS - de beste kansen weggelegd zijn voor de lagere overheidsorganen zoals gemeenten of provincies. Zij zullen immers een belangrijke rol te spelen hebben in een duurzame samenleving, bijvoorbeeld op het vlak van decentrale energieopwekking en lokale voedselproductie.

Of de voorstellen van Roger Cox haalbaar zijn, zullen andere juristen moeten uitmaken. In elk geval is de huidige politieke aanpak van klimaatverandering (maar ook oliekrimp en veel andere ecologische - en economische - problemen) dermate zwak dat de mogelijkheid tot een revolutie met recht serieus moet worden genomen. De enige mensen die vandaag nog in politiek lijken te geloven, zijn de politici zelf.

Eensgezindheid over de oplossingen?

Tot slot nog een punt van kritiek. De situatie is ingewikkelder dan Cox ze beschrijft. Het probleem is zijn al te rooskleurige voorstelling van hernieuwbare energiebronnen. Hij schrijft:

"Er is breed vertrouwen dat de transitie naar een emissieloze economie in technisch opzicht haalbaar en betaalbaar is. In het licht van de noodzakelijke energietransitie is het dan ook niet de technologie die de westerse samenleving in de steek laat, maar primair het falen van de markt en de democratie".

De waarheid is dat zowel technologie, markt en democratie falen. Cox verwijst als onderbouwing voor zijn technologisch optimisme naar het rapport dat eerder dit jaar door Ecofys en het WWF werd gepubliceerd: "The Energy Report: 100 percent renewable energy by 2050". Dat is helaas een volslagen waardeloos document, dat alle minpunten van hernieuwbare energie onder de mat veegt. Er wordt geen of onvoldoende rekening gehouden met het enorme ruimtebeslag van hernieuwbare energiebronnen, de vraag of er genoeg grondstoffen voorradig zijn, de enorme uitdagingen op het vlak van transport van duurzame elektriciteit, het ontbreken van een cruciale technologie voor energieopslag, en het grote belang van thermische energie versus elektrische energie (ook voor de productie van zonnepanelen en windturbines). Bovendien wordt er uitgegaan van overdreven optimistische verwachtingen betreffende het potentieel van hernieuwbare energie.

Een revolutie met recht zou zich dus in eerste instantie moeten richten op het terugdringen van het absolute verbruik van fossiele brandstoffen, eerder dan op het promoten van duurzame energie. Zoniet hebben de verwerende partijen argumenten te over om hun gelijk te halen.

Kris De Decker

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

"Revolutie met recht" is vooralsnog uitsluitend online te bestellen en kost 30 euro.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verwante artikels:

• Zo lossen we de energiecrisis (nooit) op: er is meer nodig dan duurzame energie
• Hoeveel olie kost de productie van olie? netto energie analyse
• Moeten we energie rantsoeneren? Een sociaal alternatief voor hogere energieprijzen
• Europeanen vervuilen vooral in het buitenland: import en export van CO2
• Hernieuwbare energie op grote schaal: zijn er genoeg grondstoffen?
• Windmolenparken op zee: hoe transporteren we de elektriciteit?
• Zit er te veel of te weinig olie in de grond? "peakoil" of "global warming", wat is nu eigenlijk het probleem?
• Windenergie kan slechts fractie van wereldwijde energieverbruik leveren: als we tenminste het klimaat niet willen ontregelen
• Draait de industrie straks op geconcentreerd zonlicht?
• Zonne-energie maakt oliewinning goedkoper
• In de schaduw van de koeltorens: atoomenergie in dichtbevolkte gebieden
• Duizend jaar fossiele brandstoffen: de vergeten geschiedenis van turf en steenkool
• Mag het een zuinig lampje minder zijn? Het nut van ecotech
• De machtsgreep van Wall Street: niet politici, maar bankiers regeren de wereld

Startpagina.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Comments

[Geplaatst door: Joris]

(1)

Het had iets compacter gemogen, maar toch interessant!

[Geplaatst door: Bert Pijnse van der Aa]

(2)

Ironisch is dat juist de schrijver van het boek deel uitmaakt van een machtige club die erop uit is de duurzaamheidsmarkt voor zich op te eisen om daar veel geld aan te (gaan ) verdienen. ( zie dit boek )
Middels krachtige media campagnes beïnvloeden zij de publieke opinie.
Dat het publiek daarbij bewust verkeerd wordt voorgelicht is geen probleem ; het doel heiligt de middelen.

[Geplaatst door: maman verte]

(3)

Nu Durban mislukt is, lijkt me dit nog de enige mogelijke actie met enige hoop op resultaat....
Wat houdt ons nog tegen? Waar blijven de grote organisaties ( Greenpeace, 11.11.11, enz) om dit op poten te zetten?

[Geplaatst door: Bruno Verschaeve]

(4)

Dankjewel voor dit fantastisch verslag, wie gaat er mee aan de slag, wie gaat er aan de mouwen trekken van bijvoorbeeld. onze lokale overheden of is dit misschien iets voor een milieuvereniging?
Wie gaat ervoor?

[Geplaatst door: Bart]

(5)

Dit boek lijkt me toch een wat te rooskleurige voorstelling van zaken.
Het is niet dat Europese landen niets doen tegen klimaatopwarming.
De vergelijking met het open luik is dus eigenlijk dat de drankleverancier het kelderluik liet open staan maar er een laag hekje rond plaatste. De vraag is dan: was dit voldoende?
Zo zal ook voor de Europese landen nagegaan moeten worden of hun inspanningen voldoende zijn.
Dat ligt al een heel pak moeilijker.
Waar bij Eternit men nu eigenlijk weet dat het toen niet voldoende was, is dat bij klimaatopwarming niet. Wij kunnen dat wel allemaal denken, maar is dit voldoende bewijsbaar voor een rechtbank?
Kortom het probleem van de nodige wetenschappelijke zekerheid situeert zich niet rond de relatie mens – klimaatopwarming. Hiervoor zijn genoeg overheidsdocumenten beschikbaar waar deze zelf haar geloof in klimaatopwarming neerschrijft. Dat is m.i. voldoende, een overheid kan nu moeilijk voor een rechtbank gaan beweren dat er niet in geloofde. Het probleem van de nodige wetenschappelijke zekerheid betreft of kan bewezen worden dat het hekje rond het kelderluik te laag is, terwijl nog geen persoon er is in gevallen en eigenlijk onduidelijk is hoe hoog een hekje moet zijn om een val van een persoon tegen te gaan, daar er nog nooit een persoon over een hekje gevallen is (ttz nog nooit heeft de klimaatopwerking door menselijke invloed zich voorgedaan).

Het is ook niet dat Europa juridisch alle inspanningen voor haar rekening moet nemen.
Een rechtbank zal moeten oordelen of indien alle landen gelijkaardige inspanningen zouden leveren als Europa, of dit dan voldoende zou zijn. Of nog: in dat geval heeft Europa haar deel gedaan.

Wees niet verrast als een rechtbank uiteindelijk zou oordelen dat Europa voldoende doet. Waar staan we dan?

Ik zie eerder een mogelijkheid indien Europa haar eigen afspraken niet nakomt. Bv Kyoto Protocol of dergelijke. Dat dan een rechtszaak wordt ingespannen.
Dit is echter een ander rechtsprincipe dan de goede huisvader.

Kortom: goed denkpiste. Maar de 2/3 derde van het boek hadden beter besteed geweest aan het bewijs of landen wel voldoende inspanningen leveren en hoe aantonen dat dit niet het geval is.

PS: in de laatste § stelt Kris De Decker het probleem van de eensgezindheid over de oplossingen. Dit lijkt me (althans wat juridische kant betreft) geen groot probleem.
De grond van de zaak zal zijn of een overheid voldoende doet. Een rechtbank zal zich zelden uitspreken over wat dan wel moet gebeuren (de oplossing).
Enkel wanneer een verdediging zou argumenteren dat er geen enkele haalbare oplossing is, is er een probleem. Maar daar zijn we toch hopelijk niet van overtuigd…

[Geplaatst door: dfennema]

(6)

Interessant artikel. Treurig om te constateren dat alleen politici nog geloven in politiek en dus in democratie. (opkomst was toch 74% in NL)We zijn met z'n allen wat ingedut door de welvaart; brood en spelen en gaan er te makkelijk van uit dat vadertje staat wel op ons past. De huidige politiek is echter die van technocraten die gefinancieerd worden door de producenten. In NL heeft het kabinet onlangs 9 topsectoren aangewezen waar het WO 350 miljoen euro aan moet besteden. Daarmee komt fundamenteel en vrij onderzoek in de knel. Daarmee wordt dus een voorzet gegeven om de markt of het bedrijfsleven de regie van ons wetenschappelijk onderwijs te geven. Het korte termijn winstbelang is richtinggevend. Het huidige kabinet kan dan ook als industriepolitiek worden gezien. Een term die dan bij mij voorbij komt is die van Lysenkoism. De industrie kent z'n bestaansrecht door groei; er wordt dan ook al jaren voor de wind gevaren, geen plan of koers die er op wijzen dat het af en toe noodzakelijk is om de voorraden te controleren om niet op volle zee van honger of dorst te sterven. Op de conferentie onlangs in Den Haag georganiseerd door het Rathenau wees uit dat er geen directe hiaten waren mbt fossiele brandstoffen, maar ook dat concrete initiatieven voor duurzame vervangers ontbraken. In Nederland wordt ca 4% duurzaam gewonnen. Hoogste tijd om de Goede Huisvader op z'n verantwoordelijkheden te wijzen.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(7)

@ Bert Pijnse van der Aa (#2): zou je dat wat kunnen verduidelijken? Waarmee wil de schrijver van het boek veel geld verdienen? En waaruit bestaat de bewuste foute voorlichting?

@ Bart (#5): "De vergelijking met het open luik is dus eigenlijk dat de drankleverancier het kelderluik liet open staan maar er een laag hekje rond plaatste. De vraag is dan: was dit voldoende?"

De maatregelen moeten proportioneel zijn aan het gevaar. Dat is een belangrijk criterium van de norm van de goede huisvader en wordt ook in het boek besproken. Als je de voorgestelde (niet-bindende) CO2-reductie die de EU voorstelt, vergelijkt met de reductie die het IPCC vraagt, doet Europa duidelijk niet genoeg.

Europa kan zich evenmin verweren met het argument dat andere landen nog minder doen (of helemaal niets). Dat heeft EPA ook geprobeerd, tevergeefs. Het Amerikaanse Hof oordeelde dat een vermindering van de uitstoot in de VS alvast tot een vermindering van de globale uitstoot zorgde. En zoals gezegd: dat precedent kan vervolgens in andere landen worden aangewend om daar hetzelfde te bekomen.

[Geplaatst door: Thijs Bollen]

(8)

Beslist een prijzenswaardig idee, maar is het niet net zo naïef om nog in een onafhankelijke rechterlijke macht te geloven als in een van multinationals onafhankelijke landelijke overheid? Er is maar één manier om de machtige lobby's onschadelijk te maken en dat is door de poten eronder vandaan te zagen; door van onderop te zorgen dat we die multinationals niet meer nodig hebben door veel autonomer te worden ten aanzien van onze energie- en productvoorziening. Dat kan vrij eenvoudig zoals talloze artikelen op lowtechmagazine.be laten zien. Het probleem is hoe de verwende consumenten Henk & Ingrid (en hun equivalenten in andere landen) hiervoor te mobiliseren...

[Geplaatst door: Tom DR]

(9)

Interessant artikel alweer, en de rechtsinsteek is alleszins een originele denkpiste.

Maar ik moet me aansluiten bij dhr. Thijs Bollen; als de kritiek is dat de politiek onmachtig zou zijn wegens de invloed die bedrijven hebben op politieke machstwerking en besluitvorming... waarom zou dit dan anders zijn voor rechterlijke macht?

Al decennia lang evolueert de wereld meer naar een positie dat de feitelijke maatschappelijke macht bij de reuzen in de economische sfeer komt te liggen. Het lijkt me dan logisch dat zo gauw praktische besluitvorming inzake beperking van "vrije bedrijfsactiviteit" verschuift van de politieke ruimte naar de rechterlijke ruimte, de bedrijfslobby simpelweg mee zal schuiven. In zoverre dat al niet gebeurd is, en het effect er van simpelweg latent is omdat de gevechten nu nog worden uitgevoerd op het politieke front.

En wat dat mobiliseren van de consument betreft, zie ik het ook nogal somber in; als je op dit vlak wat impact moet hebben, moet je je organiseren (bijv. in een consumenten-coöp). Als je je organiseert, moet je een zekere hiërarchie uitbouwen en een intern ideologisch compromis sluiten. Hoe invloedrijker de organisatie wil worden, hoe groter ze moet groeien, en dus hoe meer dit compromis moet uitdijen en hoe smaller de hiërarchie wordt. Hoe meer dit compromis uitdijt, en hoe steiler de hiërarchische piramide wordt, hoe makkelijker het wordt om deze te corrumperen. En dan zitten we weer bij af, ook al zijn er ondertussen misschien kleine stapjes voorwaarts gemaakt.

De grootste fout die in ons historisch-cultureel tijdvak is gemaakt, is volgens mij toelaten dat bedrijven groter werden dan overheids-entiteiten. Groter dan dorpen en gemeenten is al slecht, maar groter dan hele naties is simpelweg catastrofaal...

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(10)

@ Thijs & Tom: het risico lijkt me inderdaad groot dat ook de multinationals in dat geval hun strategie zullen aanpassen. Ofwel door het rechtstreeks beïnvloeden van de rechterlijke macht, ofwel door hun bestaande politieke invloed te gebruiken om de rechterlijke macht te kortwieken.

De enige paragraaf in het boek die daar naar verwijst, stelt niet echt gerust: "Anders dan in de politiek, kan de oordeelsvorming van de rechterlijke macht nog steeds plaatsvinden op een zuivere op feiten gebaseerde wijze. Anders dan het parlement en de regering wordt de rechterlijke macht namelijk niet of nauwelijks beïnvloed door multinationals, lobbyisten en de media."

Cruciaal zijn de woorden "nog steeds". De auteur maakt er verder geen woorden aan vuil, maar door het inpassen van "nog steeds" blijkt wel dat hij zich van het risico bewust is.

Maar misschien zijn er redenen om aan te nemen dat het beïnvloeden van rechtspraak moeilijker is dan het beïnvloeden van politieke besluitvorming?

[Geplaatst door: Bart]

(11)

@ Kris De Decker: je stelt "De maatregelen moeten proportioneel zijn aan het gevaar."
Dat is dus hetzelfde zeggen als het hekje moet hoog genoeg zijn. Zoals ik zei: de bewijslast wordt dus hoe hoog het hekje moet zijn. Niet of er een hekje nodig is (of mens klimaat beïnvloed).

De vraag is dus inderdaad of de stelling van IPCC als bewijs kan dienen.
Of bijvoorbeeld de lege plaatsen in de Climate Change Performance Index (CCPI) http://www.germanwatch.org/klima/ccpi12tm.pdf

Dit is wat ik wou zeggen als kritiek op het boek: 2/3 van het boek zou hier moeten over gaan: doet een overheid genoeg. Niet of er een relatie is mens/CO2 opwarming.

Ik ben geen klimaattechnoloog. Dus ik heb er geen zicht op hoe eenvoudig of moeilijk dergelijk bewijs zou zijn. Als ik je hoor dus betrekkelijk eenvoudig.
Wellicht schatte ik de kansen dus te negatief in. Da's dus positief nieuws!

Je stelt "Europa kan zich evenmin verweren met het argument dat andere landen nog minder doen (of helemaal niets)."
Dit heb ik niet gezegd. Ik zeg enkel dat enkel kan verwacht worden dat elk zijn deel doet.

Het boek vertrekt van de eenvoudige redenering:
1. er is een klimaatprobleem door de mens
2. een overheid moet handelen als goede huisvader
-> juridisch actie is mogelijk.

Mijn kritiek bestond uit 2 delen
1. de bewijslast ligt anders
2. er kan enkel verwacht worden dat elk voor zijn eigen deur veegt.

[Geplaatst door: Bart]

(12)

@Kris De Decker @Thijs & Tom: Waarom "nog steeds" paragraaf zo negatief lezen?
"nog steeds" is m.i. te lezen als een loutere vaststelling.

Natuurlijk is de gerechterlijke macht moeilijker te beïnvloeden dan politiek.
Lobbying is ahw geïnstitutionaliseerd in de Europese politiek.
Dergelijk apparaat in de rechterlijke macht uitbouwen vergt jaren werk.

Niet alles is rozegeur en maneschijn. Maar er zijn toch genoeg voorbeelden van kleine mensen die gelijk hebben gehaald (inderdaad na lang vechten).
- denk aan Bosmans arrest
- denk aan de vele infrastructuurplannen die op de helling komen te staan doordat één koppige bewoner dwarsligt.

Waarom zo negatief?

[Geplaatst door: Bart]

(13)

Gelijkaardigd initiatieven: http://www.climatelaw.org/

Ik vond ook sporadisch artikels ivm het oprichten van een 'International Cimate Court' in de schoot van de UN tijdens de afgelopen klimaatconferentie, met een gelijkaardig doel.
Ik kon niet achterhalen wat de geboekte vooruitgang is.
De ontkenners van de klimaatverandering zijn alleszins zeer ongerust...

[Geplaatst door: Philippe Moreau]

(14)

Ik lees hier interessante argumenten die een klacht verder kunnen onderbouwen.

Heeft er iemand een idee wie een dossier kan indienen bij het Europese hof van Justitie? Kan een gewone burger dit doen?

Ik heb wat gegoogeld maar vond niet direct informatie over de te volgen weg.

Het kan zijn dat dit idee niet werkt, maar het loont wel de moeite om het te onderzoeken.

En waarom enkel overheden aanklagen, de multinationals gedragen zich mi ook niet als goed huisvader.

Zijn er ook juristen die dit lezen en er zich mee achter willen zetten? Klimatologen die als expert willen getuigen?

Engagez vous?

[Geplaatst door: Geert]

(15)

Je schrijft... "Anderzijds zou olie vervangen kunnen worden door andere fossiele brandstoffen, waarvan de voorraden veel groter lijken te zijn: steenkool, schaliegas, oliezanden. In dat geval kunnen de doemscenario's van piekolie worden opgedoekt, maar dreigen zelfs de meest pessimistische scenario's van het IPCC achterhaald te worden."

Ik denk dat ik je pessimisme moet delen, en dat we idd. naar een echt doemscenario evolueren. De Canadese oliezandmaatschappijen bvb. draaien op volle toeren. Fort McMurray, de stad die het hart vormt van de oliezandindustrie verdubbelde de afgelopen tien jaar z'n inwoneraantal. Zelfs al slagen rechtszaken erin om het gebruik van olie in westerse democratieën terug te dringen, dan nog zijn er een heleboel -ook grote- landen die economische groei belangrijker vinden dan gelijk welke andere toekomstvisie of milieu- of rechtsoverweging. Zolang de EROI van een fossiele energiebron groter is dan 1, zijn er bedrijven of staten te vinden die de bron zullen ontginnen. En voor oliezand is de EROI nog altijd ruim 5:1 (zie http://www.theoildrum.com/node/3839)

[Geplaatst door: Ruddy De Coninck]

(16)

Na alle reacties gelezen stel ik vast dat de naïviteit van sommige mensen geen grenzen kent. Zij die denken dat rechtbanken alles kunnen oplossen moeten dan maar even in het verleden kijken. Ons gerechtelijk systeem dat hopeloos decennia achterna hinkt alle macht geven komt er ongeveer op neer van het installeren van een nieuwe dictatuur.

Het eindeloos gepalaver van juristen en magistratuur met procedures neemt niet alleen veel tijd maar ook veel energie en middelen in beslag. Het foefelen zit overal, zowel in politiek als magistratuur. Een welbespraakte jurist kan zelfs iemand levenslang bezorgen zonder effectief bewijs van misdaad.

Zolang de US,China en India niet meewerken aan een beter milieu zal er niets veranderen tot alle fossiele energie is opgebruikt. Pas dan zal men de tot nu geheim gehouden technologieën voor productie van 100% groene energie commercialiseren. Het behoort tot een strategie om alle macht te behouden waar die nu genesteld zit.

[Geplaatst door: Walter]

(17)

Allee dat meen je toch niet??

"Pas dan zal men de tot nu geheim gehouden technologieën voor productie van 100% groene energie commercialiseren."

Alleluja......de verlossing is nabij

[Geplaatst door: Gandalf]

(18)

Is er nog de scheiding der machten ...
Een rechtbank kan wel veroordelen, maar niet ingrijpen in het beleid.
Ze kan ook de oplossingen niet voorschrijven.

Wat als de oplossingen van de overheden erin bestaat om het systeem van GSC, volume-subsidies voor isolatie en andere investeringen, belastingverminderingen op 'eco'maatregelen verder te zetten, of nog uit te bouwen ?
Meer van datgene we al gezien hebben maw ?
Lost dat wel iets op ? Of doet het de economie enkel maar sneller draaien ?
Goede bedoelingen die eindigen met de Jevons-paradox ?
En welke rechtbank gaat die oplossing dan beoordelen ?
Geraken we het hier er zelfs over eens ?
Ik ben alvast tegen. Wie nog ?

G(M)

[Geplaatst door: Bart]

(19)

Nog een link voor de positivisten.
http://www.ciel.org/.
The Center for International Environmental Law (CIEL) is committed to strengthening and using international law and institutions to protect the environment, promote human health, and ensure a just and sustainable society.

Ik heb hen een mailtje gestuurd.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(20)

Dank voor de links, Bart

[Geplaatst door: Koen Vandewalle]

(21)

Een van de dingen die ik moeilijk kan verdragen is dat getalenteerde, verstandige mensen als juristen, technici, communicatiespecialisten en beheerders allerhande zich om den brode (of iets meer) toch laten gebruiken om extreem onethische praktijken te verdedigen of te bewerkstelligen namens grote, machtige organisaties en multinationals.
Zij moeten toch ook ergens het besef hebben dat als de wereld naar de vaantjes gaat, of het systeem instort zijzelf en hun familie niet zullen gespaard worden ? In eerste instantie zelfs niet eens door het bedrijf dat ze nu nog zelf verdedigen of dienen.
Een bedrijf of organisatie die geen respect heeft voor de wereld en het milieu, heeft ook geen respect voor zijn klanten. Wie geen respect heeft voor zijn klanten, heeft uiteindelijk geen respect voor zijn personeel. En wie geen respect heeft voor al het voornoemde, heeft ook geen respect voor zichzelf. Dus waarom daar aan meewerken ? Is het echt uit noodzaak en omdat er niets anders is ?

[Geplaatst door: Henk Daalder Duurzame Brabanders]

(22)

Voor de timmerman is alles een spijker. Hij tikt ergens op om te weten wat het is.

Deze jurist denkt dat een wet voorschrijft dat we de wereld redden, en de rechter beoordeelt of we het ook echt doen.
Maar ik heb in deze blog niet kunnen ontdekken welke wet voorschrijft dat we de wereld moeten redden.

De wetten die er zijn, zijn door politici en grote bedrijven zorgvuldig zo geformuleerd dat zij niet kunnen worden aangesproken dat ze te weinig doen. voor wat dan ook.
Bovendien ligt dat wat ze zouden moeten doen, in de toekomst, dus als ze al worden aangesproken, dan hebben ze nog jaren de tijd om te doen wat ze geacht worden te moeten gaan doen.

Het wordt wel interessant of we de EU voorstellen om "binding 2030 renewable energy targets to be in place by 2014" zullen realiseren.
http://www.ewea.org/index.php?id=60&no_cache=1&tx_ttnews[tt_news]=1927&tx_ttnews[backPid]=1&cHash=2513c908b1f8d8432126852fe0be0db1

Het spel in de EU politiek rond deze 2030 doelstelling, is of landen lokaal mogen beslissen hoe ze het doen. Dat zou fout zijn, want dan gaan Frankrijk en Engeland besluiten dat hun kernenergie duurzaam is

Een ander voorbeeld is de leveranciersverplichting voor duurzame energie, die de fossiele energiebedrijven gevraagd hebben.
Dat is een vorm van foute staatssteun, omdat deze marktpartijen dan risico arme windparken gaan bouwen. Doordat deze fossiele energiebedrijven opereren in risico volle arena's, zijn hun financieringskosten hoog, ze betalen veel rente of dividend.
Maar die windparken zijn risico arme investeringen, dus is die leveranciersverplichting een plicht om risico arme investeringen te doen met duur geld.

Risico arme windparken moeten bij voorkeur door burgers of overheden gefinancierd worden, zij kunnen goedkoper financieren.

[Geplaatst door: Sietz Leeflang]

(23)

Allereerst: erg blij met de ruime aandacht (ook met de vele zinnige reacties!) op LTM voor het boek van mr. Cox, dat in de Nederlandse pers tot op heden nog geen regel kreeg toebedeeld. (hoe verklaar je dat?)
Ik deel de kritiek van Kris niet wat betreft een teveel aan informatie in dit boek over oliekrimp en klimaatverandering. Het is niet alleen een voordeel ook een beschrijving van de problematiek waar het om draait er meteen en aansluitend in het betoog bij te hebben, maar in dit geval gaat het om een zeer helder geschreven overzicht van de (zowel technische als politieke) geschiedenis van de olie in deze wereld. Tot nu toe miste ik een dergelijk onweerlegbaar en toch beknopt document! Hetzelfde kan van het goed onderbouwde overzicht van de klimaatproblematiek worden gezegd. De grote hoeveelheid tijd die het schrijven van beide overzichten de auteur gekost moet hebben was mijns inziens verantwoord besteed en moet ook zeer nuttig zijn voor de meeste journalisten, politici en vele functionarissen. Benieuwd of we van die kant nog iets van een reactie te horen krijgen!
Cox heeft nog vertrouwen in onze rechterlijke macht. Misschien omdat hij advocaat is maar toch ook omdat hij zich beroept op voorbeelden uit de rechtspraak die vertrouwenwekkend zijn en als precedent een bewezen waarde hebben. Toegegeven: om vertrouwen te hebben in mensenwerk blijft hachelijk, maar soms blijkt een strohalm nog net voldoende sterk te zijn...

[Geplaatst door: Thijs Bollen]

(24)

Ten aanzien van vertrouwen in de rechterlijke macht: het gaat om de macht van de tegenpartij. In het geval van een minderjarige asielzoeker wijzen het hart en het gezond verstand de goede weg aan, is de wet slechts een obstakel en is de tegenpartij (minister) veel te bang om tegen de toekomstige kiezers in te gaan. In het geval van klimaatverandering en duurzaamheid speelt het hart vaak geen rol, is juridische onderbouwing veel moeilijker, maar is vooral de tegenpartij van een ander kaliber: de staat INCLUSIEF GROTE LOBBYKRACHTEN. Het kost veel mensen die wél een hart hebben moeite om te geloven dat 99 procent van de machtige mensen alléén maar denken en handelen ten faveure van hun eigen kortstondige positie en rijkdom...

[Geplaatst door: Cees Bakker]

(25)

In Nederland is het boek op 11 nov 11 (dag van de duurzaamheid) door MVO-Nederland, Urgenda en Pier Vellinga (prof Klimaatverandering) in 1.000-voud verspreid onder parlementsleden, politici en overheden. De ontvangers van het boek krijgen even de kans om het in zich op te nemen. Daarna wordt er actie ondernomen. Mijn steun hebben ze.