Leven zonder koel- en vrieskast (1): maak een zonnedroger voor de tuin of het balkon

Wie het elektriciteitsverbruik fors omlaag wil krijgen, stoot uiteindelijk op de problemen die koelkast en vrieskast heten. Zelfs nieuwe en zuinige modellen verbruiken samen al gauw 1 kWh per dag. Gelukkig bestaan er heel wat alternatieven voor deze meestal als onmisbaar beschouwde modern apparaten.

In een eerste artikel verkennen we de zonnedroger, waarmee kruiden, groenten, fruit, vlees en vis een door de zon aangedreven bewaarproces ondergaan. Een zonnedroger wordt in warme landen al gauw te heet, wat betekent dat het apparaat ook bij ons goed functioneert. Lucas Brouns leerde er eentje bouwen en doet in deze gastbijdrage verslag van zijn ervaringen - bouwplannen inbegrepen. Het artikel verscheen eerder in het tijdschrift "Seizoenen".

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Drogen is een manier om je oogst te bewaren voor de winter, voor de verkoop, voor vrienden. De zonnedroger is daarvoor een apparaat dat ook in ons klimaat goed werkt. We gingen op cursus om er eentje te bouwen. En we kijken alvast hoe je hierin bijvoorbeeld gedroogde appeltjes en theekruiden kan maken.

Tot nu toe waren we gewend onze kruiden te drogen in bosjes aan de muur. Alleen gaat dat vrij langzaam tenzij je over een goede ventilatieruimte beschikt met een goede temperatuur. Ventilatie en temperatuur zijn inderdaad juist de zaken die je met een zonnedroger kunt opkrikken. Gezonde en smaakmakende stoffen in de droogwaar zijn uiteindelijk beter bewaard.

Behalve kruiden droog je er ook vruchten mee, schijfjes groenten, en zelfs vlees en vis zouden erin kunnen. Loopt de temperatuur in een geïsoleerde droger op een zonnige winterdag al op richting 50 °C, in de zomer kan ze boven 90° komen.

Balkon of tuin

Sommige zonnedrogers kunnen achter een traktor worden gehangen, andere kan je opklappen: net welk type je kiest. Het Appalachische model ziet eruit als een houten flipperkast (foto hierboven): een luchtsluis met een drooghuisje aan het eind. We leerden deze bouwen in een workshop op Kasteel Nieuwenhoven in Sint-Truiden, waar lesgevers Taco Blom en Erwin Van Brussel cursussen geven vanuit de Permacultuurschool Nederland en België. Een maand na de eerste volgde er een nieuwe workshop, waarin tien cursisten elk een kleiner model bouwden, dat op een balkon past (foto's hieronder).

De keuze voor een model hangt af van waar en waarvoor je de zonnedroger gebruikt: in een buurtmoestuin met veel oogst of op een klein bedrijf zal een groter model handig zijn. Ook de prijs van de materialen is relevant. Het model van De 12 Ambachten bijvoorbeeld (zie verder), dat een schoorsteen heeft die voor een nog snellere luchtstroom kan zorgen, is hierdoor ook duurder. Al moet gezegd worden dat de prijs vooral afhangt van hoe je inkoopt: bouw je ineens vier zonnedrogers met vier mensen, dan ben je goedkoper uit dan als je er in je eentje mee aan de slag gaat (omdat je dan veel stukjes materiaal overhoudt).

Breedtegraad

Er zijn verder nog typen waarbij het zonlicht direct op de droogwaar valt. Dat is bij de hier genoemde modellen niet het geval. Zo kan de UV-straling van de zon niet de cellen beschadigen en vrije radicalen doen ontstaan. Erwin en Taco hebben het Appalachische model aangepast aan onze breedtegraad. De luchtsluis met het venster staat in een hoek van 60° van de verticaal. Je kunt kiezen voor een hoek waarbij er gemiddeld de meeste zon op valt. Zul je de droger vooral in het voorjaar of in het najaar gebruiken, dan mag het venster nog wat schuiner staan.

Principes

De luchtcirculatie in een zonnedroger komt tot stand dankzij een venster, een zwartgeverfde metalen plaat en een dubbele luchtsluis. Tussen het venster en de plaat is de lucht heet dus stijgt hij op, langs de droogwaar die op rekjes in het huisje ligt. Daarom ook ligt de waar niet te dicht opeengepakt, of ze hangt niet in te dikke bosjes. De afgekoelde lucht daalt en wordt via de onderste luchtsluis weer naar boven gezogen (er ontstaat convectie). Hete lucht kan meer vocht vasthouden, en via de ventilatieluikjes kan verse lucht worden toegevoerd.

In het begin van het droogproces, meestal de eerste paar uur, wil je het vocht van de buitenkant van de cellen doen afvoeren. Daarom staan de luikjes nu open. Daarna sluit je ze helemaal, of deels, om de temperatuur op te voeren en het water uit de binnenkant van de cellen te trekken. Groente is bewaarbaar als het vochtgehalte minder dan 10% is, voor fruit geldt in het algemeen 20%. Bij kamertemperatuur kun je de oogst dan een halfjaar bewaren, bij 11° en in het donker drie tot vier maal zo lang. Fruit is makkelijker te bewaren dan groente, omdat er in fruit meer suikers en zuren zitten. Oogst die je wilt drogen moet vers zijn en niet aangetast, aldus lesgevers Erwin en Taco.

Niet te heet

Bepaalde producten zoals appels moeten niet te heet worden (onder 60°) anders carameliseren de suikers. Met het openen van de luikjes breng je de droogtemperatuur dan omlaag. In de workshop en in de wetenschappelijke en praktische literatuur over zonnedrogers kregen we nog trucs om de temperatuur te verhogen en daarmee meer convectie te krijgen.

Zo kun je reflectieschermen plaatsen, een koperen plaat nemen in plaats van aluminium of staal, en je kan een dubbel, of dikker venster nemen. In de workshop isoleren we de droger met kurk, wat ook piepschuim (eps) kan zijn. Zou je overigens ál deze extra maatregelen toepassen dan wordt de droger al snel te heet om fruit te drogen. Een oplossing daarvoor is alweer in de maak: Taco experimenteert momenteel met een waterkoelsysteem, waarbij de restwarmte uit de droogkast wordt gebruikt om wat water te verhitten.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Groenten zijn een wat grotere uitdaging om te drogen dan fruit. Er zitten minder zuren en suikers in, die immers gelden als conserveermiddelen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Groenten zijn een wat grotere uitdaging om te drogen dan fruit. Er zitten minder zuren en suikers in, die immers gelden als conserveermiddelen. Veel groenten zouden wel goed lukken, maar pompoen, courgette en tomaten minder goed, lezen we in de lijstjes die zijn verzameld door Green & Schwarz (2001: 'Solar drying technology for food preservation', GTZ-GATE, www.gtz.de). Appels, abrikozen, pruimen, dadels en vijgen gaan goed in een zonnedroger, maar citrusvruchten niet. Verder zou het goed gaan met pepers, maïs, aardappels, uiensnippers en allerlei kruiden en specerijen. In het algemeen kun je deze stappen volgen: 1. selecteer de mooiste vruchten/bladeren, 2. wassen, 3. evt. schillen en snijden, 4. evt. blancheren, zwavelen of zouten, 5. drogen, 6. luchtdicht verpakken, 7. bewaren in het donker.

Zelf bouwen

Op de illustratie hieronder (klik erop om ze te vergroten) zie je het Appalachische model van de zonnedroger. Maak een zaagplan voor het houten frame (illustratie daaronder). Met een luchtsluis (bovenzijde) van 165 cm, hoeken van 30° en een drooghuisje van 75x45x61 cm inhoud konden we precies uit met een gangbare afmeting van multiplex platen (244x122 cm). De verhouding tussen de hoogte en de lengte van de luchtsluis moet 1/15 tot 1/20 zijn.

De binnenkant van de sluis moet zo aerodynamisch zijn als je voor elkaar kunt krijgen. Maak eventuele steunlatjes voor het venster daarom niet rechthoekig maar afgekant. Schakel iemand in die een cirkelzaag of liniaalzaag kan bedienen, want ook de schuine kanten van het multiplex kun je niet met een handzaag maken.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

In de workshop van de Permacultuur School kregen de drogers ventilatieluikjes aan de achterzijde, boven de deur. Ook had dit ontwerp een dak dat je deels kan openzetten. In Utrecht maken we een ventilatierooster aan de zuidkant, zodat we de deur groter (hoger) kunnen maken en dus ook meer rekjes kunnen plaatsen. In plaats van luikjes maken we plankjes met gaten en daaroverheen een schuifje van aluminium.

Thermometer

Kit eventueel later de kieren dicht, maar houd de droger aanvankelijk demontabel. Zo kun je je kast nog veranderen. Zaag het plexiglas venster iets te ruim, zodat het aan de zijkant oversteekt. Zo valt er geen regen binnen en hoef je niet meteen alles dicht te kitten. Plexiglas zagen is een nauwkeurig karwijtje: de plaat moet vastgezet worden met lijmtangen, en je moet het fijnste zaagje voor aluminium gebruiken.

Breng eventueel isolatie aan aan de binnenkant van de luchtsluis en het drooghuisje. Je kunt ook reflectie aanbrengen (aluminiumfolie, witte verf) aan de binnenkant van de luchtsluis voor meer lichtinval. Ook de zuidmuur van het drooghuisje kun je van reflecterend materiaal voorzien. Er zijn zelfs experimenten gedaan met reflectieschermen die opzij van het venster kunnen worden opgehesen.

Wielen, steunpalen en handvatten maken de droger verplaatsbaar, en wie haast heeft met het drogen kan het apparaat gemakkelijker even met de zon meedraaien. Het model dat De Twaalf Ambachten ontwikkelde (zie verder) is trouwens makkelijker draaibaar, met vijf wielen en een centrale draaipin. Hang een thermometer in de droger. Aan het einde van de luchtsluis is de lucht het heetst. Met insektengaas voorkom je dat beestjes de luikjes binnenvliegen. Als je last krijgt van mieren, zet de poten of wielen dan in een goot met wat water.

Materiaalkosten

Maak van tevoren een berekening van de materiaalkosten. De prijs van het apparaat is bijvoorbeeld afhankelijk van wat voor venster je gebruikt. Het venster kan een gebruikt raam zijn of een polycarbonaat venster. Polycarbonaat van 3-5 mm is voldoende isolerend en kan een hagelbui weerstaan. Vind je ergens een (dubbel)glazen ruit, pas dan de afmetingen van de luchtsluis en het drooghuisje daarop aan. Formules voor de verhouding tussen de oppervlakte van de luchtsluis en het drooghuisje zijn te vinden in eerder gepubliceerde artikelen op Homepower.org.

Belangrijk is dat er in de droger geen materialen worden verwerkt waaruit stoffen kunnen uitwasemen bij een hogere temperatuur. Gebruik voor de rekjes bijvoorbeeld geen gaas dat is gecoat met plastic. Horregaas zou naar onze informatie niet heter mogen worden dan 40 °C. Terwijl de Utrechtse zonnedroger (zonder isolatie en zonder kit) eind september al de 50 °C haalde op een geheel zonnige dag. De rekjes moeten van hygiënische materialen zijn gemaakt en eenvoudig schoon te maken: liefst weerstaan ze een staalborstel. Je kan ovenrekjes kopen bij de groothandel, of zelf rekjes maken van bamboe en rvs-draad, dan wel rvs-gaas in een houten frame. Rvs-gaas is per droogrekje bijna net zo duur als een ovenrekje.

© Tekst: Lucas Brouns
© Foto's: Lucas Brouns, Home Power. Foto paddestoelen: André Karwath (cc).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Praktische Informatie

Een lijst met de benodigde materialen voor de zonnedroger staat op de website van VELT, dat het tijdschrift "Seizoenen" uitgeeft. Je vind er ook een heleboel links naar meer informatie en bouwplannen op internet (meestal Engelstalig).

De workshops van de Permacultuurschool vind je op www.permacultuur.eu.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zonnedroger van De Twaalf Ambachten

Het centrum voor ecologische technieken De Twaalf Ambachten hanteert bij de bouw van deze zonnedroger een invalshoek van circa 58 graden, uitgaand van de gemiddelde zonnestand in voorjaar, zomer en (vroeg) najaar. De kast is zo gemaakt dat het directe zonlicht de producten niet kan bereiken, dit om kwaliteitsverlies te vermijden. Dat is vooral belangrijk bij het drogen van paddestoelen. In de kast heerst zowel een warme convectiestroom als warmtestraling, de laatste afkomstig van de zwart geschilderde metalen plaat (een oude aluminiumplaat) achter glas, die als collector dienst doet. De plaat laat een opening van ongeveer 10 cm vrij aan de bovenkant van de kast. Daardoor stroomt de hete lucht de kast in.

Achterin is een schot met een vergelijkbare opening die uitkomt onder het onderste droogrek. Via deze opening wordt de vochtige, koelere lucht uit de kast afgezogen. Dit gebeurt door de werking van de zonneschoorsteen op het dak van de kast. De Twaalf Ambachten koos voor een korte schoorsteen van 1 m die in de praktijk goed voldoet. De plexiglasbuis is afgedicht ten opzichte van de binnenste buis. De kast is gemaakt van betonplex (geplastificeerd multiplex). De kast is draaibaar opgesteld. Binnenin bevinden zich boven elkaar vijf droogrekken, bespannen met horregaas. Onderin ligt het grootste (100 x 110 cm). Het kleinste rek bovenin is smaller (55 x 110 cm).

Bij voldoende belangstelling wil De Twaalf Ambachten in Boxtel (Nederland) een workshop verzorgen. Surf naar www.de12ambachten.nl voor info of bel +31 (0)411-672621 (dinsdag tot en met vrijdag van 9-12u30).

© Tekst: De Twaalf Ambachten
© Illustratie: Wim van Overbeeke voor De Twaalf Ambachten.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

  Meer doe-het-zelf projecten:

• Leven zonder koelkast (2): een lowtech koelkast voor groeten en fruit
• Koken zonder vuur: het isolatiefornuis
• Open source energieproductie: de Solar Fire P32
• Bouw een energiefiets of fietsmachine
• Weg met het gazon: prairietuinen, regentuinen, puintuinen en beestentorens
• Maak je eigen lowtech verticale moestuin
• Maak alles samen: open modulaire hardware
• De Chinese zonnekas: een alternatief voor de glastuinbouw?

Startpagina Lowtech Magazine.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Comments

[Geplaatst door: Van Hoof Renaat]

(1)

Leven zonder koelkast: http://lowimpactman.wordpress.com/2011/06/20/een-week-zonder-koelkast/

[Geplaatst door: Tim Veenstra]

(2)

Alles wat ik nu in de koelkast heb staan leent zich er niet voor om te drogen...
Ik verbruik toch liever nog een tijdje 1KWh per dag.
Proost.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(3)

Een biertje zet je inderdaad beter niet in de zonnedroger....

Maar, nog even geduld, Tim. Er komen meer afleveringen in deze reeks, en daar zit wel degelijk een alternatief bij om zelfs je bier fris te houden.

[Geplaatst door: Willy Lievens]

(4)

Lovenswaardige inzending...
Klein detail:
Een moderne koelkast verbruikt al gauw 1kWh/dag.
Dringend verwijderen dit soort moderne koelkast.
Een AAA koelkast verbruikt ongeveer 1/3 kWh/dag.

[Geplaatst door: redmer hoekstra]

(5)

erg leuk artikel en zeer beneiuwd naar volgende/meer alternatieven voor de koelkast!

[Geplaatst door: Joris]

(6)

Dit artikel komt echt als geroepen. Ben nou toevallig al een maandje of wat aan het nadenken over een droogconstructie, gezien de eerste oogst van onze druif en appelboom. Bedankt voor de informatie!

[Geplaatst door: Ruben]

(7)

Onze A++ koelkast verbruikt een 0,31 kWh/d, idd iets minder dan 1/3 kWh/d zoals Willy Lievens vermeldde.

Ik vermoed wel dat er een aantal producten zijn die gedurende een deel van het jaar moeilijk buiten een koelkast kunnen bewaard worden gedurende een voldoende lange tijd. Een voorbeeld hiervan is bvb melkproducten.

Het gekke van een koelkast die het hele jaar door gebruikt wordt is eigenlijk het feit dat de temperatuur van de buitenlucht gedurende minstens een deel van het jaar even laag of lager is dan de temperatuur in een koelkast. Als dit zou kunnen benut worden zonder aan al te veel comfort in te boeten, dan wordt een koelkast iets voor de warme maanden of zo...

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(8)

Willy & Ruben: Dank voor de info over het energieverbruik van de koelkast. Maar zou het kunnen dat jullie modellen tot de allerzuinigste en de allerkleinste op de markt behoren? Hebben ze een vriesvak? Want de cijfers die ik online kan vinden, wijzen toch allemaal een hoger verbruik aan. Zie bv. http://www.vergelijk.be/ijskast/

[Geplaatst door: Ruben]

(9)

Kris, het is inderdaad correct dat onze koelkast tot de zuinigste op de markt behoort, maar het is ook zo dat een koelkast van energieklasse A momenteel de minst zuinige is (er is momenteel keuze tussen energieklasse A, A+ en A++).

Voor een A+ koelkast schommelt het verbruik eerder rond 0,4 kWh/d en voor een koelkast met energieklasse A is het verbruik goed voor een 0,7 kWh/d.

Dit gaat niet om de allerkleinste toestellen, maar deze beschikken weliswaar niet over een vriesvak. Mij lijkt het logisch dat een gemiddeld gezin niet voldoende heeft aan een vriesvak, maar over een afzonderlijke diepvriezer beschikt. De combinatie koelkast met vriesvak is inderdaad minder zuinig.

Momenteel is er een verschuiving aan de gang van A naar A+ en A++, ik heb de cijfers hiervan ooit wel eens gezien en zal ze de komende dagen proberen terug te vinden.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(10)

Ruben, bedankt. Dat verklaart inderdaad de cijfers over het gemiddelde huishoudelijk energieverbruik voor koelen die ik her en der tegenkwam (een cijfer dat vaak terugkomt is 17 procent van het huishoudelijk energieverbruik).

Koelkast en diepvriezer moeten natuurlijk samen beschouwd worden. In die zin is de titel van het artikel niet helemaal correct. Het zou moeten zijn: "Leven zonder koelkast en diepvriezer" (maar dat bekt niet zo goed).

Ik denk dat de zonnedroger zelfs eerder een alternatief vormt voor de diepvriezer dan voor de koelkast. Als je zelf groenten of fruit kweekt, zou je ervoor kunnen kiezen om ze in te vriezen. Drogen is dan een alternatief dat geen elektriciteit verbruikt.

Ik heb de inleiding een beetje aangepast om dat duidelijk te maken.

Overigens denk ik dat de meeste gezinnen zowel een dieprviezer hebben als een koelkast mét vriesvak. Vaak staat de grote vrieskast dan in de garage opgesteld. Ik was trouwens geschokt toen ik het energieverbruik zag van de grote modellen koelkasten: dat ligt flink hoger dan de cijfers die hier gegeven worden. En die XL-large modellen lijken me eerder de norm dan de uitzondering tegenwoordig.

Ik vrees dat we bij koelkasten eenzelfde fenomeen zien als bij auto's, computers, etcetera: de vooruitgang op het gebied van energie-efficiëntie wordt vaak omgezet in grotere toestellen in plaats van in zuiniger toestellen.

[Geplaatst door: Ruben]

(11)

Misschien eerst wat cijfers: het gemiddelde energieverbruik van koelkasten en diepvriezers samen volgens CECED (een producentenvereniging) is tussen 2000 en 2005 gedaald van 2,0 kWh/d naar 1,6 kWh/d. (http://www.ceced.org/IFEDE//easnet.dll/GetDoc?APPL=1&DAT_IM=20429B&DWNLD=Stock_Model_Report)

Het gemiddelde energieverbruik van koelen en vriezen op Europees niveau ligt dus nog iets hoger dan 1 kWh/d.

De aanpassingen in de inleiding maken dit artikel wat mij betreft nog enigszins juister.

Wat betreft de evolutie van koel en vriestoestellen denk ik dat de Europese wetgeving omtrent energielabels ervoor zorgt dat er toch enige winst wordt gemaakt op het vlak van een daling van het energieverbruik van deze toestellen.

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(12)

Op een dag zal de EU misschien ook normen ontwikkelen voor de warmte-opbrengst van zonnedrogers :) Check via de Velt-link onder het artikel de Homepower-artikelen waarin wetenschappelijke proeven worden gedaan met diverse modellen.

Het model zoals in mijn artikel heeft op 30 september 2011 (flink zon vanaf 's ochtends vroeg en een buitentemperatuur van ca. 25 graden Celcius) in het drooghuisje de 50 graden Celcius gehaald. Meestal werd het er de afgelopen weken 30 graden met sluier- of wisselende bewolking en 40 graden als het onbewolkt was.

[Geplaatst door: Nico Somers]

(13)

Ik heb zelf eens geëxperimenteerd om de zonnewarmte, die door een huisraam naar binnen valt, efficiënter op te vangen om het huis (bij) te warmen tijdens mijn afwezigheid. Hiervoor sneed ik een karton op maat van het raam en spoot het daarna mat zwart. Indien het karton in de zon opwarmt begint het aardig te ruiken. Ik vrees een beetje voor dampen van de zwarte verf, zeker indien deze in contact komen met voeding. Voor het overige een prima idee. Zelf speel ik nog met het idee om met zonnewarmte de was aan een wasrek te drogen ipv in de droogkast.

[Geplaatst door: Roland]

(14)

Leuke diskussie over energielabels (#9,10,11). Tien jaar terug is al gesteld dat deze labels belemmerend kunnen werken, die bij koelapparaten is daar een treffend voorbeeld van. Naast de genoemde verschuiving naar grotere appararen, ook minder ontwikkeling naar zuiniger, waardoor ook hier energiebesparing gemist is Over dit onverschillig beleid stelt het rapport:

Is dit niet het geval, dan kan het systeem van energielabels zelfs een averechts effect sorteren (Jeeninga, 2000). Indien vrijwel alle fabrikanten er in slagen om hun modellen in de meest energiezuinige klasse van het labelsysteem te positioneren, dan valt het onderscheid tussen de apparaten weg. Voor fabrikanten is het niet (nauwelijks) lonend om apparaten te ontwikkelen die beter scoren dan de huidige A-label blz 25
Indien de op het energielabels gebruikte classificatie niet wordt aangescherpt, dan is het te verwachten dat de ontwikkeling van de gemiddelde efficiëntieverbetering stagneert en de voorsprong die Nederland heeft op het gebied van de ontwikkeling van de gemiddelde efficiëntie van nieuw verkochte apparaten grotendeels teniet wordt gedaan (Jeeninga, 2000). blz 26
http://www.ecn.nl/docs/library/report/2001/c01002.pdf

[Geplaatst door: Johan]

(15)

Roland "Europa" heeft het A probleem al opgelost

Richtlijn 2010/30/EU van het Europees Parlement en de Raad van 19 mei 2010 betreffende de vermelding van het energieverbruik en het verbruik van andere hulpbronnen op de etikettering en in de standaardproductinformatie van energiegerelateerde producten Voor de EER relevante tekst

Publicatieblad Nr. L 153 van 18/06/2010 blz. 0001 - 0012

(22) De technologische ontwikkeling en het gegeven dat bijkomende aanzienlijke energiebesparingen mogelijk blijken, kunnen naargelang van het betrokken product in mindere of meerdere mate een verdere productdifferentiatie nodig maken en een evaluatie van de classificatie rechtvaardigen; die evaluatie moet in het bijzonder de mogelijkheid omvatten om de indeling te wijzigen. Deze evaluatie moet zo snel mogelijk worden uitgevoerd in het geval van producten die door hun zeer innovatieve kenmerken een aanzienlijk bijdrage tot de energie-efficiëntie kunnen leveren.

[Geplaatst door: Roland]

(16)

@Johan (#15)
De verplichte labels bij koelkasten is voor mij kenmerkend voor de verloedering.
In 2010 heeft Europa voor koelkasten andere labels dan A verboden. Elders staat het A label voor het meest zuinige, is bij koelkasten nu het A label de MINST zuinige, want er ook nog A+, A++...!
De burger wordt geacht dit te begrijpen! Vergelijk ook deze adviezen:
- 1 - "zo klein mogelijk" Het energielabel lijkt daarbij een handige hulp, maar het label is gebaseerd op het verbruik per liter inhoud. http://www.consumentenbond.nl/test/woning-huishouden/keuken/koelkasten/extra/kleine-koelkast-zuiniger/
- 2 - De vaststellingen zijn op z’n zachtst gezegd opmerkelijk. Zo blijkt het verbruik niet recht evenredig te stijgen met de inhoud van de koelkast. Ook de aanwezigheid van een vriesvak betekent niet noodzakelijk een hoger stroomverbruik. http://energieadviseur.luminus.be/nl/In-de-praktijk-getest/Koelkast-vervangen-of%20niet.aspx
- 3 - Voeg daarbij het beperkte toezicht op de naleving van de labels.
http://www.koudeenluchtbehandeling.nl/products/koelmeubelen/meer-dan-50-koelkast-energielabels-fout-17938

[Geplaatst door: Dirk]

(17)

Waarom er geen geventileerde koelkasten bestaan begrijp ik niet; twee (automatisch & geisoleerd af te sluiten) buisjes met kleine ventilator door de muur zou wel wat kunnen sparen op koeling, niet?

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(18)

Nico (13), nuttig dat je die kwestie van verfdampen wilt aansnijden. Misschien varieert dit naar soort verf, soort ondergrond, hoe heet het wordt en hoeveel frisse lucht er beschikbaar is (hoeveel kieren en of de luikjes openstaan).

Overigens lijkt het me lastig alle contact tussen mens en chemicaliën te vermijden. Het gaat om de optelsom van alle chemicaliën waarmee je in aanraking komt. Dus ik vind het wel nuttig om hierover te blijven nadenken maar je wordt anderzijds denk ik niet ziek van een heel klein beetje verfdampen. Hopelijk vinden we indien nodig een vriendelijkere methode dan metaalverf of -primer.

Ik zag een andere zonnedroger waar ze een oude dansvloer (dik zwart vinyl of iets dergelijks) in hadden gebruikt. In de versie zoals in mijn artikel heb ik nog geen verfdampen geroken, maar ik zal het in de gaten houden en er eventueel op terugkomen. Ook roep ik mensen die verstand van verf hebben, op hun inzichten vooral hier te posten.

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(19)

Op mijn laatste post wil ik graag even terugkomen. Natuurlijk is het wel wenselijk om contact tussen (gevaarlijke) chemicaliën en de mens te voorkómen. Ik had moeten schrijven: toen ik deze zonnedroger bouwde ben ik met de kennis en de tijd die ik had op deze oplossing uitgekomen. Ik ben benieuwd of er andere soorten verf of zwarte oppervlakken zijn. Is de genoemde zwarte ex-dansvloer van AgnesKruiden.nl een oplossing?

[Geplaatst door: Lucas]

(20)

@008sacuL
Velt vzw toont zijn #zonnedroger op youtu.be/7jZXncRY3kg

[Geplaatst door: Harry M.]

(21)

Zou ik een droogkast kunnen gebruiken om mijn kruipruimte op warme droge voor- en najaarsdagen op te warmen en te drogen? Dat scheelt weer energie voor de opwarming van de woning. Of zie ik iets over het hoofd?

[Geplaatst door: Renaat]

(22)

Zo'n zonnedroger (of droogoven - het woord droogkast zou ik niet gebruiken omdat het verwarring oplevert met het toestel om kleding te drogen) moet natuurlijk (deels) in de zon staan. Hoe ga je dat doen in je kruipruimte?

[Geplaatst door: henk honnest]

(23)

@lucas brouns: chemicaliën in verf
Als je de aluminium of stalen plaat wil zwarten, dan kan dat ook door deze te beroeten met een vlam. Scheelt zowel in chemicalien als in kosten. Bovendien schijn je een zeer goede matheid te krijgen, waardoor de straling nog beter geabsorbeerd zou worden. Zag dit principe laatst toegepast bij een zogenaamde 'solar air heater'. Heb het principe nog niet zelf uitgeprobeerd.
Als het om zwart maken van hout gaat, weet ik niet of dat ook goed te doen is met roeten.

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(24)

@ Harry M. en @Renaat : Dan zou dus de hitteplaat buiten moeten staan en de warme lucht omlaag moeten worden geleid naar de kruipruimte. Maar warmte lucht wil omhoog. Misschien met een ventilator de lucht in de kruipruimte blazen? Er moet ook lucht kunnen ontsnappen uit de kruipruimte, dus je moet de openingen in je spouwmuur spinnewebvrij houden :) Ik ben benieuwd waar anderen mee komen, het klinkt nuttig. Ik heb ook zo'n kruipruimte waar vaak water in staat.

@Henk Honnest : kijk, dan zijn we al weer een stuk verder. Ga ik zeker weten uitproberen bij de volgende droger dit jaar.

[Geplaatst door: HarryM.]

(25)

Low tech oplossing: Zwarte plastic of metalen buis aan achtergevel monteren en onderaan luchtdicht verbinden met ventilatierooster van de kruipruimte. Op zonnige dagen warmt de buis op, waardoor de lucht daarin opstijgt. Dat onttrekt lucht aan de kruipruimte die weer wordt aangevuld door ventilatierooster in voorgevel.

Alternatieve constructie voor extra ventilatie van kruipruimte op warme dagen zou misschien ook bereikt kunnen worden door de kruipruimte te ventileren via de spouwmuren. Daarin warmte de lucht op een zonnige dag immers ook op.

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(26)

@Harry, Goed idee zeg, dank u!

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(27)

De zonnedroger die hierboven werd gemaakt in het artikel, heeft nu rekjes gekregen van kaasdoek, oftewel ongeverfd linnen. Ze doen het goed voor kruiden!

[Geplaatst door: Carien & Rinus]

(28)

Leuk artikel. We wonen zelf op een plek waar we alleen maar elektriciteit met zonne-energie hebben. Dus zuinigheid is een must bij ons. Ik zou zelf ook graag een zonne-oven maken, dus wat mij betreft mag dat het volgende project worden.

[Geplaatst door: Lucas Brouns]

(29)

Waarde lezer,

Van een partner kreeg ik een update getipt van Scanlin, een van de belangrijkse bronnen van bovenstaand artikel en aangaande het model dat ik toen heb gebouwd.

http://www.motherearthnews.com/diy/tools/solar-food-dehydrator-plans-zm0z14jjzmar.aspx?newsletter=1&utm_source=Sailthru&utm_medium=email&utm_campaign=09.16.15%20MEN%20DIY%20eNews&utm_term=DIY%20eNews

Vriendelijke groet, Lucas Brouns

[Geplaatst door: Gerd Zeeland]

(30)

Heb een zonnedroger gebouwd met als basis een oude koelkast. Ideeën hierover zijn intussen op youtube te vinden.

Voordelen: hergebruik van koelkast die anders naar schroot zou gaan; goed geïsoleerd; bevat (afhankelijk van het type, even goed opletten) reeds dragers om trays in te schuiven.

Achter/bovenin een rechthoekig gat gemaakt, daaraan een zelfgebouwde collector bevestigd op een frame dat ook de koelkast draagt. Wieltjes eronder voor vervoer/draaien (naar de zon).

De collector bevat voornamelijk twee dunne zwarte aluminium platen, die tot ruim boven 100 gr C kunnen raken. Onderin een rond gat met daaraan een kunststof pijp, die verder verticaal naast de koelkast is gemonteerd, en de warme/vochtige lucht afvoert naar buiten.

Circulatie komt 'automatisch' op gang, ook ondanks dat de warme lucht naar beneden gaat en vervolgens weer stijgt door de pijp.

Tot slot, om de warmte nog beter te doen stromen, maakte ik met een oud klein zonnepaneeltje + pc-ventilator voor het afvoergat onderin de koelkast een verbeterde afvoer. Warmte wordt beter verdeeld; dit zorgt bovendien dat het niet extreem warm wordt rond de bovenste tray; hoogst gemeten ca 64 gr C.