Europeanen vervuilen vooral in het buitenland

Het energieverbruik en de CO2-uitstoot van een land worden berekend op basis van wat er in dat land geproduceerd wordt. Twee Amerikaanse onderzoekers publiceerden deze week een onderzoek waarin de CO2-emissies worden berekend op basis van wat er in een bepaald land geconsumeerd wordt. Dat levert weinig flatterende resultaten op voor landen zoals België en Nederland. De CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking stijgt van iets meer dan 11 ton naar 14 ton (Nederland) en 16 ton (België) per jaar.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Belgen produceren 31 procent meer CO2 dan de statistieken beweren, Nederlanders 21 procent

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Omdat Belgen en Nederlanders veel diensten en producten consumeren die in het buitenland worden geproduceerd, scoren ze relatief goed wanneer het energieverbruik en de CO2-uitstoot worden berekend op basis van de binnenlandse productie. Het omgekeerde geldt voor groeilanden waar de inwoners vooral goederen en diensten produceren voor export naar rijke landen.

Onderzoek uit 2007 wees al uit dat bijna 30 procent van het energieverbruik en tot 35 procent van de CO2-uitstoot in China afkomstig is van de fabricage van exportgoederen. Met andere woorden: het fors stijgende energieverbruik in China (en andere groeilanden) hebben we voor een aanzienlijk deel aan onszelf te danken.

Steven J. Davis en Ken Caldeira, beiden verbonden aan de "Carnegie Institution for Science" in Washington, publiceerden deze week in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS een logisch vervolg op die studie. Ze berekenden hoeveel CO2-uitstoot de afzonderlijke westerse landen importeren ("Consumption-based accounting of CO2-emissions" - toegang tot de volledige studie kost 10 dollar).

Lek in de statistieken

Uit het onderzoek blijkt dat 25 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot wordt "verhandeld", hoofdzakelijk via export van China en andere groeilanden naar consumenten in het Westen. Op de illustratie bovenaan deze pagina staan de 10 grootste exporteurs (in blauwe kleuren) en importeurs (in rode kleuren) van CO2 afgebeeld. De zwarte pijlen vertegenwoordigen de hoeveelheid CO2 die tussen landen wordt uitgewisseld - hoe dikker de pijl, hoe groter de hoeveelheid.

In een aantal West-Europese landen, waaronder België, wordt netto meer dan 30 procent van de totale CO2-uitstoot geïmporteerd - emissies die volgens de gangbare berekeningsmethode niet in de binnenlandse statistieken vervat zitten.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De Zwitserse consument stoot onrechtstreeks meer CO2 uit in het buitenland dan in eigen land

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

West-Europese landen zijn de grootste importeurs van CO2. Zwitserland, dat volgens de gangbare berekeningsmethode per hoofd van de bevolking slechts half zoveel CO2 produceert dan België of Nederland, spant de kroon met een netto import van 53,3 procent. De Zwitserse consument stoot dus onrechtstreeks meer CO2 uit in het buitenland dan in eigen land.

Zweden staat op de tweede plaats met 42,8 procent, Oostenrijk bezet de derde plaats met 35,6 procent en Denemarken de vierde plaats met 32,5 procent. België is nummer vijf met 31,6 procent. Alle andere West- en Noord-Europese landen scoren tussen de 20 en 30 procent (21 procent voor Nederland), terwijl het aandeel in Zuid-Europa tussen de 10 en 20 procent bedraagt. Tsjechië, Polen, Roemenië, Bulgarije en Slovakije exporteren meer CO2 dan ze importeren.

Wereldwijd importeert alleen Hong Kong meer CO2 dan Zwitserland: 62,1 procent. Ook Singapore scoort hoog met 40,9 procent, maar andere rijke landen voeren netto allemaal minder CO2 in dan West- en Noord-Europese landen. De Verenigde Staten importeren slechts 10,8 procent van hun CO2-uitstoot, tegenover een gemiddelde van 25,4 procent in heel Europa.

Made in....

De landen die netto het grootste aandeel CO2 "exporteren", zijn niet verrassend die landen die ook afgedrukt staan op de verpakkingen van veel van onze producten: Maleisië (- 63,8 procent), Thailand (- 32,5 procent), China (- 29 procent) en Taiwan (- 28,1 procent). Ook Rusland, Zuid-Afrika, Nigeria en sommige Latijns-Amerikaanse landen zoals Venezuela en Argentinië exporteren aanzienlijk meer CO2 dan ze importeren - in deze gevallen is dat vaak het gevolg van de export van fossiele brandstoffen. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

West-Europese landen zijn met voorsprong de grootste netto importeurs van CO2

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Belangrijk: het gaat hier enkel om de CO2 die wordt uitgestoten bij de ontginning van fossiele brandstoffen. De CO2 die vrijkomt bij de verbranding ervan zit wel degelijk vervat in de cijfers van de landen waar de brandstof wordt geconsumeerd, of ze nu wordt gebruikt voor de productie van exportgoederen of voor het aandrijven van een auto. Zo niet zou het Midden-Oosten met voorsprong de grootste netto exporteur zijn van CO2.

Import + export

Alle percentages hierboven duiden aan in welke mate bepaalde landen hun verantwoordelijkheid voor CO2-uitstoot ontlopen, of juist meer verantwoordelijkheid in hun schoenen krijgen geschoven dan ze verdienen. Maar de cijfers zijn op zichzelf nog geen indicatie van een grote of kleine ecologische voetafdruk.

Een land dat in verhouding veel CO2 onrechtstreeks in het buitenland uitstoot, kan tegelijk ook erg zuinig omspringen met energie en consumentengoederen. De Zwitsers scoren ondanks hun toppositie in de rangschikking hierboven nog altijd een stuk beter dan de Belgen of de Nederlanders als het totale plaatje wordt bekeken.

Andersom betekent een kleine netto-import van CO2 evenmin dat een land weinig CO2 produceert of zelfs importeert. Geen enkel ander land produceert en importeert zoveel CO2 als de Verenigde Staten, maar omdat ze bijna evenveel CO2 exporteren, is de netto-balans bijna neutraal. Ter informatie in dit verband: België exporteert 39,34 miljoen ton (Mt) CO2 en importeert 91,62 Mt, Nederland exporteert 66,34 Mt en importeert 114 Mt. 

Kleding en elektronica

Als we de absolute cijfers voor de import van CO2 onder de loep nemen - en dus geen rekening houden met de hoeveelheid die we uitvoeren - krijgen we een enigszins andere rangschikking. De grootste netto-importeurs van CO2 zijn, zoals net vermeld, de Verenigde Staten (699 Mt CO2 per jaar). Daarna volgen Japan (284 Mt), het Verenigd Koninkrijk (253 Mt), Duitsland (233 Mt), Frankrijk (170 Mt), Italië (116 Mt), Spanje (67 Mt), Hong Kong (64 Mt), België (52 Mt) en Nederland (48 Mt). Opmerkelijk: er zijn wereldwijd slechts 8 landen die in absolute hoeveelheden meer CO2 importeren dan België en Nederland (noot: het Midden-Oosten wordt in de studie als één land beschouwd).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De Belg is wereldwijd de zesde meest vervuilende consument, de Nederlander staat op de tiende plaats

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

China is veruit de grootste exporteur van CO2 in absolute cijfers (1147 Mt CO2 per jaar), gevolgd door Rusland (286 Mt), het Midden-Oosten (177 Mt), Zuid-Afrika (140 Mt), Oekraïne (106 Mt), India (100 Mt), Maleisië (68 Mt), Thailand (66 Mt), Taiwan (57 Mt) en Venezuela (33 Mt).

Voor de grootste importeurs en exporteurs van CO2 delen de onderzoekers de stromen ook gedetailleerd op al naargelang de aard van de goederen en diensten die er worden uitgewisseld (grafiek hierboven). Zo exporteert Rusland in verhouding veel CO2 via de productie van chemicaliën, rubber en plastic. West-Europa (zo stellen de onderzoekers in de tekst) importeert vooral CO2 via kleding, elektronica, chemicaliën, machines en transportdiensten (vliegreizen). Duitsland en Japan beperken hun netto CO2-import enigszins door de uitvoer van auto's. De grijze kleur in de grafiek duidt op producten die dienen als input voor de productie van andere goederen.

Kijken we naar de cijfers per hoofd van de bevolking, dan zijn de grootste netto importeurs (dus ook rekening houdend met de export) de Luxemburgers (10,3 ton CO2 per persoon per jaar), gevolgd door de inwoners van Hong Kong (9,2 t), Singapore (8,2 t), Ijsland en Liechtenstein (7,7 t), Zwitserland (6,4 t), België (5,0 t), Oostenrijk (4,7 t), Denemarken (4,5 t), Zweden (4,5 t) en het VK (4,3 t). Je zou haast denken dat België op een onherbergzaam eiland ligt.

Ecologische voetafdruk

Als eindpunt van hun studie berekenden de onderzoekers de CO2-uitstoot van een land op basis van de consumptie in plaats van de productie (dus binnenlandse emissies plus import en minus export van CO2). De Verenigde Staten blijven niet verrassend de grootste producenten van CO2, gevolgd door China, Japan, India, Rusland, Duitsland, het VK, het Midden-Oosten, Italië en Frankrijk. Logischerwijze is dit ook min of meer de rangschikking van de grootste economieën.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zonder kerncentrales zou België nog veel slechter scoren

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Delen we deze resultaten door het aantal inwoners per land, dan krijgen we de ecologische voetafdruk van de verschillende nationaliteiten, gecorrigeerd voor export en import van CO2. Luxemburg pakt de eerste plaats (34 ton CO2 per persoon per jaar), gevolgd door de Verenigde Staten (22 t), Singapore (20,2 t), Australië (16,7 t), Canada (16,6 t), België (15,9 t), Hong Kong (14,8 t), Ijsland en Liechtenstein (14,5 t), Finland (14,3 t) en Nederland (14,0 t).

Berekenen we de CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking louter op basis van binnenlandse productie (de nu gangbare methode), dan bedraagt de uitstoot per capita in België en Nederland "slechts" iets meer dan 11 ton per persoon per jaar (bron). Als we ons baseren op binnenlandse consumptie in plaats van binnenlandse productie, is onze ecologische voetafdruk dus een stuk groter. Belgen, Nederlanders en Luxemburgers horen dan bij de tien meest vervuilende nationaliteiten ter wereld. In de nu geldende rangschikking staan België en Nederland respectievelijk op de 25ste en 27ste plaats (bron), maar de vergelijking gaat niet helemaal op omdat de landen in het Midden-Oosten afzonderlijk worden beschouwd.

Kerncentrales

De hoge score van de Benelux is opmerkelijk, gezien de relatief lage CO2-intensiteit van onze economie. De onderzoekers maakten hun berekening op basis van CO2-uitstoot in plaats van op energie-eenheden, wat betekent dat ook de duurzaamheid van de nationale elektriciteitsproductie een niet te verwaarlozen rol speelt.

Veel rijke Europese landen hebben de CO2-intensiteit van hun elektriciteitsproductie gevoelig verlaagd, vooral door het gebruik van kernenergie en gas in plaats van steenkool (en door hier en daar een windmolentje te plaatsen). De goederen en diensten die we importeren zijn daarentegen meestal geproduceerd met elektriciteit die is opgewekt met vuile steenkoolcentrales. Het verschil in CO2-intensiteit verklaart voor een deel de hoge netto import-cijfers van de Europese landen. Als we in verhouding meer steenkoolcentrales zouden inzetten, zoals de Verenigde Staten, zou het verschil tussen import en export van CO2 minder groot zijn.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een Belg of een Nederlander produceert evenveel CO2 als 116 tot 132 Ethiopiërs

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Maar die lagere CO2-intensiteit is geen excuus wanneer het gaat over de totale binnenlandse consumptie van CO2 - wel integendeel. De Belg is wereldwijd de zesde meest vervuilende consument, ondanks het hoge aandeel van kernenergie. De Nederlander is wereldwijd de tiende meest vervuilende consument, ondanks het grote aandeel aardgas. Zonder de Belgische kerncentrales en zonder de Nederlandse gasbel zouden we wellicht de meest vervuilende consumenten ter wereld zijn, naast kleine buur Luxemburg. (Kernafval is ook vervuiling, uiteraard, maar daar gaat het hier niet over).

Condooms

De landen of regio's met de laagste CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking zijn Ethiopië (0,12 ton CO2 per persoon per jaar), Oeganda (0,12), Malawi (0,16), Zuid-Azië (0,16), Madagascar (0,17), Mozambique (0,20), Tanzania (0,22), Myanmar (0,25) en Cambodia (0,31). Ook in deze landen moest de CO2-uitstoot naar boven worden bijgesteld, omdat ze hun voedsel deels invoeren.

Een Nederlander produceert dus evenveel CO2 als 116 Ethiopiërs, een Belg evenveel als 132 Ethiopiërs en een Luxemburger evenveel als 283 Ethiopiërs. Wie van mening is dat overbevolking het grootste milieuprobleem vormt, weet dus waar hij of zij condooms moet gaan uitdelen.

© Kris De Decker

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verwante artikels :

• Te veel (Afrikaanse) baby's? Overbevolking of overconsumptie?
• De fabriekshal van het westen: China en exportgoederen
• Een roetzwarte toekomst: de revival van steenkool
• Zo lossen we de energiecrisis (nooit) op: duurzame energie volstaat niet
• De Bloombox: groene energie uit een doosje?
• Hoe duurzaam leeft de stadsbewoner?
• Wanneer zijn de grondstoffen op?
• Hoeveel energie kost de productie van digitale technologie?

Lees meer :

• Maak je eigen lowtech verticale boerderij
• Moderne containerschepen trager dan oude zeilschepen
• Uw stoelgang kan de wereld redden
• Oorlog om windenergie?
• Ecotech waanzin: een computer uit karton
• Houtgasauto's: rijden op brandhout
• Tamboerijngewelven in Zuid-Afrika
• Een ring van vuur: de Hoffmann oven
• Elektrische auto's en zonnepanelen: nuttige combinatie of schone schijn?

Blijf op de hoogte van nieuwe berichten via e-mail, feed, twitter of facebook.

Comments

[Geplaatst door: Tim]

(1)

Opletten met kort-door-de-bocht-uitspraken zoals: "De Verenigde Staten importeren slechts 10,8 procent van hun CO2-uitstoot, tegenover een gemiddelde van 25,4 procent in heel Europa."

Met statistiek kan je alles bewijzen. Je uitspraak kan wel kloppen, maar geeft een verkeerde indruk, zoals in je verdere analyse van de absolute uitstoot per capita (de enige juiste meetmethode) ook blijkt. Hoe hoger je absolute uitstoot, hoe kleiner het percentage van de afwijking voor een gelijke afwijking...

Ook het beschuldigen van de Luxemburgers verdient een kanttekening: Iedere vrachtwagenchauffeur in heel Europa (en nog een hele hoop particulieren er bovenop) rijdt graag een ommetje als hij in de buurt is om daar zijn tank te gaan volgooien, en geloof me, die impact is echt enorm. En hoeveel Nederlanders komen elke week in België tanken?...

[Geplaatst door: ROLAND]

(2)

Onderzoekers van CICERO, het Center for International Climate and Environment Research in Oslo maakten eerder een berekening van de ekologische voetafdruk en kwamen tot een jaarbelasting per persoon voor Amerikanen van 29 ton CO2, Australiërs van 21 ton en Canadezen vant 20 ton. Hoger dan de hier genoemde 22 ton voor de VS, 16.7 ton voor Australië en 16.6 ton voor Canada.
http://www.hier.nu/klimaatnieuws/CO2-uitstoot/0/1488/Amerika_veruit_grootste_CO2-uitstoter_(toch).html

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(3)

Dank voor de link, Roland. Helaas staan er geen cijfers bij voor andere landen, dus we weten niet of het aandeel van de VS groter is dan in het onderzoek dat ik bespreek, of dat alle landen hoger scoren door een andere berekeningsmethode.

[Geplaatst door: lieven]

(4)

Interessant artikel en inderdaad een 'vergeten' aspect van onze CO2-uitstoot is de onrechtstreekse uitstoot door ons consumptiegedrag. Analoog aan de 'carbon footprint' zijn er studies gemaakt over de 'water footprint' waaruit ook blijkt dat westerlingen heel wat meer water verbruiken dan ons verbruik hier.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(5)

Goed dat je mij daar aan herinnert, Lieven. Ik schreef er zelfs een artikel over:

http://www.lowtechmagazine.be/2007/10/virtueel-water.html

[Geplaatst door: toon]

(6)

'Zonder kerncentrales zou België nog veel slechter scoren...': België en zijn afval komen ook ter (op)sprake in onderstaand -huiveringwekkend- artikel :
http://www.hln.be/hln/nl/6756/Kernenergie/article/detail/1099068/2010/04/29/Mayak-milieuholocaust-zonder-voorgaande-in-Oeral.dhtml

[Geplaatst door: Marc]

(7)

Ik word een beetje moe van dit de blanke man heeft alles weer gedaan/noble savage verhaal. Weet je hou asociaal ze in derdewereld landen zelf met het milieu om gaan? Als ze de kans en geld zouden hebben, zouden ze veel meer vervuilen dan wij. Maar nee, kom maar weer met het weg met ons verhaal.

[Geplaatst door: Renaat]

(8)

@ Marc,

als je een beetje weet hoe zeer vervuilende industrieën zijn geëvolueerd over de jaren heen (textielindustrie, mijnbouw, technologie-industrie, …) dan zou je weten dat een belangrijk deel van vermindering van de vervuiling in België en Nederland is te verklaren door de vervuiling van de echt vervuilende industrie naar bepaalde andere landen. De vervuiling die daar wordt veroorzaakt is nog steeds grotendeel ten dienste van de productie van producten voor ons.

En ja, de aandacht voor vervuilingsproblematiek in de eigen leefomgeving is gegroeid. Maar dat is ook pas gebeurd nadat zoveel mensen het hier economisch zo goed hadden dat ze aandacht aan die probleem konden besteden.

In de landen die nog zwaar vervuilen is er ook nog vaak sprake van stevige armoede en van onderbetaalde, ongeschoolde arbeiders die moeten vechten om te overleven kan men niet veel aandacht voor het milieu verwachten.
Die ongeschoolde laagbetaalde arbeiders werken overigens ook om de door ons geconsumeerde artikelen zo goedkoop mogelijk te maken.

Suggereren dat wij dus zoveel verder staan in het milieudenken en dat zij veel minder van goede wil zijn is de waarheid veel te simpel voor te stellen.

De meeste mensen hier zouden (als ze werkelijk milieubewust zijn) er ook voor kunnen kiezen om producten te kopen die met de nodige aandacht voor het milieu (en zo gewenst lokaal) werden geproduceerd. En als consument hier hebben wij dus gigantisch veel macht. Die macht ontkennen en naar het buitenland kijken als 'de grote vervuilers' is erg makkelijk maar volkomen onterecht.