Speedboten voor milieubewuste snelheidsfreaks

Snelheidskicks zijn niet per definitie slecht voor het milieu. Een reeks diverse, nieuwe vaartuigen breekt het ene snelheidsrecord na het andere, zonder dat er een druppel olie aan te pas komt. Aan spektakel geen gebrek, want de door wind aangedreven speedboten kiezen geregeld het luchtruim - als het fout gaat.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De merkwaardige zeilboot die op de foto's hierboven staat afgebeeld, is de Britse Sailrocket. Eind 2008 haalde het tuig over een afstand van 500 meter een gemiddelde snelheid van 87,6 kilometer per uur, waarmee het de snelste zeilboot ter wereld werd. Tijdens een andere recordpoging haalde de Sailrocket een topsnelheid van 96 kilometer per uur, om vervolgens de lucht in te vliegen voor een spectaculaire salto (zie foto hieronder, en deze video). De zeiler bleef ongedeerd.

De Sailrocket is beïnvloed door het revolutionaire werk van Bernard Smith in de jaren zestig. Op de site van Sailrocket vind je gedetailleerde beelden van het zeil, de cockpit en de stuurinrichting.

Draagvleugelboot

Begin dit jaar werd het snelheidsrecord ingepikt door L'Hydroptère, een geheel anders uitziende, Franse trimaran en draagvleugelboot (zie foto hieronder). L'Hydroptère haalde een gemiddelde snelheid van 92,7 kilometer per uur over een afstand van 500 meter.

Bij een eerdere recordpoging, in December 2008, bereikte de Franse speedboot een topsnelheid van 112 kilometer per uur, maar niet lang - L'Hydroptère ging de lucht in en kwam ondersteboven weer in het water terecht (zie foto hieronder). De bemanning slaagde er niet in de boot weer recht te trekken en L'Hydroptère werd ondersteboven naar de haven gesleept.

De Franse speedboot verloor al snel het snelheidsrecord aan een andere trimaran, de Macquarie Innovation uit Australië (zie foto hieronder), die net iets hoger afklokte op 93 kilometer per uur (over een afstand van 500 kilometer). De topsnelheid op het traject bedroeg 100 kilometer per uur.

Maar begin deze maand pakte L'Hydroptère het record weer af (link inclusief video). Momenteel is het de snelste zeilboot ter wereld met een snelheid van meer dan 94 kilometer per uur. De topsnelheid op het 500 meter lange traject bedroeg 104 kilometer per uur.

Kitesurfers

Bovendien is L'Hydroptère nu ook het snelste zeilvaartuig ter wereld. Het snelheidsrecord van kitesurfer Alexandre Caizergues (ruim 93 km/h) is gesneuveld. Het is opmerkelijk dat de twee snelste zeilvaartuigen zo veel van elkaar verschillen - een kiteboard is niet eens een meter lang (foto hieronder).

Sinds midden jaren tachtig was het snelheidsrecord voor zeilvaartuigen vrijwel altijd in handen van windsurfers (foto onder, zie ook deze spectaculaire video), recenter kwamen de kitesurfers aan zet. Met de jongste prestatie van L'Hydroptère staat het snelheidsrecord voor zeilvaartuigen dus na vele jaren opnieuw op naam van een "echte" zeilboot.

Wel zijn de nieuwste zeilspeedboten duidelijk beïnvloed door de zeiltechnologie van windsurfers. Vaartuigen zoals de SailRocket hebben dan ook een discussie losgemaakt over wat nu precies als een zeilboot moet worden gedefiniëerd.

Kitesailers

Het succes van kitesurfers heeft er nu ook voor gezorgd dat er boten worden uitgerust met een grote vlieger (zie foto hieronder).

Kites trokken eerder al de aandacht door vrachtschepen voort te slepen (zie het artikel "Kitesurfing voor vrachtschepen"), maar hetzelfde concept kan dus ook worden ingezet voor de pleziervaart en voor snelheidsrecords (zie bijvoorbeeld Airplay Kitesailing - een project van de TUD -, Kite For Sail en KiteCat). Sommige pioniers experimenteerden al met kiteboats op het einde van de jaren tachtig.

Snelheidsbarrière

Recordsnelheden liggen een stuk lager op water dan op land. De snelste auto (de Thrust SSC) haalde een snelheid van 1.228 kilometer per uur, terwijl de snelste motorboot slechts 511 kilometer per uur haalt (een record dat al meer dan 30 jaar oud is). Dat komt deels omdat een wateroppervlak niet vlak en onveranderlijk is, maar gekenmerkt wordt door golven, zeker als er veel wind is. Elk schip bezit bovendien een snelheidsbarrière (de "rompsnelheid") die grotendeels afhankelijk is van de lengte van de romp en de vorm van de boeg. Boven die snelheid vraagt het wegdrukken van het water teveel energie.

Windsurfplanken en kiteboards kunnen die barrière overschrijden omdat ze over een "planerende" romp beschikken - een romp die bij hoge snelheid grotendeels uit het water komt (zie foto hierboven). Draagvleugelboten (zoals de Hydroptère) komen helemaal uit het water.

Traditionele motorboten kunnen de rompsnelheid ook overschrijden, maar alleen met behulp van een exponentiële groei van het energieverbruik (enigszins vergelijkbaar met vliegtuigen die de geluidsbarrière doorbreken).

De toekomst

De zeilspeedboten op deze pagina gaan een stuk sneller dan commerciële vaartuigen: cargoschepen en ferries varen meestal niet sneller dan 40 kilometer per uur, oceaanstomers en moderne cruiseschepen halen maximaal 50 tot 60 kilometer per uur. De allersnelste ferry ter wereld (afgeleverd in augustus 2008 in Oman) heeft een topsnelheid van 103 kilometer per uur - maar daar is wel een vermogen van 26.000 kilowatt voor nodig. Overigens hebben de hoge brandstofprijzen sommige rederijen doen besluiten om trager te gaan varen, wat maakt dat moderne containerschepen nu ongeveer even snel varen als de zeilvrachtschepen van honderd jaar geleden.

De elkaar snel opvolgende snelheidsrecords maken duidelijk dat de technologie van door wind aangedreven speedboten nog in volle ontwikkeling is. Wie weet sturen we over een paar decennia veel grotere versies van L'Hydroptère en Sailrocket over de oceaan met duizenden containers erop.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------