Te veel (Afrikaanse) baby's?

Als antwoord op de milieuproblematiek wordt vaak gesteld - ook in de reacties op deze website - dat het fundamentele probleem de snelle aangroei van de wereldbevolking is. Maar dat is een mythe, stelt een onderzoek door het "International Institute for Environment and Development". Niet de snelle bevolkingsaangroei in ontwikkelingslanden, maar overconsumptie in rijke landen is de oorzaak van alle ellende.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

De snelle bevolkingsaangroei in ontwikkelingslanden draagt nauwelijks bij tot de uitstoot van broeikasgassen, zo stelt een onderzoek (PDF) dat gisteren verscheen in het tijdschrift "Environment and Urbanization". De focus op de bevolkingsaangroei in de derde wereld leidt de aandacht af van het echte probleem, schrijven de onderzoekers: de overconsumptie in rijke landen. De cijfers in het onderzoek tonen aan dat de regio's waar de bevolking het snelst toenam, ook de regio's zijn waar de uitstoot van broeikasgassen het traagst steeg.

Arm versus rijk

De studie analyseerde de bevolkingsgroei en de CO2-uitstoot van 1980 tot 2005. Afrika (onder de Sahara) was in die periode goed voor 18,5 procent van de bevolkingsaangroei, maar slechts voor 2,4 procent van de toename van broeikasgassen. Alle armste landen samen namen in die periode 52 procent van de bevolkingsaangroei voor hun rekening, maar slechts 13 procent van de groei aan broeikasgassen.

De rijkste landen waren daarentegen goed voor slechts 7 procent van de totale bevolkingstoename, maar zorgden voor 29 procent van de toegenomen uitstoot. De CO2-uitstoot bedraagt in de meeste Afrikaanse landen slechts 0,1 tot 0,2 ton per persoon. In België en Nederland is dat respectievelijk 11,1 en 11,3 ton per persoon.

Europa

Hieronder in de tabel (afkomstig uit de studie) staat per regio de evolutie van bevolkingsaantal en CO2-uitstoot, beide uitgedrukt in procenten. De CO2-uitstoot van Europa ging achteruit, hoofdzakelijk omwille van de fors gedaalde emissies in Rusland, Oekraïne, Polen en Oost-Duitsland sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. In België steeg de bevolking van 1980 tot 2005 met 0,2 procent en daalde de CO2-uitstoot met 0,5 procent. In Nederland steeg de bevolking met 0,6 procent en de CO2-uitstoot met 0,7 procent (de cijfers voor all landen afzonderlijk vind je vanaf pagina 22 van de studie).

De cijfers voor de CO2-uitstoot van de rijkste landen zijn bovendien een flinke onderschatting, aangezien steeds meer van onze spullen in arme landen worden geproduceerd. Dat is een belangrijke reden voor de beperkte stijging en lichte daling van de CO2-uitstoot in respectievelijk Nederland en België. Een belangrijk percentage van de uitstoot die aan armere landen wordt toegekend, zou eigenlijk voor onze rekening moeten komen. Zo is bijna 30 procent van het energieverbruik en 35 procent van de CO2-uitstoot in China (en omringende landen) afkomstig van de fabricage van exportgoederen. (Update: Europeanen vervuilen vooral in het buitenland).

Zonnepanelen en computerchips

De olie-industrie in Nigeria is de belangrijkste bron van broeikasgassen in het Afrika onder de Sahara (bronnen 1/2 - PDF). Ook de ontbossing in tropische gebieden, bijvoorbeeld voor de productie van biobrandstoffen, is een belangrijke bron van milieuschade die eigenlijk onze verantwoordelijkheid is. Zonnepanelen en computerchips worden steeds vaker in ontwikkelingslanden geproduceerd. Wij zetten die producten vervolgens in om energie te besparen, maar de milieuschade die ze veroorzaken komt voor rekening van de ontwikkelingslanden (Update: Europeanen vervuilen vooral in het buitenland).

Inclusief productie van grondstoffen en consumentengoederen in arme landen, bedoeld voor export naar rijke landen, komt 90 procent van de uitstoot van broeikasgassen voor rekening van de 20 procent rijkste mensen op aarde, stellen de onderzoekers (Update: Europeanen vervuilen vooral in het buitenland). Om iets aan de opwarming van het klimaat te doen, en de vele milieu- en energieproblemen die daarmee samenhangen, zouden we ons dus beter exclusief op dit onhoudbare consumptiepatroon richten.

Mensen, maar geen consumenten

De auteurs van de studie stellen een nieuwe methode voor om de totale milieu-impact van de mensheid te berekenen. Tot nu toe stelt die formule (I=PAT) dat de totale impact (I) gelijk is aan bevolking (P) maal welvaart (A) maal beschikbare technologie (T). Zij stellen een andere vergelijking voor: I=CAT. Bevolking (P) wordt vervangen door consumenten (C).

De onderzoekers stellen dat één zesde van de wereldbevolking zo arm is dat ze nauwelijks voor enige CO2-uitstoot zorgen. Het zijn mensen, maar geen consumenten. Zij zouden dus niet in rekening mogen worden gebracht. Bijna 2 miljard mensen hebben niet eens elektriciteit, en dus evenmin broodroosters, dvd-recorders of spaarlampen.

De wereldbevolking bedraagt momenteel 6,8 miljard mensen en verwacht wordt dat er eind deze eeuw 9 tot 10 miljard mensen zullen zijn. De grootste toename wordt verwacht in de armste landen, waar nauwelijks consumenten zijn. De bevolkingstoename is dus - globaal bekeken - nauwelijks een milieuprobleem te noemen.

Je kan opmerken dat arme mensen rijker kunnen worden, maar dan kom je tot dezelfde conclusie. Naarmate mensen rijker worden, maken ze minder kinderen. Desondanks gaat de CO2-uitstoot van de familie flink omhoog, want ze consumeren niet minder maar meer. Hoe je het ook draait of keert, ons consumptiepatroon helpt ons naar de verdoemenis.

Bovendien zeggen we al 50 jaar dat we de armoede zullen uitroeien, maar daar is nog altijd niets van in huis gekomen. De kans is dus groot dat arme mensen arm zullen blijven.

Handen in onschuld wassen

De schuld voor alle milieuproblemen in de schoenen van snel voortplantende Afrikanen schuiven, is natuurlijk een prima excuus om zelf je handen in onschuld te wassen. Of, zoals George Monbiot het uitdagend omschrijft: "Het is geen toeval dat de meeste mensen die geobsedeerd zijn door het probleem van de bevolkingsaangroei vooral rijke, blanke, oudere mannen zijn: het is zowat het enige milieuprobleem waarvoor ze niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld".

Monbiot geeft daarmee een sneer naar de invloedrijke wetenschapper James Lovelock, die onlangs stelde dat er een onlosmakelijk verband bestaat tussen de opwarming van de aarde en de aangroei van de wereldbevolking. En Monbiot besluit: "Het wordt tijd dat we de ballen hebben om het probleem een naam te geven. Het is niet seks, maar geld. Het zijn niet de armen, het zijn de rijken."

Leren van de Afrikanen

De sleutel tot het oplossen van de milieuproblematiek is het drastisch verminderen van de consumptie in rijke landen - en daar horen Nederland en België zeker bij. Het probleem - én de oplossing - liggen dus bij ons. Er is geen reden tot doemdenken. We kunnen bovendien heel wat van de Afrikanen leren, want zij amuseren zich zonder te consumeren.

© Kris De Decker / foto's door hdpt / Via TimesOnline.

Blijf op de hoogte van nieuwe berichten via e-mail, feed, twitter of facebook.

Comments

[Geplaatst door: Ad Vlems]

(1)

Er staat een heel duidelijk filmpje van 4 en een halve minuut dat precies dit punt illustreert, misschien leuk om erbij te zetten?
http://www.youtube.com/watch?v=rWfb0VMCQHE&feature=related

Groetjes, Ad Vlems

[Geplaatst door: Irene]

(2)

Hoi,

niet om het artikel onderuit te halen, maar ik viel een beetje over de laatste zin. "We kunnen bovendien heel wat van de Afrikanen leren, want zij amuseren zich zonder te consumeren."

Ik ben in subsahara Afrika geweest, en de mensen daar amuseren zich niet zonder consumeren. Ze zijn bezig met overleven zonder consumeren, en hebben daardoor geen tijd om zich te amuseren. Hoewel het zeker waar is dat het co2 probleem door de rijken wordt veroorzaakt en (redelijk) los staat van overbevolking, geldt dit niet voor het voedseltekort...

We zijn met meer mensen op aarde dan we kunnen voeden, en overbevolking is dus wel degelijk een probleem.

Verder vindt ik het goed dat mensen nogmaals op de feiten worden gewezen in dit stuk. We moeten inderdaad minder consumeren.

[Geplaatst door: Rob De Schutter]

(3)

toch een kleine nuance bij:
"Bovendien zeggen we al 50 jaar dat we de armoede zullen uitroeien, maar daar is nog altijd niets van in huis gekomen. De kans is dus groot dat arme mensen arm zullen blijven. "

Dit geeft de indruk dat er niets is veranderd in vijftig jaar mbt 'armoedebestrijding',(dan heb ik het niet over ontwikkelingshulp)
Dit beeld klopt hoegenaamd niet en dat wordt prachtig aangetoond door prof Hans Rosling,
http://www.ted.com/index.php/talks/hans_rosling_shows_the_best_stats_you_ve_ever_seen.html

Het is uiteraard een voldongen feit dat het westerse consumptiepatroon de oorzaak is van de milieuproblematiek, dat daar een studie voor nodig is... (?)
maar deze westerse consumptiepatronen worden meer en meer overgenomen in een groeiende 'wereldmiddenklasse'.
Dát is dus wel een probleem van overbevolking.
Dit gezegd zijnde wil ik natuurlijk het probleem van armoede niet minimaliseren. Maar armoede zal vermoedelijk nog lang blijven bestaan, en misschien zelfs groeien als sommige voorspellingen over klimaatsveranderingen realiteit worden.

[Geplaatst door: Renaat]

(4)

@ Irene,

de voedselproductie is op dit ogenblik voldoende om de volledige wereldbevolking van voldoende gezond eten te voorzien. Als mensen dan nog eens bewuster zouden gaan eten (o.a door veel minder vlees te eten), zou er nog een pak meer voedsel zijn.

Hongersnood heeft dus niets te maken met overbevolking, alles met ongelijke verdeling, oorlog, lokale omstandigheden, ...

[Geplaatst door: mvh]

(5)

@renaat
Maar de huidige voedselproductie is alles behalve duurzaam en steunt op roofbouw en heel veel olie. Dus op deze manier zal het niet lang meer duren...

[Geplaatst door: Kris De Decker]

(6)

Twee updates bij dit artikel:

"Uw stoelgang kan de wereld redden": als menselijke mest wordt gebruikt in de landbouw kunnen we (in theorie althans) een oneindig grote bevolking voeden
http://www.lowtechmagazine.be/2010/02/kunstmest-landbouw-humanure-compost.html

Op het artikel "Oorlog om windenergie?" volgde een felle discussie over overbevolking versus overconsumptie: http://www.lowtechmagazine.be/2010/02/windschaduw-van-windturbines-en-windparken.html?cid=6a00e0099229e88833012877564f1e970c#comment-6a00e0099229e88833012877564f1e970c

[Geplaatst door: Ann]

(7)

Wat is de invloed van immigratie op dit hele verhaal ? Als de bevolking in de westerse landen toeneemt is dit voor een belangrijk gedeelte te wijten aan immigraties vanuit arme landen (voor België is 3/4 van de netto bevolkingsaangroei te wijten aan immigratie). De bevolkingstoename in die landen is dus wel degelijk van invloed op de globale CO2 uitstoot.

[Geplaatst door: Philip Clara]

(8)

Je zal nu zeker gelijk hebben, maar de zwarte bevolking verdubbelt om de 15 jaar, de arabieren om de 25 jaar. Dit maakt armoedebestrijding een beetje onmogelijk en daarbij komt nog dat ze ook allemaal willen leven zoals wij.

[Geplaatst door: Renaat]

(9)

@ Philip Clara,

het is waarschijnlijk niet zo bedoeld, maar het klinkt bijna verwijtend als je schrijft "daarbij komt nog dat ze ook allemaal willen leven zoals wij". Kan je ze ongelijk geven?
De realiteit is overigens zo dat gemiddeld genomen de meeste Afrikanen nog mijlenver verwijderd zijn van ons consumptiepatroon.

[Geplaatst door: P. Punk]

(10)

Op een discussie over overbevolking trof ik nog eens deze info aan. Ter info. O.a. een repliek op het hierboven aangehaalde stuk door Monbiot:

Climate Change and 'Overpopulation.' Some reflections, The Corner House, Dec. 2009, http://www.thecornerhouse.org.uk/resource/climate-change-and-overpopulation

The Corner House, Resources: overpopulation, http://www.thecornerhouse.org.uk/resources/results/overpopulation

Why Climate Change Malthusians Are Wrong. On Population, James Faris, Dec. 2009, http://www.counterpunch.org/2009/12/10/on-population/

George Monbiot, The Population Myth, Sept. 2009, http://www.monbiot.com/2009/09/29/the-population-myth/

George Monbiot And The Persistence Of The Population Myth, Michael Barker, Nov. 2009, http://www.swans.com/library/art15/barker34.html .

[Geplaatst door: Georges Kuster]

(11)

In België steeg de bevolking van 1980 tot 2005 met 0,2 procent en daalde de CO2-uitstoot met 0,5 procent.
Kijk bij officiële bronnen dan even na: Belgische bevolking 1980 - 9.9 miljoen, 2005 - 10.4 miljoen. Dit is een aangroei van ongeveer 500.000 op een bevolking van afgerond 10 miljoen, is dit dus ruwweg 5%, toch wel een hemelsbreed verschil (factor 25) met de door U aangehaald 0.2%.
Stop met cijfermanipulatie.

[Geplaatst door: Mattias]

(12)

Toen het artikel in 2009 geschreven was, was er nog sprake van "6,8 miljard". Nu, in 2018, is er al sprake van "7,6 miljard".

In het kader vh artikel is ook de website http://www.mindermensen.be/ interessant.

[Geplaatst door: Leijnen Jozef]

(13)

Onze woede over de milieuleugens,

Ik weet dat jullie dit niet lezen en het zullen afdoen als gewauwel van een oude man (77) die blijven hangen is in de tijd maar ik moet het van mij af schrijven zodat ik het gevoel heb dat ik tenminste niet heb gezwegen.

Ja, ik ben een doemdenker, meneer de Wever. Dat de mens de oorzaak is van de oncontroleerbare vervuiling daar zal wel niemand meer aan twijfelen en het gaat hier niet alleen over de CO2 uitstoot maar ook over fijn- en ander chemisch stof dat wij dagelijkse met tonnen de lucht in spuwen om nog te zwijgen over de kilo’s afval die elke mens dagelijks produceert.

Nu komen de jongeren de straat op, al dan niet aangestuurd door politieke partijen en die wat graag op de kar springen van de nieuwe hype en er brood en vooral stemmenwinst inzien. Zij die jaren veronachtzaamd hebben om maatregelen te nemen tegen de langzame maar zekere verloedering van onze aarde doen nu alsof zij het warm water hebben uitgevonden, vergetend dat 50 jaar geleden de pioniers van de groene beweging reeds schreeuwden dat het zo niet verder kon, zich baserend op het eerste rapport van “de club van Rome” die in de jaren 1960 reeds voorspelden wat nu aan het gebeuren is.

Nu zouden wij opeens de vervuiling gaan terugdringen terwijl we niet eens in staat zijn kankerverwekkende en andere giftige stoffen te verbieden zoals glyfosaat of giftige stoffen in onze voeding te vermijden. (dioxine en eiercrisis) Men probeert de mens er nu van te overtuigen (ook de jongeren denken dat blijkbaar) dat men met enkele hulpmiddelen en wat taksen te heffen de vervuiling radicaal zal kunnen terugdringen maar dat zijn doekjes voor het bloeden. Wij komen 50 jaar te laat om de evolutie naar de catastrofe tegen te houden.

Zelfs nu nog is spreken over de voornaamste oorzaak van de verloedering van onze aarde taboe: de overbevolking, 50 jaar geleden aangekaart als voornaamste oorzaak door de Rome-club.

Ik ben geen rekenwonder dus reken even mee en laat mij weten waar ik fout zit: Elke mens stoot jaarlijks rond de 10 ton CO2 uit (ik heb het alleen maar over CO2 niet over al de andere giftige stoffen). 7 miljard mensen stoten dus jaarlijks 70 miljard ton CO2 uit. Als men tegen 2050 de uitstoot van CO2 met 50% kan verminderen (wat twijfelachtig is) stoten 7 miljard mensen nog 35 miljard ton uit maar men voorspelt (wat zeer waarschijnlijk is) dat we in 2050 minstens met 9 miljard zijn die dan 45 miljard ton zullen uitstoten dus de totale uitstoot van CO2 zal wereldwijd toenemen in plaats van af nemen.

Wij zijn hopeloos te laat. Het fenomeen is onomkeerbaar. Het enige wat wij doen is ons geweten sussen.
50 jaar geleden werden de pioniers van de groene beweging (waar ook wij toebehoorden) uitgelachen door de roeptoeters van nu en werden smalend “de geitenwollen sokken beweging” genoemd. Wij tuinierden biologisch, richten coöperatieven op om plaatselijke natuurproducten te verkopen en de ecologische landbouw te promoten in organisaties als "De kleine Aarde" Wij werden lid van Greenpeace en fietsten, ook naar het werk, (ik spreek over 45 jaar geleden) in vestjes rond met het opschrift: " Greenpeace, Let's Bike" en werden regelmatig belaagd door boze automobilisten en enkele malen zelfs de gracht ingereden. Wij sloten ons aan bij de "Bond Beter Leefmilieu" en andere milieuorganisaties stemden voor Agalev, later voor Groen maar zagen niets veranderen.

Integendeel de toename van de vervuiling was evenredig aan de toename van de milieuorganisaties. Wat hebben die roeptoeters van vandaag verwezenlijkt. Groen is lid geweest van de federale regering, Bruno Tobback was ooit minister van Milieu en trok met een huisvrouw naar de klimaattop, wat hebben zij bereikt??? De groenen hielpen nog niet zo lang geleden Di Rupo aan de macht en leverde de 2/3 meerderheid voor de zesde staatshervorming, kun je u dat voorstellen, zonder ook maar één milieueis op de agenda te plaatsen.

En wij zouden ons nu schuldig moeten voelen. Wij die ons hele leven gestreden hebben tegen de verloedering van de natuur. Bewust hebben we één kind op de wereld gezet. (We hadden er heel graag meer) en als jonge leraar wees ik de leerlingen op de gevaren van overbevolking en van overconsumptie en predikte toen reeds het éénkind gezin, lessen die leidden tot banvloeken en protest van de ouders en door de inspectie werd ik op het matje geroepen en later verscheen ik voor de tuchtraad waar mijn lesonderwerpen in vraag werden gesteld. En ik kreeg het hele leraren korps op mijn dak omdat ik de vleesconsumptie in vraag stelde.

Wij richten praatgroepen op en gingen in discussie met familie en vrienden en kregen heel wat vijanden. Wij reden 20 jaar niet met een auto en hebben uit noodzaak 9 jaar geleden terug een kleine auto gekocht, een diesel nog wel, om éénmaal per week van Diest naar Wakkerzeel te rijden om op de kleinkinderen te passen en hen eten te brengen voor enkele dagen. De plaats is niet te bereiken met openbaar vervoer of wij zijn voor die 35 km heen en terug zes uur onderweg. Wij gebruiken alleen voor deze verplaatsing de auto of voor een zeldzaam familie bezoek, de rest doen wij te voet of met de fiets.

Plots staan de politiekers in rij om een opbod te doen in milieuprojecten en schijnen ze miljarden te kunnen regenereren om te investeren in het milieu terwijl de afgelopen jaren de tekorten zijn opgelopen en de staatsschuld is toegenomen ondanks alle besparingen. Men heeft geen geld om de armoede aan te pakken, sociale woningen te bouwen en te renoveren om ze te laten beantwoorden aan de milieunormen. Wij hebben geen geld voor de bejaarden, de gehandicapten en ga zo maar voort en nu beliegt men ons door te stellen dat ze het nu gaan oplossen terwijl de normen en quota die vooropgesteld worden bij elke klimaattop nooit gehaald worden ondanks fake ingrepen als emissierechten en dergelijke. De laatste 5 jaar is de CO2 uitstoot wereldwijd met 8% gestegen in plaats van gedaald.

De oplossingen die nu worden voorgesteld raken niet aan de twee voornaamste oorzaken van de milieuverloedering: overconsumptie en overbevolking. Aan de koopkracht mag niet geraakt worden en er moeten kinderen bijkomen en de migratie gestimuleerd om de vergrijzing op te vangen en de arbeidsplaatsen in te vullen. Na elke reportage in dagbladen of op TV over het milieu volgt een advertentie om de consumptie aan te wakkeren en bij elke daling in de economische groei spreekt men over een welvaartsramp.

Alles wat wij consumeren moet geproduceerd worden en creëert vervuiling en afval ook de productie van zonnepanelen, windmolens en batterijen. De scheepvaart produceert meer afval en vervuiling dan het hele wereld wijde wegverkeer. Zware vrachtschepen en bunker-schepen stoken de meest vervuilende ruwe olie en de scheepvaart neemt met 5% toe per jaar. De luchtvaart zal in de toekomst verdrievoudigen en is de evenknie, wat vervuiling betreft, van de scheepvaart.

Het is een hopeloze opdracht om te proberen het consumptiegedrag van de Westerling te veranderen en nog hopelozer is het om het streven van die miljarden naar meer welvaart en overconsumptie te temperen.

De wereldbevolking neemt, niet te stoppen, toe volgens een meetkundige rij en de vervuiling groeit mee volgens diezelfde meet kundige rij. Elke mens die erbij komt produceert tonnen afval, giftige stoffen, fijnstof en CO2.
Ik word verteerd door razernij als ik hoor hoe ouders hun kinderen opvoeden en voor de TV laten verklaren dat ze iets doen tegen de klimaatopwarming en voor het milieu door zelf koekjes te bakken in plaats van ze te kopen en hun afval sorteren.

Wij laten ons geen schuldgevoelens aanpraten door die duizenden scholieren, wetenschappers, opiniemakers, journalisten roeptoeters allerlei die de burgers beliegen en valse hoop aanpraten om verder te kunnen consumeren en de oplossingen bij de politiekers te leggen die nog in geen 50 jaar maar iets hebben kunnen doen aan heel die verloedering.

In Ulaanbaatar, hoofdstad van Mongolië, woonden in 1997 600.000 mensen nu 1.800.000. De mensen stikken er en de luchtvervuiling door de WGO (20 µg/m3) voorgeschreven als schadelijk bereikt daar 999 µg/m3 het meettoestel kon niet hoger. 100 km naar het Westen toe in de steppe waar geen mensen wonen mat datzelfde toestel 0 µg/m3.

De natuur heeft de mens niet nodig. Hoe minder mensen, hoe beter de lucht, hoe minder vervuiling, hoe meer natuur en dan hoeven jullie niet te brossen voor de bossen.