Het was de computer die ons de crisis bracht

Hebzucht is een drijfveer achter de financiële zeepbel. Maar computers maken de beurshandel minder overzichtelijk en daarmee risicovoller.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Deze gastbijdrage van Christian Jongeneel verscheen eerder op Sync.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een van de vroegste slachtoffers van de kredietcrisis was "Global Alpha Fund", een hedgefund van de Amerikaanse investeringsbank Goldman Sachs. Global Alpha verloor in 2007 zestig procent van zijn waarde, met vier miljard dollar resterend. Het bijzondere aan Global Alpha is dat het een zogeheten "quant fund" is, een fonds waarvoor de investeringsbeslissingen uitsluitend door computers worden genomen. Deskundigen bedenken de software, maar het rekenen laten ze vervolgens aan de machine.

Omdat soms wel meer dan honderd variabelen worden doorgerekend kunnen de bouwers ook het effect van de uiteindelijke beslissing niet meer overzien. In feite zijn quants fondsen die erop gokken dat de toekomst een logisch vervolg is op het verleden. Daardoor functioneren ze onder kalme marktomstandigheden beter dan in zwaar weer.

In 2008 won het Global Alpha Fund weer een beetje, nadat de softwaremakers erachter waren gekomen dat er teveel andere hedgefunds volgens dezelfde criteria werkten. Vrijwel alle computerfondsen hadden de neiging bedrijven te verwerven die eruit zagen als een koopje, met als gevolg dat de prijs daarvan omhoog schoot.

Ging de software echter over tot verkoop, dan gebeurde dat ook massaal en daalde een hoge prijs razendsnel. De fondsen leden zo netto te vaak verlies. Global Alpha was niet het enige quant fund dat in 2007 de boot in ging.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Deskundigen bedenken de software, computers nemen de beslissingen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Quant funds managen ongeveer vijf procent van alle beleggingen op de beurs. Maar het zijn niet de enige computers die zich met de beurs bemoeien. Heel veel beleggingsfondsen hebben computers ingesteld met ‘triggers’, die gaan verkopen zodra de prijs onder een bepaald niveau komt.

Dat leidt tot een vliegwieleffect, waardoor weer andere computers getriggerd worden. Lijken het vaak handelaren die hun zinnen volslagen kwijtraken, in werkelijkheid zijn voorgeprogrammeerde computers de grootste paniekzaaiers van de beursvloer.

Niemand weet het

Computers hebben het ook mogelijk gemaakt ingewikkelde investeringsvehikels in elkaar te zetten die geen mens meer begrijpt, met opties op afgeleiden van subprime hypotheken gedekt door futures op assets van dotcoms in opkomende economieën. De rendementssommetjes kloppen ongetwijfeld, maar of het werkelijk zinnig is - geen hond die het weet.

In veel van die software zat een aanname: liquiditeit was continu aanwezig. Als je geld nodig had, kon je dat immers altijd wel ergens lenen. Bovendien kostte het weinig, want de rente was laag. Die aanname kunnen de programmeurs inmiddels schrappen. De liquiditeit is uit het systeem verdwenen, dankzij opnieuw een vliegwiel dat steeds meer eruit perste naar mate banken elkaars rekenmodellen over de waarde van hun bezittingen niet meer vertrouwden.

Hebzucht is de belangrijkste drijfveer gebleken achter de zeepbel van enorme vermogenstoenames die niet gestaafd werden door werkelijke economische prestaties. Zolang iedereen het wilde geloven was het waar. Toch is het belangrijk om de rol van de techniek aan te geven.

Het debacle met de quant funds in 2007 heeft geen einde gemaakt aan de opmars ervan. Onder normale omstandigheden doen ze het nu eenmaal beter dan menselijke beurshandelaren, al is het maar omdat een computer goedkoper is dan een mens (en zijn bonus). De voorspelling gaat dat computers de beurshandel compleet zullen overnemen. De vraag is of in de volgende economische crisis er nog iemand is die dan snapt hoe die is ontstaan.

© Christian Jongeneel

Foto's : 1 / 2 / 3. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Christian Jongeneel is freelance wetenschapsjournalist en schrijft ondermeer voor Technisch Weekblad, De Ingenieur en Natuurwetenschap & Techniek. Hij heeft ook een aantal populair-wetenschappelijke boeken op zijn naam staan. Zijn artikelen en columns vind je terug op zijn persoonlijke website. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Meer : 

• De machtsgreep van Wall Street : financiële ingenieurs gokken met belastinggeld
• Supercomputers bereiken plafond : Supercomputers worden steeds belangrijker in de financiële wereld. Maar hun energieverbruik dreigt groteske vormen aan te nemen.
• Stem opslaan als...: hoe betrouwbaar zijn stemcomputers?
• Waarom de banken dromen van een digitale geldeconomie.

Startpagina Lowtech Magazine

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Comments

[Geplaatst door: Matthijs]

(1)

Oke, hier had ik dus echt geen kennis van. Dit is 100% nieuw voor me hoewel het me niet echt verbaast als ik er over nadenk. Computers nemen in steeds meer sectoren de controle over van mensen. De beurs had ik niet verwacht omdat het zo'n belangrijk onderdeel is voor de economie.

Over de voorspelling dat computers ooit al het beurs verkeer zullen regelen heb ik mijn twijfels. Ik geloof niet zo in de technologische utopie dat ooit alles via computers zal gaan. We zullen voordat we een soort van "Star Trek" scenario kunnen realiseren tegen grondstof limieten aanlopen. Olie als eerste limiet die al over nu tot enkele jaren waarheid wordt in de vorm van Peak Oil.

[Geplaatst door: riek]

(2)

okee, kan zijn,
maar de oorzaak ligt toch nog steeds in het bedrog van banken
en het voortdurend bijmaken van geld
meer geld=minder waarde
en dat moet gevolgen geven

het is toch duidelijk,
je kunt zo hard werken als je wilt,
je verdiende geld verdwijnt langs deuren en ramen
(hoe zuinig je ook wenst te leven)
dus ook de koopkracht verdwijnt,
en dan valt alles stil,
ook mijn komputer

als ik dat zo bedenk,
dan zal dat moment,
waarop alles stilvalt,
gewoon prachtig zijn,
eindelijk rust !

[Geplaatst door: Sietz Leeflang]

(3)

Proficiat met dit artikel! Het geeft op heldere wijze aan dat ook hier alweer een grens door de mens is overschreden. Het maken van fouten en het doen van verkeerde inschattingen is menselijk en fouten en verkeerde inschattingen dateren al van af het prille begin van de mensheid. De techniek waar de mens vooral de afgelopen paar eeuwen zijn hoop zo op heeft gevestigd is, als wij deze proberen in te schatten tegen de achtergrond van onze werkelijke plaats als biologisch wezen in de aardse schepping, geen echte zegening gebleken voor de overgrote meerderheid van ons. Keer op keer heeft een kleine elite zich er op een geraffineerde manier ten eigen gerief van weten te bedienen.
En dit geldt alle gebieden waarop de mens actief is: in de landbouw, in de medische wetenschap, in vervoer en bedrijf en zelfs in de vredes-handhaving (de moderne vorm van oorlogsvoering). Het is voor de gemiddelde mens al lang veel te gecompliceerd en daardoor in de meeste gevallen in feite onbeheersbaar geworden. Door een steeds verdergaande superspecialisatie en een steeds verder uitsluiten van het ambachtelijke handwerk hoopte ons onderwijssysteem dit op te kunnen lossen, maar daarmee is de abstractie en onoverzichtelijkheid voor ons allen helaas alleen maar groter geworden!
De huidige financiele crisis zou een goed leermoment kunnen zijn maar of onze gespecialieerde technici en wetenschappers nog de aangewezenen zijn om een oplossing te vinden waag ik te betwijfelen.
Sietz Leeflang.

[Geplaatst door: Koen Vandewalle]

(4)

De mens heeft alles versneld, geautomatiseerd en exponentieel laten groeien. Ook het maken van fouten.

[Geplaatst door: Koen Vandewalle]

(5)

Als ik de reactie van Sietz Leeflang lees, zou een mens beginnen geloven dat Mao Zedong en Pol Pot visionairs waren. In een agrarische samenleving heeft iedereen meestal te eten en is het ergste wat de mens kan aanrichten een diepe put graven in de grond. En toch zijn ook die principes helemaal ontspoord. Ik zou daar graag allemaal het fijne eens van willen weten.

[Geplaatst door: kdd]

(6)

Nog even geduld, Koen, binnenkort weet je daar alles van!

[Geplaatst door: Stefan]

(7)

"Het was de computer die ons de crisis bracht."
Vooral toch het verkeerd gebruik van de computer.
Zodra je als eigenaar/beheerder het overzicht verliest en dus niet meer kunt controleren of hetgeen die computer doet juist is, ga je de fout in.
Daarnaast is bekend, o.a. uit de economische theorie en speltheorie, dat hetgeen voor de individuele deelnemer het optimale gedrag is in veel situaties resulteert in een lagere opbrengst voor alle deelnemers, zowel afzonderlijk als gezamenlijk, terwijl alle deelnemers een beter resultaat zouden kunnen hebben door een ander gedrag dat dan echter weer alleen werkt als men allen zich daaraan houdt.

"Hebzucht is de belangrijkste drijfveer gebleken achter de zeepbel van enorme vermogenstoenames die niet gestaafd werden door werkelijke economische prestaties." Hebzucht is de oorzaak van de meeste ellende en zal de ondergang van de wereld veroorzaken.