Een huis is geen kerstboom: LED's

De gloeilamp wordt verguisd door de milieubeweging, maar ze is een moeilijk te overtreffen technologie.

Wie energie wil besparen en naar duurzaamheid streeft, wordt de laatste tijd gelokt naar het nieuwste op verlichtingsgebied: de LED (light emitting diode). Nu bouwmarkten spotlights in de aanbieding hebben en een postorderbedrijf als Conrad meerdere pagina’s van zijn catalogus wijdt aan deze nieuwe lichtbron, voelden wij ons geroepen er mee te experimenteren.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dit is een gastbijdrage van Sietz Leeflang, initiatiefnemer van De 12 Ambachten.

Natuurlijk worden zowel bij bouwmarkt als bij postorderbedrijf de voordelen van deze nieuwe technologie extra onderstreept. Het geringe energieverbruik, de lage temperatuur en de lange levensduur. Een spaarlamp gaat 5.000 tot 10.000 uur mee, maar volgens de aanbieders varieert de levensduur van een LED van 10.000 tot 100.000 uur.

Wit licht

Nadelen blijven, om het passend uit te drukken, onderbelicht. Toch zijn ze er wel: de LED schiet bij het produceren van het licht dat het meest gevraagd wordt - wit licht - ernstig te kort [update: zie ook dit onderzoek]. Verlangen we naar een gebruikelijke wit-lichtopbrengst, dan verbruikt de LED verlichting uiteindelijk net zoveel elektriciteit als een gewone gloeilamp. Er zijn dan grote aantallen LED's nodig en de kosten vliegen omhoog, ook omdat er 12 volt gelijkstroomadapters bij nodig zijn.

Verkeerslichten en zaklampen

LED's hebben wel interessante toepassingen. De rode LED, die monochromatisch licht in die kleur uitzendt, is verreweg het energiezuinigst met 50% omzetting van energie in licht - tegen de 5% van een roodgekleurde gloeilamp. Vandaar dat je ze – overigens ook in de kleuren geel en groen – steeds meer in verkeerslichten tegenkomt [update: en met tienduizenden tegelijk tegen de gevels van wolkenkrabbers].

Ook bij toepassingen als de zaklantaarn en de door een reflector gerichte lichtbundel wint de wit-licht LED het van het kleine gloeilampje en zelfs het verbeterde halogeenlampje. Louter en alleen omdat het licht van een LED zich gemakkelijk laat bundelen en het geringe aantal lumen dankzij een heel beperkte stralingshoek nog heel wat lijkt. Een LED kan een handig nachtlampje zijn.

Beperkt nut als interieurverlichting

Als interieurverlichting hebben LED's echter een beperkt nut. Neem de spotlights voor montage in plafonds. Het ‘witte’ licht wordt opgewekt door een al wat minder energiezuinige blauwe LED, waarvan het licht door fosfor tot geel wordt herleid. Bij het mengen van kleuren treedt energieverlies op.

De inbouwspots bestaan uit minimaal 6 en maximaal 18 LED's en kosten al gauw tot 20 euro per stuk, waarbij 3 exemplaren bij elkaar nog niet de lichtopbrengst hebben van één 60 W gloeilamp: 400 tot 500 lumen in vergelijking met de circa 740 lumen van een mat-glazen gloeilamp van die waarde.

Bovendien gaat het om een koud, ietwat blauwachtig licht. De levensduur van een ‘power-LED’ (de opgefokte LED's zoals in sommige zaklampen) is dan weer heel kort, vaak niet meer dan 100 uur. Het geconcentreerde licht is ook gevaarlijk voor je netvlies.

Nieuwe technologie

Conclusie: het is nog altijd beter om één gloeilamp te doen branden dan 5 LED's. Met energiebesparing kan je meer bereiken dan met nieuwe technologie. Wil je toch LED spots toepassen, denk dan aan een (trap-)portaal, een vitrine en verder overal waar de hitte van een halogeenlamp kwaad kan. Ook als zuinige, draadloze buitenverlichting kan een LED-lampje met batterij en zonnecellen dienen, die meestal niet meer dan zo’n 5 tot 7 Euro kosten. Binnen kan je het kil aandoende, blauwachtige licht verzachten door de spot op een kleed of donkere houtsoort te laten schijnen.

© Sietz Leeflang

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sietz Leeflang is voormalig wetenschapsjournalist van NRC Handelsblad en initiatiefnemer van De 12 Ambachten, een doe-het-zelf centrum in Nederland waar sinds 1978 wordt geëxperimenteerd met ecologische technieken zoals warmtemuren en tegelkachels, halfondergronds bouwen, natuurlijke waterzuivering, sanitatie, kweekkassen en elektrische voertuigen. De 12 Ambachten biedt handleidingen, cursussen en rondleidingen voor wie zelfvoorzienend en milieubewust wil leven.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Lees meer :

• Vals licht : spaart een spaarlamp energie?
• Viva Las Vegas : LED's en de paradox van energie-efficiëntie
• Mag het een zuinig lampje minder zijn? Hoe effectief is ecotech?
• Ook LED-lampen moeten bij het gevaarlijk afval
• Lichtopbrengst LED-lampen zwaar overschat
• Het recht op sterren : waar is de melkweg naartoe?

• De Energy Ball : veel geld voor weinig energie
  
• Huis afbreken is ecologische misdaad : een groen huis is een huis dat er al staat
• Hoeveel energie kost digitale technologie? De productie van microchips
• Energieverbruik televisies ontspoort : plat, breed, gulzig
• Waarom de elektrische auto geen toekomst heeft

• Maak alles zelf : meer dan 1.000 online handleidingen voor doe-het-zelvers
• Bouw een zelfvoorzienend huis : als het mag
• Haal de zon in huis : tegelkachels en warmtemuren
• Voetgangers en fietsers ten oorlog : een likje verf kan wonderen doen
• Houtgasauto's : rijden op brandhout

Startpagina

Comments

[Geplaatst door: Ingmar Hoogendoorn]

(1)

Toch typisch dat er een heleboel mensen zijn met andere ervaring: http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/1297365

De LED lampen die bij de bouwhandel in de handel zijn, is in het algemeen rommel. Als je gaat kijken naar de gespecialiceerde winkels, zie hiervoor het startpost van het topic op tweakers, dan zijn er, mits goed toegepast, echt wel hele goede alternatieven die een stuk milieuvriendelijker zijn dan de hier genoemde lampjes.

[Geplaatst door: davy]

(2)

niet mee eens met bovenstaande artikel...
Neem vooreerst eens een kijkje op www.olino.org. Een serieuse website die o.a. led en andere verlichting uitvoerig uittest!! Daaruit blijkt dat spaarlampen vooralsnog niet te kloppen zijn, maar leds zijn toch vele malen beter dan gloeilampen.
En wat lage levensduur van de powerleds betreft: ook niet mee eens. We hebben zelf 4 powerledspots in de keuken hangen (3x1watt/spot - ter vervaning van 4 25W halogeentjes) en deze hangen er nu meer dan 1 jaar en ze doen het nog prima!!

[Geplaatst door: Peter]

(3)

Laat ons hopen dat LED's een goede oplossing zijn, want de EU gaat gloeilampen verbieden

http://www.express.be/business/nl/technology/eu-gloeilamp-verdwijnt-vanaf-2010/98838.htm

[Geplaatst door: Dirk]

(4)

Ik vind het artikel wat kort door de bocht gaan. Sietz Leeflang beschrijft de LED-lampen van zo'n 5 jaar geleden. Inderdaad het is dat soort lampen dat nu in doe-het-zelf-zaken wordt aangeboden, maar dat zijn niet de LED-lampen van vandaag.

Ik heb hier sinds een jaar Led-lampen geplaatst in de badkamer, de wasplaats en de gang. En die voldoen helemaal niet aan de beschrijving van de auteur. Er zitten geen blauwe leds in, geen power leds, maar SMD-leds. Die geven geen blauwig licht, maar echt warmwit-licht, zoals een gloeilamp van 40W. De hoeveelheid licht is een beetje meer dan een gloeilamp van 25W. Ook de vorm is die van een gloeilamp, waarbij moet gezegd worden dat de lichtbundel zowat 80 % Naar beneden gericht is, onder een hoek van zowat 100°. Dat is wenselijk, want de plafond verlichten is niet echt efficient. (Er zijn inderdaad ook power-LEDs met sterk gebundelde licht verkrijgbaar, maar daar zie ik ook niet direct een toepassing voor in huis.)

Het opgenomen vermogen is 2,5 W, wat minstens 10 keer minder is dan een gloeilamp. Ze kost wel 10 keer meer (13 euro heb ik ze per stuk betaald) maar ze gaan, hopelijk, 10 keer langer mee.
De levensduur van 100 uur, daar zit ik allang over, de lampen branden zo'n 1 a 2 uur per dag.

Hét grote probleem met de huidige led-lampen is hun slechte power-factor, waardoor ze niet door bedrijven zullen gebruikt worden, en waardoor ze voor electriciteitsproducenten niet interessant zijn. Een power-factor van 0,5 is bij die nieuwste LED-lampen niet ongewoon. Volgens mij moet daar op eenvoudige wijze iets aan te verhelpen vallen.

Sietz, gelieve u eerst beter te informeren, en niet alle LED-lampen over één kam te scheren. Er zijn inderdaad povere led-lampen op de markt, maar ook goeie, die misschien wel de technologie van de toekomst worden.

kort in cijfers :
Gloeilamp 60W Mat : 13 Lumen per Watt = 780 Lumen, lichtkleur = 2600 kelvin, stralingshoek 300°
Gloeilamp 25W Mat : 6 Lumen per Watt = 150 Lumen, lichtkleur = 3000 kelvin, stralingshoek 300°
LED lamp 'model gloeilampvervanger' 2,5W : 45 Lm/w = 112 Lumen, lichtkleur = 3050 Kelvin, stralingshoek 100° voor 80%

maw, overal waar je 25W lampen hebt hangen, kan je beter bovenstaande LEDs indraaien.

[Geplaatst door: Sietz Leeflang]

(5)

Beste Dirk,

Allereerst moet ik zeggen, dat mijn artikel oorspronkelijk in september 2005 in de Nieuwsbrief van de Twaalf Ambachten verscheen, dus in dat opzicht gedateerd is. Toch - en dat was uiteraard het eerste wat we hebben gedaan voor dit "principestukje" op Low Tech Magazine verscheen - viel er bij nadere beschouwing weinig hoopvols aan toe te voegen.

In onze Nieuwsbrief plaatsten we een paar jaar later (herfstnummer 2007) nog wel een beoordeling van de nieuwe veelgeprezen Pharox ledlamp van Lemnis Lighting - een helaas eveneens dure en nog altijd moeilijk verkrijgbare peervormige ledlamp (Euro 29,50) die enigszins vergelijkbaar is met een 40 Watt gloeilamp.

Dit gaat in zoverre op als je kijkt naar de naar beneden gerichte tamelijk witte lichtbundel. In totale lichtopbrengst presteert deze een stuk minder: namelijk 153 lumen i.p.v. de 520 lumen van de 40 W gloeilamp. De fabrikant claimt een 50 maal langere levensduur dan die van de gloeilamp en dat moeten we dus afwachten (na de lamp zelf inmiddels zo'n 150 uren te hebben laten branden).

Dit levensduur argument is weer minder sterk als een gloeilamp wat vriendelijker zou worden behandeld dan meestal gebeurt. Een experiment dat ik jaren geleden deed met een gloeilamp in een Amsterdams trappenhuis, die herhaaldelijk de geest gaf als gevolg van de trillingen van het verkeer over de bestrate weg voor de woning, werd met tenminste een factor tien (10) verlengd toen ik de gloeilamp met zijn fitting aan een slappe spiraalveer hing die de verkeerstrillingen dempte. Gewone gloeilampen lijden ernstig van schokken en trillingen!

Dan nog iets over het "witte" licht van de geavanceerde Pharox: leg er een matig rood gekleurd voorwerp onder en dit wordt bijna fel rood. Wij adviseerden destijds de lamp in een "koel" (wit) interieur toe te passen, dat er iets warmer door wordt verlicht. Leverancier Oxxio raadde aan de lamp (die als bijzonderheid heeft dat er geen fosfor wordt gebruikt om van blauwe leds meer wit licht te krijgen) boven een trap of een aanrecht of in een hal te gebruiken. Maar de Pharox heeft nog een speciale eigenschap: lange tijd na het uitschakelen straalt hij nog een vreemde groene gloed uit.

Conclusie: er zullen nog wel wat jaren overheen moeten gaan voor de led in lichtopbrengst gaat concurreren met de gloeilamp. Helaas zal dit niet lukken wat de aanschafprijs betreft: naarmate onze technologie de uiterste grenzen die de natuurwetten opleggen dichter benadert zullen de toegepassingen duurder worden, zoals de ledprijzen nu al aantonen.

[Geplaatst door: Koen Vandewalle]

(6)

Led lamp = halloween lamp. Omdat ik reclame en vergelijkende studies van gerenommeerde agentschappen al lang niet meer geloof, probeer ik op kleine schaal altijd zelf te achterhalen wat de waarheid en het nut van iets is. In mijn kelder-garage, waar alle leden van het gezin samen ongeveer 15 keer per dag naartoe gaan, hing een spaarlamp van 23 Watt en twee gloeilampen, een van 60 Watt en een bollampje van 40 Watt er parallel aan.

De ene keer branden de lampen twee minuten om een blik bier te gaan halen, de andere keer een kwartier om de was uit de wasmachine te halen en op te hangen of in de droogkast te steken. Als de kleinste naar beneden gegaan is, durft ze het licht al eens laten branden, wat dan kan neerkomen op 12 uur vooraleer iemand het licht uitdoet. Je moet dit en je moet dat... opletten en zo, maar ja, de mens-factor is niet uit te sluiten.

Het bollampje van 40 Watt ging er na 9 maanden aan, gloeilamp van 60 Watt na 11 maanden, en twee weken later was de spaarlamp naar de knoppen. De levensduur van spaarlampen is dus bullshit. Die in de garage is echt niet de enige, in mijn bureau heeft één van de drie het na 1 jaar ook al opgegeven. In het toilet hangt dezelfde soort lamp, en die heeft te lijden !!! maar ze werkt nog steeds, en heeft nog niet van die zwarte randen aan het begin van de buisjes.

Die met de voorverwarming van Megamann koop ik nooit meer: iedereen zit de schakelaar telkens twee tot drie keer heen en weer de duwen omdat hij gelooft dat ze kapot is. Bovendien ben je al over de rommel gestruikeld tegen dat ze voldoende licht geeft. Ze kost ook een fortuin.

LED-spots heb ik ook al geprobeerd in de centrale hall, omdat daar het licht brandt van zodra het donker wordt tot we gaan slapen, en als we weg zijn (de schakelaar zit niet bij de voordeur, het is een oud huis). Verschillende mensen die op bezoek kwamen gebruikten de term "halloween-lampen". Daar zit dus nu weer een spaarlamp, die momenteel het record heeft qua branduren.

Nu terug naar de lampen in de garage. Als ik de lamp een nacht laat branden, dan is de vloer van de woonkamer, die zich vlak boven de garage bevindt, twee graden warmer (IR-thermoscanner) dan de omringende vloer. De energie is dus niet verloren, maar geeft me dus (elektrische) vloerverwarming.

Men strooit de mensen dus weer eens zand in de ogen onder het mom van zichtbare energiebesparing. Het is onzin mensen. Een ritje van 5 kilometer met je auto verbruikt meer energie dan je op een hele dag met alle gloeilampen en halogeenspots uit je huis kunt verbruiken en doe er maar de tuinverlichting bij, of je moet een cannabisplantage staan hebben.

Als Europa gloeilampen verbiedt, dan is dat omdat ze zeer weinig verstand hebben van techniek, of omdat er geen gloeilampfabrieken meer in europa staan.

[Geplaatst door: Frederik]

(7)

Hoi,

Hoewel ik het uitgangspunt van deze site volledig onderschrijf ("lowtech levert vaak meer op dan hightech"), vind ik dit artikel over LED-technologie toch ook wat té negatief klinken. Uiteraard kun je een gloeilamp of halogeenspot niet zomaar vervangen door een LED-spotje, wijkt het uitgezonden spectrum behoorlijk af van de traditionele warmtestralers, en is een LED-lamp die het na 100 uur branden al begeeft door zijn hoge productiekost een veel grotere ramp voor milieu (en portefeuille) dan een nieuwe gloeilamp die je meteen laat vallen.

Toch denk ik dat LED-lampen stilaan bruikbaar worden om bepaalde ruimtes te verlichten. Concreet: in onze keuken zaten zes MR16 halogeenlampjes van 50 W, in totaal dus een verbruik van 300 W. Toegegeven: dat was misschien wat overkill, al was er hier en daar toch nog een donkere plek door de grote afstand tussen de spots. Enkele maanden geleden hebben we deze lampen vervangen door tien daglicht witte 12V DC-lampjes (met elk 60 x 3mm LED's) met een verbruik van 2,5 W. In totaal dus 25 W, nog geen tiende van het oorspronkelijke verbruik. Ik sluit niet uit dat er technisch gezien minder lumen aanwezig is dan voorheen maar feit is wel dat we nu een perfect uitgelichte keuken hebben met meer dan voldoende licht op alle cruciale plaatsen. Het licht is inderdaad heel wat koeler, maar past wonderwel bij de witte kasten.

Uiteraard zal het reële verbruik hoger liggen door verliezen in die ellendige transformators. Bij nader inzien waren we beter overgeschakeld naar GU10 spots op 230V, maar goed. Vroeger was elke halogeenspot echter aangesloten op een zware 12V DC-transformator, nu zijn er nog maar twee kleine transformators nodig voor alle lampjes. Als we toch eens aannemen dat het werkelijke verbruik hierdoor verdubbelt, bedraagt het verbruik nog steeds slechts een zesde van vroeger. Indien je gewoon één gloeilamp van 100 W in het midden van de ruimte zou hangen (lijkt me het minimum), zou je het dubbel verbruiken.

Rest ons natuurlijk de levensduur: in ons geval in principe 50.000 uren. Zelfs als ze slechts 10.000 uren halen, kunnen we nog tien jaar verder.

Kortom: de waarheid is genuanceerd, en gloeilampen afschaffen lijkt me inderdaad niet zo slim. Toch kunnen LED's soms hun nut bewijzen, al moet je wel met vrij veel lichtpunten werken. Tot slot is het natuurlijk een feit dat de verbruikte energie voor verlichting peanuts is tegenover verwarming en transport, en had ik me dit epistel misschien beter kunnen besparen.

Mvg,

Frederik

[Geplaatst door: Jeroen Kempka]

(8)

Kan me bij de laaste reactie scharen
Heb bijna in het hele huis de lampen vervangen voor Led verlichting
PowerLed Cree en dit is niet te vergelijken met Edison led.
bolletjes 2.5 Watt en Powerled 4 Watt verv. voor halogeen.
Kleine windmolen geplaatst + zonnepaneeltje incl sun tracer ( investing van € 2200, )
Mijn jaarlijks verbruik van verlichting wordt door bovenstaand opgewekt.
goede led verlichting is niet goedkoop maar kan met kleine aanpassing van lichtplan de gloei of spaarlamp zondermeer vervangen.

[Geplaatst door: Anne]

(9)

Ik ben het niet eens met het verhaal over LED verlichting. Het loopt achter, en het verhaal dient net als de ontwikkelingen op LED gebied bijgesteld te worden.

Als je net als ik afhankelijk bent van een elektriciteitsbron die elke dag opgeladen moet worden door zon en / of wind, dan merk je pas dat LED verlichting zuinig is. Lichtkleur pas je simpel aan met LEE folie.

[Geplaatst door: Jan Willem.]

(10)

Met een huidige 6 watt led kan je je keuken al perfect verlichten.
Op de wc volstaat een 5 watt led al de levensduur is enorm en de lichtkleur is al lekker warm en dit wordt steeds beter.

Led licht is prematuur op de markt gebracht waardoor mensen teleurgesteld werden door het koude blauwwitte licht dat helemaal niet geschikt is om binnenhuis te verlichten.

Tegenwoordig is led perfect bruikbaar tenzij je in een kamer meer dan 1000 lumen nodig hebt dan is een 18 watt spaarlamp een betere keus.
Een 6 watt led geeft nu 300 lumen en kost rond de 26,- euro.