Vrachtwagens met trappers

Een fiets kan meer vracht vervoeren dan je denkt.

Zwaarlijvigheid, luchtvervuiling, files, verkeersongevallen, lawaaioverlast en hoge brandstofprijzen: geen enkele andere technologie kan zoveel problemen in één klap de wereld uit helpen als de fiets. Aangezien de auto meestal slechts voor korte afstanden wordt gebruikt, zou de tweewieler een groot deel van het passagiersvervoer voor zijn rekening kunnen nemen.

Maar wat als je boodschappen doet, een koelkast naar het recyclagepark moet brengen of een verhuis plant? Zelfs dat is nu geen excuus meer om een auto in huis te halen, want het comfort en de laadcapaciteit van de nieuwste generatie vrachtfietsen en aanhangwagens is indrukwekkend. Helaas hebben we – zeker in België - wel veel bredere fietspaden nodig.

Foto: Center for Appropriate Transport

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bagage meenemen op een fiets is niet evident. Veel moderne fietsen – mountainbikes, vouwfietsen, racefietsen - beschikken niet eens over een bagagedrager. Als er wel een is, dan is de capaciteit ervan zeer beperkt. Brede bagagetassen maken een fiets onstabiel. Een zware rugzak is weinig comfortabel en heeft ook een negatieve invloed op het evenwicht van de fietser. Om nog maar te zwijgen van de wiebelende supermarktzakjes aan het stuur.

Vrachtfietsen

Vele decennia geleden werden fietsen vaak ingezet voor het vervoer van goederen – en daar werden ze ook op gebouwd. Meer en meer fabrikanten brengen nu moderne versies van deze oude vrachtfietsen op de markt.

Kenmerkend aan moderne, tweewielige vrachtfietsen is hun langere wielbasis, waardoor er een veel groter bagagerek ontstaat. Ze hebben ook sterkere wielen en een sterker frame dan gewone fietsen, zodat ze meer gewicht kunnen torsen. Ook hebben ze een lager zwaartepunt (zodat ze makkelijker recht te houden zijn) en beschikken ze over lagere versnellingen.

De fietsen kunnen tot 200 kilogram vracht meenemen en er passen 2 volwassenen of 3 kinderen op het bagagerek. Door hun lengte zijn vrachtfietsen ook geschikt voor het vervoeren van langere voorwerpen, zoals een ladder of een kajak, die aan de zijkant van de fiets kunnen worden vastgemaakt.

Voorbeelden van moderne vrachtfietsen zijn de Duitse Mundo (meer foto's hier, ook verkrijgbaar in België voor een prijs van 540 tot 800 euro), de Amerikaanse Xtracycles (ook verkrijgbaar in Europa), de UTE van Konaworld (recensie hier - het is niet duidelijk of de fiets ook bij ons wordt verdeeld) en de cargo bike van Bilenky (die een bagagerek vooraan heeft, recensie hier). Tweewielige vrachtfietsen met de bagageplatform tussen het stuur en het (kleine) voorwiel heten Long Johns (meer info en foto's hier).

Vierwielers en driewielers

Een ander type van vrachtfietsen is uitsluitend bedoeld voor vracht en niet echt bruikbaar als een gewone fiets. Ze kunnen meer vracht meenemen, maar zijn uiteraard minder wendbaar en trager dan tweewielige vrachtfietsen. Een voorbeeld zijn de in Duitsland gebouwde voertuigen van de Nederlandse distributeur CargoCycles, die momenteel drie modellen aanbiedt (met 3 of 4 wielen). De Stablemate (zie foto hieronder) heeft zelfs een kiep-optie en kan worden afgedekt met een zeildoek.

De twee andere modellen hebben een volledig omsloten cabine. De Cargo XL heeft een laadvermogen tot 400 kilogram en kan euro pallets vervoeren. Op alle modellen is in optie een elektrische trapondersteuning verkrijgbaar voor het nemen van een helling, en de Cargo XL kan ook worden uitgerust met een zonnepaneel op het dak.

De oude Hollandse bakfiets (foto hierboven) is te beschouwen als een lowtech variant van dit concept - al is hij intussen ook gemoderniseerd (je vindt mooie modellen bij WorkCycles en Christiania). Amsterdam en Kopenhagen zijn zowat de enige grote, westerse steden waar vrachtfietsen niet als een curiosum worden beschouwd.

Fietskarren

Een alternatief voor een vrachtfiets is de fietskar. Er bestaan fietskarren met één wiel en fietskarren met twee wielen. Eenwielige fietskarren (voorbeelden hier en hier) hebben het voordeel dat ze ook op smalle paden kunnen worden ingezet, en dat ze geschikter zijn voor hogere snelheden omdat ze schuin gaan liggen in een bocht, net zoals de fiets zelf. Hun laadcapaciteit is echter beperkt. Bovendien kunnen ze labiel zijn als ze niet symmetrisch worden geladen.

Tweewielige fietskarren (voorbeelden hier, hier, hier, hier, hier, hier, hier en hier) hebben een veel grotere capaciteit en zijn een stuk stabieler, maar ze zijn ook breder en ze kunnen bij hoge snelheid omkiepen in een bocht. Een ander zwak punt van fietskarren tegenover vrachtfietsen is de verbinding tussen fiets en kar - kwetsbaar bij alle aanhangwagens, niet alleen fietskarren. Voorzichtig rijden is dus de boodschap.

Opmerkelijk zijn de modulaire fietskarren van Bikes At Work, die met behulp van tussenstukken langer of korter kunnen worden gemaakt (van 81 centimeter tot 2,5 meter). Helaas zijn de trailers alleen in de VS te bestellen, zodat je zelf voor de verzendkosten moet opdraaien. Er zijn ook plannen te verkrijgen voor het zelf bouwen van een (lowtech) fietskar (meer plannen hier).

Inboedel verhuizen? Met de cargo bike...

Het is verbazingwekkend hoeveel vracht een (goede) fiets met fietskar kan transporteren. Met het juiste materiaal is het zelfs mogelijk om dingen te vervoeren die lang niet altijd in een passagiersauto passen: ladders, koelkasten, salonzetels of gewoon heel veel rommel (Op deze pagina's vind je meer foto's en verhalen van mensen die hun inboedel met fietskarren verhuizen).

Een fietser met een doorsnee conditie kan op een comfortabele manier (lees: zonder in het zweet te baden) en aan een redelijke snelheid (ongeveer 15 kilometer per uur) tot 150 kilo vracht transporteren. Met een vracht van 275 kilogram daalt die snelheid tot ongeveer 12 km/h.

Meer meenemen kan ook (sommige vrachtfietsen hebben een capaciteit van 400 kilogram), maar dan moet je gevoelig meer inspanning leveren of veel trager rijden, zeker bij tegenwind of als je onderweg een helling op moet.

Maximum laadvermogen van een vrachtfiets

Het voorttrekken van een lading van 137 kilogram op een helling met een graad van 2 procent vraagt al 3 keer zoveel kracht als het voorttrekken van diezelfde lading op vlak terrein. Je kan dat compenseren door op een lagere versnelling over te schakelen maar dan ben je langer onderweg.

In principe staat er geen limiet op de lading die een mens kan vooruit trappen (iedereen kent de beelden van overdreven beladen fietsen in Azië), maar extra gewicht gaat ten koste van de snelheid.

Van zodra die snelheid onder de 5 kilometer per uur duikt, verliest de vrachtfiets zijn nut (en valt hij mogelijk ook omver). Aan die snelheid kan je net zo goed de lading al wandelend vooruit duwen of trekken - het principe van de handkar. Dat is nog zo’n ouderwetse technologie waar we graag mee lachen, maar die ontegensprekelijk "groen" en efficiënt is. Nogal wat fietskarren zijn ook te gebruiken als handkarren - soms door het monteren van 2 extra wieltjes.

Trapkracht verdubbelen

Met een tandem kan je uiteraard de trapkracht van de vrachtcombinatie verdubbelen (de erg stabiele Transformation Trike is daar speciaal voor gebouwd. Op die manier kunnen zwaardere ladingen tegen hogere snelheden vervoerd worden.

Vracht vervoeren met een fiets is niet alleen stukken goedkoper (geen benzine, geen taksen, nauwelijks onderhoudskosten) en milieuvriendelijker dan met een auto of een vrachtwagen, je kan ook van deur tot deur rijden (wat lang niet altijd kan met een auto of een vrachtwagen) en je kan in sommige gevallen (magazijnen, winkelcentra) zelfs het gebouw binnen rijden. Parkeergelegenheid is ook al geen probleem en de snelheid van een vrachtfiets ligt in de stad ongeveer even hoog als die van een bestelwagen of vrachtwagen. Om die reden worden vrachtfietsen ook steeds vaker door koerierbedrijven ingezet.

Vrachtfietsen zouden een belangrijke rol kunnen spelen in de distributie van goederen in drukke steden. Nu is het niet ongewoon dat een grote bestelwagen of vrachtwagen slechts kleine pakketjes afzet bij verschillende winkels in de binnenstad. Zoiets zou veel efficiënter kunnen gebeuren door een georganiseerd systeem van vrachtfietsen. Update september 2012: Europa start een onderzoek naar het potentieel van vrachtfietsen in de stad en introduceert 2.000 vrachtfietsen in twaalf Europese steden.

Fietspaden niet breed genoeg

Handige en betrouwbare fietskarren en vrachtfietsen zijn echter niet genoeg om de fiets opnieuw een rol te geven als vervoersmiddel van goederen. Er worden steeds meer fietspaden aangelegd, maar die zijn - zeker in België - niet breed genoeg. Twee vrachtfietsen of fietskarren hebben al gauw een breedte van 2 meter nodig om elkaar veilig te passeren, terwijl een fietspad vaak niet eens een meter breed is.

Uitwijken naar de rijbaan is dan weer gevaarlijk en zenuwslopend. Weinig autobestuurders zijn bereid om in een smalle straat achter een fietskar te blijven hangen - die lastiger voorbij te steken is dan een gewone fiets.

Vrachtfietsen gaan ook niet samen met de bedenkelijke trend om fietspaden aan te leggen op voetpaden. Zelfs zonder bagage is het op sommige plaatsen al een hele kunst om niet tegen een voetganger aan te rijden (de drukke Gemeentestraat in Antwerpen is een goed voorbeeld).

De fiets moet ruimte afnemen van de auto, niet van andere zwakke weggebruikers. Zolang onze beleidsmakers dat niet vatten, zal de vrachtfiets niet doorbreken. Ook de wetgeving loopt achterop. In feite is de oplossing eenvoudig: laat het voetpad aan de voetgangers, geef de rijbaan aan de fiets (en andere door spierkracht aangedreven voertuigen) en flikker de auto's en vrachtwagens uit de stad.

© Kris De Decker

Bakfiets en meer en Transportfiets zijn Nederlandse blogs over vrachtfietsen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Lees meer: Europa zoekt vrachtfietsers (m/v)

Wie over goede fietsbenen beschikt, heeft steeds meer jobs voor het oprapen. Het aantal bedrijven dat vrachtfietsen inzet, groeit snel. Uit een aantal verkennende studies blijkt dat minstens een kwart van het goederenverkeer binnen de stad per vrachtfiets zou kunnen gebeuren. Met speciale verdeelcentra, grotere voertuigen en elektrische trapondersteuning kan dat aandeel verder oplopen.

De vrachtfiets is in de stad minstens even snel als de bestelwagen en veel goedkoper in gebruik. Dat geeft een sterke economische impuls om de bestelwagen aan de kant te laten. Ook voor het verlenen van diensten biedt de vrachtfiets een aantal belangrijke economische voordelen. Lees meer: Europa zoekt vrachtfietsers (m/v).

Zie ook :

• De vrachtfiets anno 2014: de blikvangers op het International Cargo Bike Festival
• De vergeten toekomst van de fietsmachine: landbouw, industrie en huishoudens op pedaalkracht
• Snelwegen voor fietsers : in één ruk van A naar B
• Fietsen zonder trappers: kickbikes
• Fiets met trapondersteuning gebruikt vliegwiel in plaats van batterij
• De velomobiel: hightech fiets of lowtech auto?
• De elektrische velomobiel: bijna even snel als de auto, maar 80 keer zuiniger

Comments

[Geplaatst door: çaroele]

Mooi artikel, net zoals de meeste die ik hier vind trouwens. Een kleine toevoeging: ook in België hebben we mooie (bak)fietsen. Bekijk de bakmobiel maar, ontworpen door fietser.be (http://www.fietser.be/afbeeldingen/Album/Fietser.be/index.html).

[Geplaatst door: Martin]

Heb al 3 jaar een bakfiets (model ongeveer zoals eerste foto), heb er een kleine motor op gemonteerd voor hellingen en tegenwind (minder dan 250W is reglementair). Rijd fantastisch plus de mensen lachen als je passeert (weliswaar om de verkeerde reden maar ze lachen dan toch eens). Zou niet meer zonder kunnen, voor korte afstanden (tot 5 km) altijd sneller dan de auto en geen parkeerplaats zoeken....

[Geplaatst door: dennisduhmennis ly joeliii]

KEI NEIGGGGGGGGGG !!!
mega koel !!

xxx dennisjeuhhhh

[Geplaatst door: C. S.]

Zijspan vergeten te noemen. Kan men de gekste dingen op vervoeren: Ladder, oven, bed, vijf kratten bier, kinderen, m'n vader, noem maar op.
Zit wat betreft capaciteit tussen een transportfiets en een bakfiets, ongeveer een meter breed, één fiets lang, stabiel en geen standaard nodig.

[Geplaatst door: Bruno Verschaeve]

Blijft een fantastisch artikel waar ik blijf naar teruggrijpen. Op een dag zal ook mijn zaak 'Groene Gevels' met een fietskar op pad gaan om de straten te begroenen.

Doe zo voort
Bruno