België en Nederland voor de Industriële Revolutie

De universiteitsbibliotheek van Bern in Zwitserland biedt op haar website een overweldigende collectie aan van 16.000 kaarten, stadsplannen en tekeningen van de 16de tot de vroege 19de eeuw. Vooral de kaarten van afzonderlijke steden en dorpen zijn interessant. Vlaanderen, België en Nederland zijn zeer goed vertegenwoordigd, met elk honderden plannen van niet alleen grote steden maar ook kleine dorpjes (vaak voorzien van Franstalige, Duitstalige of Latijnse straatnamen).

Het is niet alleen het aanbod van de "Ryhiner Collectie" dat in het oog springt, maar ook de kwaliteit van het materiaal. De kaarten zijn rijkelijk geïllustreerd en vanuit verschillende perspectieven gemaakt. Daardoor krijg je een opmerkelijk goed beeld van je stad in de Vroegmoderne tijd - de periode tussen de Middeleeuwen en de Industriële Revolutie. Toen de kerk nog het hoogste gebouw in de (ommuurde) stad was. Toen het transport (zeilschepen) en de industrie (windmolens) nog voor 100 procent op duurzame energie draaiden. Al zijn er ook minder leuke details te ontdekken, zoals bungelende lichamen aan een galg.

Voor grotere steden zijn er plannen beschikbaar uit verschillende periodes, zodat je de evolutie ervan kan bestuderen. Al het materiaal is in hoge resolutie beschikbaar. Enige nadeel van de site is de omslachtige en soms ronduit chaotische navigatie doorheen het aanbod - daarom maakte Lowtech Magazine een selectie van de steden, dorpen en provincies uit Vlaanderen, België en Nederland.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

VLAANDEREN en BELGIE

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kaartencollecties van Vlaanderen: 1 / 2 / 3 / 4
Kaartencollecties van België:  1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8

Vlaamse en Brabantse steden afzonderlijk :

• Aalst : 1 / 2 / 3
• Antwerpen: 1 / 2 / 3 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10
• Brabant : 1 / 2 / Brabantse kastelen
  
• Brugge : 1 / 2 / 3
• Brussel : 1 / 2 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13 / 14
• Damme : 1 / 2
• Dendermonde : 1
• Diksmuide : 1
• Doornik : 1 / 2
• Gent : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8
• Geraardsbergen : 1
• Hasselt & Limburg: 1 / 2 / 3 
• Ieper : 1 / 2 / 3
• Kapellen : 1 / 2 (toen nog in Nederland)
• Kortrijk : 1 / 2 / 3
• Leuven : 1 / 2
• Lier : 1 / 2
• Mechelen : 1
• Menen : 1 / 2
• Nieuwpoort : 1 / 2
• Oostende : 1 / 2 / 3 / 4 / 5
• Oudenaarde : 1 / 2 / 3
• Tienen : 1
• Veurne : 1 / 2 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

NEDERLAND

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kaartencollecties van Nederland : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13

Nederlandse steden en provincies afzonderlijk:

• Alkmaar : 1
• Amersfoort : 1 / 2 / 3
• Amsterdam : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11
• Arnemuiden : 1 / 2
• Arnhem : 1 / 2
• Bergen op Zoom : 1 / 2 / 3 / 4
• Blokzijl : 1
• Bolsward : 1
• Bommenede : 1
• Breda : 1 / 2 / 3
• Brouwershaven : 1
• Bruinisse : 1
• Delft : 1 / 2
• Den Haag : 1 /  2 / 3 / 4 / 5 / 6
• Deventer : 1 / 2
• Doesburg : 1
• Domburg : 1
• Dordrecht : 1 / 2
• Drenthe: 1
• Edam : 1
• Enschede : 1
• Friesland : 1
• Goes : 1 / 2 / 3
• Gouda : 1 / 2
• Grave : 1
• 's Gravenpolder : 1
• Groningen : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7
• Haarlem : 1 / 2
• Harlingen : 1 / 2
• 's Hertogenbosch : 1
• Heusden : 1
• Hoorn : 1
• Hulst : 1
• Kruiningen : 1
• Leeuwarden : 1 / 2
• Leiden : 1 / 2 / 3 / 4
• Maastricht : 1 / 2 / 3 / 4
• Middelburg : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7
• Nijmegen: 1 / 2 / 3 / 4 / 5
• Noord-Brabant : 1
• Noord-Holland : 1
• Overijssel : 1
• Rammekens (Fort van): 1
• Rotterdam : 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 
• Rustenburg : 1
• Schiedam : 1
• Sluis : 1
• Sneek : 1
• Stavern : 1 / 2 (nu in Duitsland)
• Steenwijk : 1
• Tholen : 1 / 2
• Utrecht : 1 / 2 / 3 / 4
• Veere : 1 / 2
• Venlo : 1 / 2
• Vlissingen : 1 / 2 / 3 / 4
• Wageningen : 1
• Weesp : 1
• Zuid-Holland : 1 / 2 / 3
• Zierikzee : 1 / 2 / 3 / 4
• Zuthpen : 1 / 2 / 3
• Zwolle : 1 / 1 / 3
• Zeeland : 1

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Lees meer :

• Geschiedenis (en toekomst?) van de industriële windmolen.
• Tegels als een alternatief voor staal : de revival van het Middeleeuws tamboerijngewelf
• Duizend jaar fossiele brandstoffen: de vergeten geschiedenis van turf en steenkool
• Het museum voor de oudere technieken : handwerktuigen
• UNESCO lanceert online database voor traditionele technologie
• Honderd jaar wetenschap en technologie : duizenden populair-wetenschappelijke tijdschriften online
• Geschiedenis van de techniek in Nederland : een zesdelig boekwerk online over de evolutie van technologie van 1800 tot 1890.
• Tegelkachels : de kacheloven uit de Middeleeuwen overtreft al onze moderne verwarmingstoestellen.

 

 

Startpagina Lowtech Magazine 

Comments

[Geplaatst door: Antoinette]

Geweldig! Wat leuk om door deze kaarten heen te struinen. Ik hoef me deze winter niet te vervelen!

[Geplaatst door: Fenix]

Prachtig..... komt mooi van pas bij mijn genealogie hobby !
De wereld zag er 250 jaar geleden toch heel anders uit !
Wel jammer dat je ze niet kan opslaan/kopieren.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Klopt, dat vergat ik nog te melden. Ik denk dat ze dat verhinderen om hun hosting-kosten te beperken. Als bezoekers de volledige kaart in hoge resolutie zouden kunnen bekijken, verbruikt dat veel bandbreedte en gaan ze erg veel moeten betalen om hun website draaiende te houden. Ik denk niet dat het met auteursrechten te maken heeft, want al het materiaal is in het publiek domein (=iedereen mag het kopiëren).

Wat je ziet op je scherm kan je wel altijd kopiëren, via de print-screen functie, zoals ik in het artikel heb gedaan. In principe kan je zo het hele beeld opnieuw in hoge resolutie samenstellen, maar dan ben je wel even bezig...

[Geplaatst door: Remko Waanders]

De kaart die hier Enschede wordt genoemd is in werkelijkheid van Enkhuizen

[Geplaatst door: Huug van Vossen]

Bij de kaarten van Vlaanderen staan bij Kapellen twee kaarten aangegeven. Beide kaarten horen echter thuis bij de plaats Kapelle in de provincie Zeeland (naast Goes). Het betreft slot Maelstede en het huis Bruëlis.

Verder een zeer leuke site!

[Geplaatst door: Folkert Dekens]

boeiend om te zien die oude kaarten, zoals verandering van rivierloop of kustlijn een dorp zijn haven doet verliezen (provincie Groningen) de stokoude naamgeving/typografie en de wonderlijke illustraties op de kaart, leesvoer om rustig te herkauwen en doorproeven, een kleine tijdmachine en het prikkelt me om meer te lezen over de historie van mijn stad en streek;

ik vind de website sowieso leerzaam en helder van vormgeving, technisch inspirerend (constructies en besparingsideeen) ik tipte diverse mensen om kijkje te nemen en kreeg dan verheugde reacties retour - bedankt en succes gewenst met dit mooie dienstbetoon dus-

[Geplaatst door: Herman Vanmunster]

Hasselt staat hier in de lijst van 'Vlaamse en Brabantse steden afzonderlijk'.
Wanneer men echter op de kaart klikt verschijnt het Nederlandse Hasselt (omgeving Zwolle), en niet het Belgische Hasselt.

De link zou dus naar de andere lijst moeten verplaatst worden (Nedrlandes steden en provincies afzonderlijk).

Het is slechts een detail.

[Geplaatst door: Theo van der Werf]

Website van universiteit is gewijzigd. Links functioneren niet meer!

[Geplaatst door: Vincent Heemskerk]

Links zijn gewijzigd en staan nu hier

http://www.unibe.ch/universitaet/dienstleistungen/universitaetsbibliothek/recherche/sondersammlungen/kartensammlungen/ryh/index_ger.html

Je kunt nog steeds alle kaarten zien, bijvoorbeeld deze kaart http://biblio.unibe.ch/web-apps/maps/zoomify.php?col=ryh&pic=Ryh_3105_54

alle kaarten kun je inzoomen.