« De cassette gaat online | Hoofdmenu | Huis afbreken is ecologische misdaad »

06 april 2008

Reacties

Feed U kunt deze conversatie volgen door in te schrijven op de reactiefeed van dit bericht.

Paul Permeke

Het lijkt me dat er eens moet gekeken worden naar de beschikbare hoeveelheid energie die er is en het aantal mensen die er zijn.Zijn er niet wat veel mensen op deze planeet?Hoe zouden we er nu voorstaan als de wereldbevolking pakweg een vierde zou zijn?

Kris De Decker

Er zou uiteraard meer energie beschikbaar zijn als de bevolking kleiner zou zijn. Maar dat lijkt me een nogal drastische ingreep, niet? En wie moet er dan gaan, en wie mag er blijven?

Als we allemaal evenveel energie zouden verbruiken als de gemiddelde Afrikaan, dan zou het wereldwijde energieverbruik bijna nul zijn.

Dat wil niet zeggen dat we allemaal als Afrikanen moeten gaan leven, maar er lijkt me wel een tussenweg mogelijk. Wij (en zeker ook de Amerikanen) zouden het best met vèèl minder energie kunnen stellen.

Ben verhagen

Tja... Als we allemaal de helft minder gebruiken en de wereldbevolking verdubbelt schieten we er niet veel mee op.

Tim Barbaix

Als het inderdaad waar blijkt dat zowel de eerste als de tweede generatie biobrandstoffen geen enkele bijdrage kunnen leveren aan de vermindering van de CO2-uitstoot, of een vervangmiddel worden voor fossiele brandstoffen, welke mogelijkheden blijven er dan nog over? Als je er van uit zou gaan dat zonnepanelen een (te) laag rendement hebben en windenergie enorm veel geld kost. Bovendien kunnen beiden nooit een vervangmiddel zijn van de energie-industrie, maar slechts een aanvulling zijn op de fossiele brandstoffen. Wat blijft er dan nog over? Als je weet dat olie naar schatting over 40 jaar is uitgeput, gas over 60 jaar en zelfs uranium over 80 jaar. Als je weet dat kernfusie nog in beginschoenen staat, waarin schandalig hoge geldsommen worden geïnvesteerd, maar waarvan alle resultaat uitblijft, en vermoedelijk tegen 2050 nog zo zal zijn? Als je weet dat rijden op waterstof omstreden is (hoge risico's voor bestuurder, duur productieproces)?

Enige suggestie?

Jan van Dooren

Dit artikel doet heel negatief over biobrandstoffen, maar dit negativisme wordt evenmin gestaafd met cijfers als het positivisme van de "biobelievers". De technieken om op industriele schaal bio-ethanol en bio-diesel te produceren zijn nog relatief nieuw en de rendementen kunnen zeker verbeterd worden. Voor het massale gebruik van aardolie en aardgas was de mensheid helemaal aangewezen op hout, turf of gedroogde mest als brandstof. Biobrandstoffen zijn zo oud als de mensheid zelf. Een voordeel tegenover zonne-energie is dat de biobrandstoffen goedkoop stockeerbaar zijn wat met electriciteit niet het geval is.
De prijs van goedkope slaolie in een plastic fles in de supermarkt is lager dan 1 euro! Diesel kost daarentegen meer dan 1 euro per liter. Dit bewijst m.i. duidelijk dat biodiesel goedkoper kan zijn en zal worden dan petroleumdiesel.
Ik zou zeggen: lowtech heeft wat hightech nodig om echt rendabel te worden!

Kris De Decker

Tim: mijn suggestie is het opgeven van het concept gepersonaliseerd gemotoriseerd vervoer, met andere woorden, de auto. Dat is geen populaire boodschap, maar ik zie geen andere oplossing.

Jan: het klopt dat de mensheid voor de Industriële Revolutie grotendeels afhankelijk was van biomassa. Maar dan vergeet je dat de wereldbevolking toen veel kleiner was. In 1750 waren er minder dan 1 miljard mensen. En toen al was er sprake van grootschalige ontbossing (terwijl de mensen niet eens auto reden).

Ben: als we 30 keer minder energie verbruiken en de wereldbevolking verdubbelt, dan schieten we er wel iets mee op.

Tim Barbaix

Kris: alleen maar stoppen met het gebruik van de auto lijkt me lang niet voldoende. Er wordt nog enorm veel energie verspild in huis, in de industrie, en bij het transport van goederen, zowel lokaal, nationaal, internationaal, globaal. Het zou inderdaad een prachtig resultaat opleveren als het einde van de auto gerealiseerd werd. Maar zelfs nu, bij ons, waar de steden naar behoren uitgerust zijn met openbaar vervoer, en er wel degelijk ruimte is voor fiets en voetganger, rijden er meer auto's dan ooit. En ik ben bang dat de mentaliteitswijzinging die nodig is om mensen ertoe aan te zetten de auto thuis te laten (of zelfs gewoon weg te doen), veel te laat zal komen. Hoe laat? As de aardolie zó schaars is geworden, dat ook industriële processen er aanzienlijk onder lijden, dat ook nieuwe economieën (China, India,...) afhankelijk zullen zijn van de olie, en dat we ondertussen al gemakkelijk enkele decennia verder zijn. Een deprimerend gevoel om mensen dagelijks de file in te zien duiken overigens...

xx

Johan S

Heeft er zich al eens iemand afgevraagd hoeveel ton Co2 er de lucht in gaat via allerlei koolzuurhoudende frisdranken ?
Hoeveel extra CO2 wordt veroorzaakt door de eindeloze files, wegwerkzaamheden..
Waarom moet iedereen naar Brussel om dan gewoon achter een scherm te zitten ?
Waarom heeft een auto een 100KW motor nodig om iemand aan een slakkegang te verplaatsen.

Ward Janssen

Lieve mensen

Laat u toch niet misleiden door deze berichten. Wij hebben praktijk ervaring met biobrandstoffen. Onze stroomgenerator op plantenolie aan huis maakt per uur 8.000 Watt en de oliepers die de olie maakt voor deze stroom verbruikt 500 Watt. Daarbij is er nog eens 15.000 Watt warmte die vrijkomt voor verwarming en boilerwater.
De opbrengst olie per hectare is niet max 1.000 liter zoals in je artikel maar 1.500 liter. Het verbruik om het land voor te bereiden en in te zaaien met machines en het mesten zal heus niet boven 150 liter liggen.

De mensen van deze opkomende industrie hebben heus geen tijd om al je twijfels te ontkrachten en je vragen te beantwoorden.

Sta toch eens met je voeten op de grond en doe eens zelf iets praktisch in plaats van maar kritiek te geven en zelf geen alternatieven aan te bieden gaseerd op ervaring.

Met vriendelijke groeten
Ward Janssen

Kris De Decker

Mijnheer Janssen, hopelijk heeft u meer verstand van plantenolie dan van energie-opbrengsten, want de cijfers die u hier neerschrijft (8.000 watt output, 500 watt input) lijken mij erg onwaarschijnlijk. Mochten uw machines dat inderdaad halen, dan was u nu wereldberoemd. Wellicht haalt u de eenheden voor vermogen en energieverbruik door elkaar ( zie deze pagina voor meer uitleg: http://www.lowtechmagazine.be/2007/01/watt.html )

Ward Janssen

Beste Kris De Decker of in wiens naam u ook werkt. U hebt de arrogantie om te reageren vanuit de hoogte over mijn neutrale informatie vanuit de praktijk. U trekt mijn gegevens in twijfel over eenheden Watt en energie-opbrengst. Hoe durft u? Lees eerst mijn tekst en u ziet in dat uw arrogantie geen grenzen kent.
Beste lezers, laat u niet meesleuren in deze gestuurde misleiding door belangengroepen.
Met vriendelijke groeten
Ward Janssen

Kris De Decker

Wie is er hier arrogant, mijnheer Janssen: "De mensen van deze opkomende industrie hebben heus geen tijd om al je twijfels te ontkrachten en je vragen te beantwoorden".

Dus we moeten zomaar alles slikken wat jullie ons vertellen?

Trouwens: u maakt en verkoopt oliepersinstallaties, u bent dus allesbehalve een neutrale partij.

Als u het niet eens bent met mijn kritiek, weerleg hem dan. Ik maak fouten, en als u fouten kan aantonen dan zal ik die rechtzetten. Maar hou uw flauwekul alstublieft voor uzelf.

Wouter

"8.000 watt output, 500 watt input"
Dr staat dat de oliepers 500 wat gebruikt, niet dat de olie 500 watt als energieinhoud heeft ofzo, dus ik zie niet in waarom dit niet zou kunnen. De pers perst natuurlijk alleen de energiehoudende producten tot olie, daar zit natuurlijk de energie in, grotendeels verkregen door fotosynthese.
5.000 watt of 5 kW elektriciteit en 18 KW warmte is redelijk normaal voor een generator toch? Totaal 23 kW, dat is nog minder dan een automotor. En 500 watt is niet zo raar voor een pers die een paar liter per uur maakt, toch?

Wat is nou precies de kritiek op Ward Janssen?

Kris De Decker

Het blijft mij volslagen onduidelijk wat jullie precies bedoelen: 8.000 watt of 8.000 wattuur? 500 watt of 500 wattuur? En is het nu 500 watt of 5.000 watt? Want u hanteert beide cijfers in uw reactie.

Zoals Ward Janssen het voorstelt, gaat er 500 in en komt er 8000 uit. Dat geeft de indruk dat er 16 keer meer energie uit het proces komt dan er wordt ingestopt en dat lijkt mij onwaarschijnlijk.

Bovendien houdt hij enkel rekening met de energie die de oliepers verbruikt. Maar dat is maar een deel van het productieproces. Het koolzaad moet ook gezaaid en geoogst worden en dat vraagt ook fossiele brandstof - tenzij jullie met paarden werken?

Overigens begrijp ik niet eens waarom Ward Janssens meende te moeten reageren, want dit artikel gaat over biodiesel en ethanol. Jullie hebben het over pure plantaardige olie (PPO) en daar wordt in mijn artikel met geen woord over gerept.

Ik weet dat PPO efficienter is dan biodiesel of ethanol, omdat er geen raffinageproces plaatsvindt. Maar daar staat tegenover dat je je automotor moet ombouwen als je op PPO wil rijden.

Ondanks de beter efficientie is ook PPO geen oplossing omdat het niet schaalbaar is. Al eens uitgerekend hoeveel hectare koolzaad er nodig is als alle auto's op PPO gaan rijden? PPO is alleen maar een oplossing zolang het niet te populair wordt.

Wouter

Ok, '5.000 watt of 5 kW elektriciteit en 18 KW warmte' moest natuurlijk '8.000 watt of 8 kW elektriciteit en 15 KW warmte zijn'. Verder klopt het gewoon.

Het hele punt van mijn reactie is juist dat er niet 500 watt ingaat, maar dat enkel de elektrische energie is die de pomp verbruikt. De energie die er in gaat zal wel tussen de 25 en 30 kW zijn, aan biobrandstof. In dat geval zal het een elektrisch rendement van rond de 30% en nog 60% bruikbare warmte. Dus 25-30 in en (8+15=) 23 uit.

En vermogen is altijd in watt (of J/s). Wattuur is een energiehoeveelheid, geen vermogen. Hier hebben we het alleen over vermogens. Ward Janssen gebruikte 1x 'per uur' te veel bij een vermogen, een veel gemaakte fout, maar iedereen begrijpt wat hij bedoelde lijkt me.

Ook zegt hij dat er voor de rest maximaal 150 liter brandstof, van de 1500 liter opbrengst dus, wordt gebruikt om het land te bewerken. Die wordt dus niet vergeten, maar is 10% van de opbrengst.

Of zijn reactie terecht was weet ik niet, maar PPO lijkt mij ook een biobrandstof. De reactie op zijn stuk vond ik alleen ook niet terecht, want hier is helemaal niets vreemds aan. Als dr dan iets over uitgelegd moet worden doe ik dat graag.

We moeten het hebben van de kleine oplossingen, we gaan echt niet 1 nieuwe grote oplossing vinden.

jonas

Hallo,
Zonder een standpunt voor of tegen biobrandstof van de tweede generatie in te nemen wil ik toch wel even opmerken dat het wel degelijk mogelijk is dat een woestijn aansluit op de zee (vb Namibwoestijn). De bekenste woestijn die aansluit op een zee is natuurlijk Antarctica al lijkt me dit niet de meest geschikte plaats voor de kweek van Algen.

Kris De Decker

Dat klopt, Jonas. Australië heeft bijvoorbeeld ook wel geschikte gebieden voor de kweek van algen. Het punt is dat je op zoek moet naar specifieke plaatsen, terwijl dat helemaal niet aan bod komt in de promo-praatjes. Daar lijkt het alsof je zo'n kwekerij in eender welke woestijn kan neerpoten.

makkie

Ik vind het artikel zeer negatief het staat met allerlei aannames die als feit worden gepresenteerd zonder dat dit onderbouwd wordt maar goed.
De vraag is waar hebben we biodiesel of een soortgelijke energiedrager voor nodig.
Voor de transportsector schepen,vrachtwagens en vliegtuigen.
Deze kunnen niet elektrisch omdat de energie die hier nodig voor is niet in een accu is op te slaan. Hoe gaan we dit dan produceren.Met algen in een bak in een woestijn ?(warm gebied) in ieder geval) niet meer dan pak hem beet 10 kilometer uit de kust zoutwater nivo kan op peil gehouden worden met een pomp deze verbruikt naar verhouding helemaal niks.Maar goed zet er anders een kleine CSP centrale naast voor de stroom voorziening gewoon proberen nu kost een liter algendiesel 5 dollar maar dit kan veel verder omlaag.Dat de bodem verarmt bij de gewassen op land is onzin want alles is in cyclus op deze aarde er komt niets bij er verdwijnt niets in het totaal er wordt in het proces van de biobrandstoffen alleen een tussenstop ingelast door er eerst een brandstof van te maken .De gebieden die verbouwt worden hoeven niet te eroderen dit probleem kan de landbouwsector makkelijk aan.De grote vraag echter is wat is de EIOER van dit spul voor aardolie is dit tussen de 1 op 3 en 1 op 10 Je moet in elk systeem energie stoppen om er iets uit te krijgen bij een ruim positieve balans moet elke bio energievorm een kans krijgen hierbij moet natuurlijk alles meegewogen worden kunstmest kans op ontbossing etc. etc. Bij algen heb je veel meer kans om dit onder controle te houden en is dit dus politiek economisch en ecologisch bezien een goede optie.Vlak ook het innovatieve van de mens niet uit in plaats van maar negatief te doen.Er moet met een nuchtere blik naar de zaak gekeken worden vooral omdat er veel subsidies zijn en er altijd mooi weer praters op de loer liggen die ,door mileugelovigen die op allerlei hoge posities zitten,een loer te draaien en de zak even flink bijvullen.Het gezonde verstand moet hier wel overwinnen.

Jeanne

Als algen in een zonnig gebied moeten groeien, waarom zetten ze dan geen zonnepanelen op het dak van de fabriek zodat deze de energie voorzien voor de productie van de algen. Als het allemaal waar zou zijn wat in het artikel verteld wordt natuurlijk!

Kris De Decker

(20)

Jeanne, ik zie niet in hoe zonnepanelen het probleem van de watertoevoer gaan oplossen. En ook voor de constructie van zonnepanelen is energie nodig.

Eric

(21)

Een interessant artikel, weliswaar niet geheel objectief geschreven aangezien de afkeer jegens biobrandstof bij voorbaat al duidelijk is, maar toch, de problemen worden goed duidelijk. Wat betreft algenbrandstof worden diverse vragen opgeworpen, vervolgens komt er geen eenduidig antwoord op deze vragen, maar wordt wel de conclusie getrokken dat het per definitie geen goed idee is om er aan te werken. Ik zou zeggen, laat dit de markt bepalen. Al die bedrijfjes die proberen iets met algen te doen verdienen een eerlijke kans, en zullen vanzelf over de kop gaan als eea niet haalbaar blijkt. Zo is het bedrijf BioKing onlangs failliet verklaard.

Plaatsen waar je algen kan kweken zijn er genoeg, de problemen daarmee worden hier behoorlijk overdreven. Daarnaast is het CO2/suiker probleem uiteindelijk ook een non issue (in theorie), want de uiteindelijke algenplantage haalt zijn CO2 niet van een nabijgelegen fabriek maar uiteraard gewoon uit de lucht, waarbij er niet meer algen worden gekweekt dan dat er later weer worden verbrand als biobrandstof. Alleen zonder high tech installaties en met gebruikmaking van puur zonlicht en CO2 uit de lucht zal het uiteindelijk kunnen functioneren. De opbrengst zal dan ook lager zijn dan in het lab. Het zal uiteindelijk slechts de vraag zijn of een algenkwekerij die op de 100% natuurlijke manier functioneert economisch rendabel zal zijn. De markt zal hierover oordelen.

koen weijand

(22)

als je alleen de zonne energie per dag per m2 uitrekent voor zuid-spanje (5kwh per dag) heb je 62 dagen nodig voor een liter algendiesel (bij een zeer optimistisch geschat fotosynthese rendement van 20% en een algen naar diesel van 20% rendement)
dat alles per m2 ofwel maximaal 60.000 liter per hectare per jaar. dat getal van 200.000 klopt energetisch zeker niet.

Peter C

(23)

Er zit een fundamentele denkfout in jouw artikel.

In de alinea over "afval bestaat niet" schrijf je dat de afbraak van het celmateriaal door ondergrondse organismen essentiëel is om de grond productief te houden.
Dat klopt uiteraard, maar wat heeft die grond dan nodig om productief te blijven? Niet de koolwaterstoffen, wel de anorganische elementen: Fosfer, Kalium, Stikstof e.d. Het gaat om de anorganische elementen. Die moeten terug vrijgemaakt worden uit de verbindingen waarin ze gebonden zaten.
Die anorganische elementen zitten niet gebonden in de koolwaterstoffen waar het ons om gaat: bioethanol of plantaardige oliën. Ze blijven achter in het afval na omzetting.
Of die vrijzetting nu gebeurt via micro-organismen in de bodem, of in de spijsvertering van een rund, of na de vorming van bio-ethanol doet niet terzake. Wat telt om de cyclus te sluiten is of de resten van dat proces, vb de mest van runderen, of de afval van het omzettingsproces tot bio-ethanol, teruggaat naar daar waar de planten werden gewonnen.
Hetzelfde verhaal met de algen: de nodige fosfer komt terug in het systeem nadat de olie uit de algen werd geperst.

Als biobrandstoffen op basis van algen een probleem hebben om het energievraagstuk op te lossen is het niet of er voldoende anorganische elementen beschikbaar zijn want die laten zich eenvoudig recycleren, is het niet of er voldoende water beschikbaar is want zeewater volstaat en dat is er genoeg, is het niet of er voldoende landbouwgrond beschikbaar is want woestijngrond volstaat en die is er genoeg, is het niet of er voldoende zonne-energie beschikbaar is want die is er gnoeg, maar wel of er een voldoende hoge CO2 concentratie beschikbaar is om de oogst te kunnen realiseren die er potentiëel is.

freddy thumas

(24)

http://www.youtube.com/watch?v=Jew3ah24Zj4&feature=related

deze persoon is het wel heel erg oneens met u

kris de decker

(25)

Peter:

Het belangrijkste argument tegen zowel cellulose-ethanol als algenbrandstof behandel je helemaal niet - de vraag of het hele proces van kweek, productie en distributie wel een netto-energierendement heeft. Komt er meer energie uit dan wat er in moeten stoppen? Dat bleek een van de grootste problemen van de eerste generatie biobrandstoffen, en het stelt zich opnieuw.

Verder schrijf je:

"Wat telt om de cyclus te sluiten is of de resten van dat proces, vb de mest van runderen, of de afval van het omzettingsproces tot bio-ethanol, teruggaat naar daar waar de planten werden gewonnen."

Niet echt een goed voorbeeld, want in het geval van runderen gebeurt het niet. Waarom niet? Omdat onze runderen gevoed worden met veevoeder dat in Brazilië is geteeld. Brazilië verliest zijn bodemvruchtbaarheid, wij zitten met teveel mest. Theorie en praktijk zijn twee verschillende dingen. In jouw ideale scenario wordt de geoogste biomassa ter plekke omgezet in biobrandstof, niet aan de andere kant van de wereld. Dat is niet zo vanzelfsprekend.

Je laatste alinea houdt geen steek. Uiteraard is alles aanwezig, globaal bekeken. Maar daarom ligt het nog niet in verschillende hoopjes naast elkaar. Voor algenbrandstof betekent dat vooral dat er water zal moeten worden aangevoerd en dat kost energie, wat ons terug bij de belangrijkste kritiek brengt: levert het hele proces een netto hoeveelheid energie op?

Het hele debat rond de dreigende drinkwaterschaarste is in essentie een debat over energie. De aarde heeft globaal bekeken vers water in overvloed, het is alleen erg ongelijk verdeeld. Je kan altijd tankers vol water over de aardbol transporteren, maar dat kost energie (een van de redenen waarom gebotteld water als milieuonvriendelijk wordt beschouwd). Er is trouwens ook geld genoeg, globaal bekeken, toch leeft de halve wereld in armoede. De wereld is niet de ideale plek waarvoor jij hem houdt.

PeterC

(26)

Uiteraard heeft het geen zin om algen als energiegrondstof te ontwikkelen als er meer energie moet worden ingestopt dan er wordt uitgehaald.
Wat die algen betreft ga ik nogal voort op het rapport van het NREL uit 1998 Het artikel is meer dan 10 jaar oud en dus min of meer uit onverdachte tijden. Zij stellen dat de kweek van de algen vooral sukkelt onder een te hoge prijs, let wel dat is een te hoge prijs naar Amerikaanse normen uit 1998.

http://www.nrel.gov/docs/legosti/fy98/24190.pdf

De onderzoekers zien de kweek van algen vooral als een methode om tot 90% van de CO2 uitstoot van bv kolencentrales te recycleren en zodoende een tweede keer te gebruiken.

Kris De Decker

(27)

Volgens een nieuw onderzoek zorgt de productie van algenbrandstof voor meer broeikasgassen dan de algen uit de atmosfeer opnemen. De reden is dat er grote hoeveelheden kunstmest aan het water moeten worden toegevoegd.

http://greeninc.blogs.nytimes.com/2010/01/25/study-examines-costs-and-benefits-of-algae/

De onderzoekers stellen ook een mogelijke oplossing voor: het gebruik van afvalwater (rioolwater), dat veel nutriënten bevat. Dat betekent dan weer wel dat we rioolwater naar de woestijn moeten transporteren, of de algenproductie naar de steden moeten verhuizen (waar de opbrengst veel minder klein is dan in de woestijn).

arko

(28)

Maar wat als je nu zo'n algen plantage in de buurt van een stad als caïro legt? Daar zijn een hoop mensen (dus rioolwater) maar ook een hoop zon omdat het in een woestijn ligt.

PeterC

(29)

Kris, op jouw reactie van 26 jan 2010:

De studie zegt niet dat het is maar dat het zou kunnen dat. En eigenlijk stelt de studie dat als je de algen voedt met afvalwater, of beter nog met urine, dat de teelt dan wel milieuvriendelijker is dan andere plantaardige energiegewassen.
Verder is het me nog niet direct duidelijk over welke andere nutriënten het dan gaat tenzij CO2.
Uiteindelijk haal je alleen plantaardige olie uit het systeem weg, ttz een molecule met formule CH3(CH2)n COOH, dus een molecule die uitsluitend uit C, H en O bestaat. Alle minerale nutriënten die de plant nodig heeft blijven binnen het systeem.

Stormbeest

(30)

"In de natuur bestaat het concept “afval” niet."

Dat heb je goed gezien, Kris. Een feit dat ook bij bijvoorbeeld het beheer van bossen vaak over het hoofd gezien wordt. Dood houdt werd en wordt heel vaak nog steeds zo snel mogelijk verwijderd, want: "Moet je nu toch eens zien, zó slordig!!" Maar dood hout is net een essentieel onderdeel van een gezond bos, het herbergt tal van levensvormen.

Renaat

(31)

@ Stormbeest,

hoewel er nog erg veel werk is aan goed beheer van onze natuur (toch van die natuur die beheerd moet worden), toch denk ik dat wat het laten liggen van hout er de laatste 10-20 jaar heel veel gewijzigd is. Volgens mij worden in een groot deel van de bossen en zelf behoorlijk wat parken het dood hout niet zomaar meer weggehaald.

Controleer uw reactie

Voorbeeld van uw reactie

Dit is slechts een voorbeeld. Uw reactie is nog niet ingediend.

Bezig...
Uw reactie kon niet worden ingediend. Fout type:
Uw reactie werd opgeslagen. Reacties worden gemodereerd en zullen pas zichtbaar worden als ze door de auteur zijn goedgekeurd. Nog een reactie achterlaten

De letters en cijfers die u invulde kwamen niet overeen met de afbeelding. Probeer opnieuw.

Als laatste stap voor uw reactie wordt gepubliceerd, gelieve de letters en cijfers in te vullen die die u ziet in de afbeelding hieronder. Dit voorkomt dat automatische programma's reacties achterlaten.

Problemen met het lezen van deze afbeelding? Alternatief bekijken.

Bezig...

Laat een reactie achter

Reacties worden gemodereerd en worden pas zichtbaar als ze door de auteur zijn goedgekeurd.

Uw informatie

(Naam is verplicht. E-mail adres wordt niet getoond bij de reactie.)


Abonneer

Offline lezen

  • LTM-boek-nederlandstalig

De Hefboombijl