Vals licht: een spaarlamp spaart geen energie

Energie-efficiëntie is, naast het overschakelen op duurzame energiebronnen, het belangrijkste wapen van zowel regeringen als milieugroeperingen om de energie- en klimaatcrisis aan te pakken.

Want energiezuiniger huizen, auto's, apparaten en diensten, zo gaat de redenering, leiden tot energiebesparing en dus minder energieverbruik. Was het maar waar. Energiezuinige producten zijn goed voor de portemonnee. Maar ze leveren niks op voor het klimaat of het milieu.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

België is in de ban van de spaarlamp. Meer dan 90 procent van de mensen heeft er nu al minstens één in huis, leerde een ondervraging van 25.000 mensen onlangs. Verbazingwekkend is dat niet, want je kan tegenwoordig geen krant meer openslaan of iemand stelt dat we energie moeten besparen: minder auto rijden, huis beter isoleren, energiezuinige apparatuur kiezen.

De onderliggende boodschap is telkens dezelfde: als we onze mentaliteit veranderen, kunnen we door het stellen van eenvoudige handelingen de wereld behoeden voor een energie- en milieucrisis.

Solden

Deze geruststellende boodschap is niet alleen fout maar ook gevaarlijk. Want ze brengt ons geen stap verder, terwijl we denken dat we op de goede weg zijn. Nochtans is de illusie van energie-efficiëntie makkelijk te doorprikken. Neem de volgende, klassieke anekdote.

Mevrouw komt thuis met een handtas van 1.000 euro. Mijnheer vindt dat toch wel erg veel geld voor een handtas. Mevrouw werpt tegen dat ze de handtas in de solden heeft gekocht, en dat de normale prijs 2.000 euro bedraagt: ze heeft dus 1.000 euro bespaard.

Geen mens die daar in trapt. Toch hanteren we precies dezelfde logica als mevrouw, wanneer we het over spaarlampen hebben. We tellen het verbruik van alle gloeilampen op, en berekenen vervolgens hoeveel energie we zouden kunnen “besparen” als we die allemaal zouden vervangen door spaarlampen.

Koopkracht

Maar wat gebeurt er met de “uitgespaarde” energie? Stel dat een gezin besluit om alle gloeilampen te vervangen door spaarlampen, alle elektrische apparatuur inruilt voor energiezuinige modellen, en het huis perfect isolereert. Het resultaat is dat de energiefactuur van dat huishouden fors zal dalen, met pakweg 1.000 euro per jaar. Wat doen die mensen dan met die uitgespaarde duizend euro?

Laten we aannemen dat het gezin kan weerstaan aan de verleiding om de verwarming in de winter wat hoger te draaien, of meer licht te laten branden – de eerste valstrik. Maar dan blijft een extra koopkracht van duizend euro.

Het gezin kan die bijvoorbeeld besteden aan een extra vakantie of de aankoop van een grote breedbeeldtelevisie. Waarmee in beide gevallen niet alleen het uitgespaarde geld, maar ook de uitgespaarde milieuwinst in rook opgaat. De spaarlampen hebben het gezin dus wel degelijk iets opgeleverd, maar het milieu is er niet mee geholpen.

Vraag en aanbod

Stel nu dat deze familie er op een of andere manier in slaagt om het uitgespaarde geld niet om te zetten in extra milieubelasting. Dat is moeilijker dan je denkt: als je het geld op een bankrekening zet, stopt de bank het wel in een of andere vervuilende activiteit. Maar als het lukt (het geld verbranden of opeten is in elk geval sluitend), dan is de milieubelasting van dat gezin inderdaad verminderd.

De vraag is nu, of daardoor ook de totale milieulast naar beneden gaat – daar gaat het immers om. Helaas: nee. De reden daarvoor is het meest fundamentele principe van de economie: het evenwicht tussen vraag en aanbod. Aangezien het milieubewuste gezin 1.000 euro minder energie verbruikt, is de totale vraag naar energie gedaald.

Als de vraag daalt, zo stelt de economische logica, dan daalt ook de prijs. De milieu-inspanningen van dat ene gezin leiden er dus toe dat energie een beetje goedkoper zal worden voor de anderen. Het gevolg is dat die anderen ietsje meer energie zullen verbruiken, waardoor het energieverbruik (en dus de milieulast) weer op hetzelfde peil komt.

Onbedoeld gevolg

Eén gezin heeft uiteraard een zeer minieme en dus vooral theoretische invloed op de energieprijs, maar het effect wordt overduidelijk als je het op wat grotere schaal bekijkt. Stel dat België, Nederland of zelfs Europa er door strenge regels in zou slagen om het energieverbruik met 20 procent terug te dringen.

Het onbedoelde gevolg daarvan is een dalende vraag naar olie, zodat de olieprijs zakt (of minder sterk stijgt, maar dat komt op hetzelfde neer). De rest van de wereld zal daardoor zijn verbruik opschroeven (of minder snel afbouwen, maar dat is alweer hetzelfde).

Wereldwijde afspraak

Het energieverbruik komt dus opnieuw op hetzelfde niveau, via hetzelfde mechanisme van vraag en aanbod dat speelt op micro-economische schaal. Conclusie: energiebesparing levert enkel en alleen maar milieuwinst op als iedereen meedoet. Ook de Russen, de Chinezen en de Amerikanen. En aangezien Vlamingen en Walen niet eens tot afspraken kunnen komen, lijkt zo’n wereldwijde beslissing nogal onrealistisch.

Is het plaatsen van spaarlampen dan een slecht idee? Helemaal niet. Een gezin of een land dat voor energiebesparing kiest, haalt daar een belangrijk economisch voordeel uit.

Economisch voordeel

Hoe hoger de olieprijs, hoe groter dat voordeel. Spaarlampen zijn goed voor de economische overlevingskansen van een gezin, en voor de concurrentiekracht van een land. Maar ze leveren niks op voor het klimaat of het milieu.

Net zomin als energiezuinige koelkasten, auto’s of goed geïsoleerde huizen dat doen. Wie het tegendeel beweert, negeert de ijzersterke logica van het kapitalisme. Dat geldt ook andersom: energieverkwistende apparatuur is niet slechter voor het milieu, want ze doet de olieprijs stijgen en zwakt daardoor de totale vraag naar energie af. Maar economisch gezien is het verkwisten van energie dom.

Bossen en vissen

Zelfs indien we tot wereldwijde afspraken zouden komen, is het nut van energiebesparing twijfelachtig. We lossen er het energie- of klimaatprobleem namelijk niet mee op. We stellen de crisis alleen maar uit. Besparen heeft alleen maar zin als het om een hernieuwbare grondstof gaat die te snel wordt uitgeput, zoals bossen of vissen. Fossiele brandstoffen raken hoedanook op, of we nu zuinig zijn of niet.

Er is maar één ontsnappingsroute uit de energiecrisis en dat is massaal overschakelen op hernieuwbare energiebronnen. Liefst voor de olie onbetaalbaar wordt, want we hebben ze nodig om zonnepanelen, windmolens en waterkrachtcentrales te bouwen.

© Kris De Decker

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Mag het een zuinig lampje minder zijn? Het nut van ecotech
• LED's en de paradox van energie-efficiëntie: Viva Las Vegas!
• Energieverbruik televisies ontspoort: plat, breed, gulzig
• Hoeveel energie kost digitale technologie? De productie van microchips
• Ook LED-lampen moeten bij het gevaarlijk afval
• Een groene auto uit 1949: de 2PK
• Moeten we het energieverbruik rantsoeneren?
• Bijna 40 kleine windturbines getest: veel geld voor weinig energie
• De Energy Ball: kost meer energie dan hij oplevert
• Olie te duur? Stook de bossen op: pelletkachels

Startpagina 

Comments

[Geplaatst door: Mien]

Om over na te denken... ik sta een paar keer te steigeren terwijl ik je artikel lees. En dan op het einde kan ik alleen maar toegeven dat je weer eens gelijk hebt ;-)
Vanmiddag aan tafel op het werk hadden we het over hoe we onze ecologische voetafdruk konden verkleinen, iemand hield een pleidooi voor de spaarlamp. En bij mij ging toen natuurlijk een lichtje branden... Je artikel ging het bureau rond, en wij hadden er weer een uitdaging bij!

[Geplaatst door: spaarlamp]

Mijnheer, ik vind deze tekst schandalig. Juist nu iedereen eindelijk is overtuigd dat we iets moeten doen aan het energieverbruik, vertelt u dat het niet werkt!!

[Geplaatst door: Maarten Schenk]

Zijn spaarlampen ook niet een pak duurder in aankoop (zodat de energiebesparing opgaat aan de aankoopprijs) en zeer vervuilend als ze eenmaal opgebruikt weer verwerkt moeten worden?

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Of een spaarlamp gevaarlijk afval is, weet ik niet, maar u heeft in elk geval gelijk als u stelt dat de energiebesparing opgaat aan de aankoopprijs. Een spaarlamp is een pak duurder dan een gloeilamp. Dus luidt de conclusie voor de spaarlamp: ze spaart geen energie, en ook geen geld...

Maar dat is dan niet noodzakelijk de conclusie voor energiebesparing in het algemeen. Een kleine, zuinige auto bespaart je wel geld, omdat die niet duurder is dan een grote auto.

[Geplaatst door: marina]

heb je in de nacht al eens gezien wat er nutteloos wordt verbruikt aan gebouwen zoals de post in Bonn? of in de industrie, in petroleumhavens? Dat ze daar eens spaarlampen zetten ge wordt er blind van 's nachts. Waarom moet altijd de gewone mens van een gewoon gezin eerst beginnen?

[Geplaatst door: Joris Van Dael]

'k Heb al massaal spaarlampen proberen aanprijzen aan m'n familie en vrienden, heb zelfs LEDs geïnstalleerd, maar ik blijf er inderdaad ook bij dat het terugschroeven van het energieverbruik, zoals wij het doen (!), niks uithaalt.
De olie wordt toch tot de laatste druppel opgebruikt, hoe je het ook draait of keert, daar is iedereen wel van overtuigd. Het kan alleen wat sneller of trager gaan, afhankelijk van de keuzes die we maken.
Anderzijds -en vandaar het uitroepteken- vind ik dat we goeie en waardevolle keuzes maken, maar zoals in de reeds wereldberoemde column "Doha and Dalian" (http://www.nytimes.com/2007/09/19/opinion/19friedman.html?_r=1&n=Top/Opinion/Editorials%20and%20Op-Ed/Op-Ed/Columnists/Thomas%20L%20Friedman&oref=slogin) wordt geschreven: oprukkende economieën eten onze spaarlampjes for breakfast.
De enige oplossing, en daar heb je helemaal gelijk, is massaal overstappen op duurzame energie. Maar dat neemt niet weg dat ik geloof dat we onderweg de juiste keuzes moeten maken. Er zijn ook mensen die het uitgespaarde geld gebruiken voor nog meer klimaatinvesteringen zoals dure PV-installaties. En misschien gebruiken ze hun winsten dan wel om duurzaam te beleggen in aandelen van een SolarWorld of een Vestas... Met je gloeilampjes ben je zeker dat je je geld kwijt bent aan energiekosten voor de ontegensprekelijke inefficiëntie. Met het uitgespaarde geld van je spaarlampen kan je echter eventueel iets goed doen voor deze planeet. Je verhaal kan dus soms wat nuanceringen gebruiken. Maar bovenal vind ik de boodschap uit de aangehaalde column de belangrijkste van al. Alles wat wij doen, en maak van die "wij" gerust West-Europa, verdwijnt in het niks na een simpele vingerknip uit Doha en Dalian. Maar dat neemt niet weg dat we ondertussen toch de juiste keuzes mogen maken.

[Geplaatst door: Alex Polfliet]

Interessante en tegelijk demoraliserende gedachtengang. Maar niet iedereen gaat het uitgespaarde geld besteden aan een vliegtuigreis naar Nieuw Zeeland. Sommigen kopen er bvb. een glimmende racefiets mee en gaan sporten. Of schenken meer geld aan een milieu-organisatie. Of investeren in zonnepanelen of plaatsen superisolerend glas...
En nog dit : een spaarlamp kost inderdaad meer in aankoop maar het terugverdieneffect is (rekening houdend met de langere levensduur ervan) kleiner dan 1 jaar.

[Geplaatst door: Anoniem]

Spaarlampen kosten 2 maal zoveel dan gloeilampen maar verbruiken 4 keer minder zoveel. Een economische terugverdienste zit er echt wel in. Ecologisch gezien zit er een printplaatje in en nog enkele electronische onderdelen die meer productie energie en kost betekenen, maar de werkelijke ecologische belasting = productie energie spaarlamp - productie energie gloeilamp - uitsparing van verbruik. Dus de meerwaarde van ecologische productiebelasting wordt wel degelijk opgevangen. Zo wordt van windmolens ook wel eens gezegd dat hun aanmaak meer energie zou kosten dan dat ze produceren (zever dus).

Industrie maakt wel degelijk gebruik van energiebesparende TL-buis lampen, dacht je echt dat deze met vitrine spotjes werken? Moet je weten dat (volgens vraag en aanbod) de verbruiker degene is die de hoofdsponser is van het gehele industrie gebeuren (van alle producten dan).

Mega TV's gebruiken tot 2000W, mooie verwarming zou ik zeggen. Ook in de zomer staat die warmte bron aan (DECADENT)

[Geplaatst door: Klaas]

Volgens mij klopt het artikel zowel wel als niet (!)
De redenatie in het artikel is als volgt:

1) ik bespaar energie
2) daarmee geef ik minder geld uit
3) met dit uitgespaarde geld doe ik dingen die milieubelastender zijn dan het kopen produceren van de energie die ik niet gekocht heb
4) per saldo vervuil ik het milieu daarmee méér.

Maar wat klopt hier niet aan m.i.: Er wordt uitgegaan dat energie per kWh eeuwig hetzelfde zal kosten. Maar zoals een ieder pijnlijk duidelijk is: energie wordt steeds duurder: een vat olie was vorig jaar nog minder dan 100 dollar, nu ruim 130 en aan het eind van dit jaar wellicht 200 dollar per vat.

Die investering in energiebesparing wordt dus niet opgemaakt aan extra consumptiegdrag (dus welvaartstoename = meer belasting voor het milieu) maar juist aan beperking van de koopkrachtsdaling door de sterk stijgende energieprijzen.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Klaas: wat ik met het artikel wilde aantonen, is dat energie-efficiëntie niet noodzakelijk leidt tot energiebesparing. Om effectief een energiebesparing te realiseren, is er meer nodig dan zuinige technologie. Eén mogelijkheid is een soort CO2-handel voor particulieren, die iedereen een maximum uitstoot oplegt. Een tweede mogelijkheid zijn inderdaad, zoals je schrijft, hogere energieprijzen. Vanuit ecologisch oogpunt is de stijgende olieprijs een zeer goede zaak. Niet alleen omdat de mensen minder energie gaan verbruiken, maar ook omdat hernieuwbare energie daardoor een flinke duw in de rug krijgt.

[Geplaatst door: Rob.]

ben werkzaam in de energie de Elect. sector.
Als de multinatonalszulke gesprekken eens voerde.
maar deze hebben andere preoriteiten.macht,geld
Energie verkwistingrendement kerncentr. 32%, kolencentr. oud type.37%, nieuwere40% steg centrale 52% (de max) het huidig windmolenpark 20%. Vraag,wat is de kost van Olie beginnend bij het ontginnen van het ijzer erst tot boorplatform. tot kraaktoren tot in je uitlaat CO belasting. En een auto maken, verslind meer energie dan wat hij zal verbruiken in zijn bestaan.Oorlog voeren zonder het menselijk leed
wat zou er vervuild zijn in de irak oorlog en al die andere.En ja een spaarlamp spaart, meestal! En ik ga een warmtepomp plaatsen denk ook dat het helpt.Ben akkoord met andere hier alle fosiele brandstoffen zullen opgebruikt worden tot we er bij neervallen weesgerust, het kan nog erger.

[Geplaatst door: Piet De Somere]

Dit artikel geeft een heel warrige benadering van het probleem.

Het eindpunt van uw redenering, nl. overschakelen op hernieuwbare energie, zal een stuk eenvoudiger als we onze energieconsumptie beperken. Bijvoorbeeld door spaarlampen te gebruiken.

Als je iets wil zeggen over het nut van spaarlampen, geef dan resultaten van een objectieve levenscyclusanalyse. Dan kunnen we beoordelen of het een werkelijke besparing geeft.

Maar zeggen dat energiebesparing op zich geen zin heeft is nogal dwaas. Als we onze milieu-impact willen verkleinen moeten we onze consumptie en ons energieverbruik terugdringen en duurzaam maken. En het terugdringen zal het duurzaam maken veel dichterbijbrengen.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Dit artikel gaat niet over spaarlampen, maar over het nut van energie-efficiëntie. De spaarlamp is slechts een voorbeeld in dit verhaal.

Een levenscyclusanalyse van de spaarlamp zegt absoluut niets over de economische mechanismen van energie-efficiëntie die hierboven worden besproken.

Niettemin lijkt zo'n studie me wel erg interessant en ik zal het onderwerp zeker aankaarten in een volgend artikel.

[Geplaatst door: Piet De Somere]

De titel van het artikel is nochtans "Vals licht: een spaarlamp spaart geen energie".

Dat geeft nogal sterk de indruk dat het over spaarlampen gaat.

Maar het hele uitgangspunt van het artikel, namelijk dat energie besparen niets helpt o.w.v. deze economische effecten, is ook fout. De economische "analyse" is simplistisch.

En dat energie besparen minder helpt als anderen niet meedoen is ook nogal evident. Maar daaruit concluderen dat het niets helpt, is excuses zoeken.

Het moment komt dat we minder gaan moeten verbruiken en voor wie daar nu aan begint zal de klap minder hard zijn.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

De spaarlamp is een treffend voorbeeld van het twijfelachtige nut van energie-efficiëntie en ze is met voorsprong het meest gehypete energiezuinige product. De inleiding maakt meteen duidelijk dat het artikel gaat over energie-efficiëntie in het algemeen, en niet alleen over spaarlampen. Er is dus niets mis met de titel.

Dat energie-efficiëntie niet noodzakelijk tot energiebesparing leidt, wordt overigens nog in veel andere artikels op deze website aangetoond: automotoren zijn vele malen zuiniger geworden, maar auto's verbruiken steeds meer ("Auto's op zonne-energie" / "Groene auto's bestaan niet" / "Een groene auto uit 1949"), computers zijn vele malen efficiënter geworden, maar ze verbruiken steeds meer energie ("Windows schaadt het milieu" / "Hoeveel energie verbruikt het internet?"), LCD-technologie is op zich zuiniger dan klassieke beeldbuistechnologie, toch verbruiken televisies steeds meer elektriciteit ("Energieverbruik televisies ontspoort").

Energiebesparing is nodig, daar ben ik het volmondig mee eens. Maar al deze voorbeelden tonen aan dat energiezuinige apparatuur daartoe niet volstaat. Energie-efficiëntie is niet hetzelfde als energiebesparing. Dat die twee worden gelijkgesteld is een misvatting en dat is de boodschap van het artikel. Zolang de olie aan hetzelfde tempo uit de grond wordt gehaald, zal energie-efficiëntere apparatuur (waaronder dus ook de spaarlamp) geen microwatt energie besparen.

U noemt het artikel "warrig", "fout" en "simplistisch". Maar u geeft geen enkel argument om dat te staven. Als u iets tegen mijn stelling wil inbrengen (een stelling die overigens al sinds 1865 door economen wordt verdedigd), zal u toch iets inhoudelijker uit de hoek moeten komen.

[Geplaatst door: Piet De Somere]

Wel, de redenering dat lager olieverbruik leidt tot lagere prijzen en daardoor tot hoger olieverbruik klopt zeker niet op lange termijn. Op termijn pas het aanbod zich aan aan de vraag. Dus als de vraag nu stijgt door het hogere verbruik van China, dan worden meer olievelden aangeboord om het aanbod ook te doen stijgen en dan zal binnen enkele jaren de olieprijs weer dalen. Anderzijds, als wij ons verbruik beperken, dan zal de prijs dalen, waardoor het minder interessant wordt om in olievelden te investeren, waardoor er ook minder olie opgepompt zal worden.

Dit effect wordt helemaal niet beschreven in uw artikel. Het prijseffect dat je wel beschrijft, is minder relevant omdat de energievraag (zeker op korte termijn) eigenlijk niet zo afhankelijk is van het prijsniveau. Wat de recente verkoopcijfers van nieuwe auto's ook wel aantonen.

Een beschrijving van de globale energiemarkt zonder aandacht voor tijdsschaal en prijselasticiteiten is m.i. nogal simplistisch, ja.

Die 1865 is ook niet echt een indrukwekkend argument, er zijn sindsdien wel enkele evoluties geweest in het economisch denken. Er is trouwens nog geen economische theorie die de werkelijkheid kan voorspellen. Hoogstens achteraf proberen beschrijven.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Volgens mij vergist u zich in de terminologie. U bedoelt wellicht de aanbodelasticiteit, de prijselasticiteit is nu juist waar het artikel over gaat.

Het klopt dat mijn redenering geen rekening houdt met de elasticiteit van het aanbod - de verandering van de aangeboden hoeveelheid als gevolg van de prijsverandering van een goed.

Dit effect speelde in het verleden zeker een belangrijke rol, maar doet dat steeds minder naarmate de olie opraakt. Zoals u het beschrijft, lijkt het alsof de olieproducenten naar believen en tot in het oneindige nieuwe olievelden kunnen aanboren. Dat is natuurlijk niet zo, de olievelden raken uitgeput en het aantal nieuwe vindplaatsen is drastisch gedaald.

Verder schrijft u dat de prijselasticiteit minder relevant is omdat de energievraag niet zo afhankelijk is van het prijsniveau. U verwijst naar de recente verkoopcijfers van auto's, maar in de Verenigde Staten is de verkoop van SUV's de afgelopen maanden compleet ingestort.

Dat het economisch denken is geëvolueerd sinds 1865, is uiteraard waar. Daarom heb ik de redenering van Stanley Jevons (de econoom die het effect toen voor het eerst beschreef) ook niet gevolgd. Zijn stelling was dat energie-efficiëntie leidt tot *meer* energieverbruik. Hij stelde vast dat de gestegen efficiëntie in de ijzerindustrie leidde tot een vertienvoudiging van de ijzerproductie.

Eind jaren zeventig van de twintigste eeuw werd die theorie nieuw leven ingeblazen door Daniel Khazzoom en Len Brookes. Deze economische redenering (het Khazzoom-Brookes postulaat) is omstreden en daarom heb ik ze niet gevolgd.

Het effect dat ik beschrijf (het "rebound-effect") is veel minder controversieel en wordt vandaag wel door de meeste economen onderschreven. Het stelt dat het energieverbruik onveranderd blijft ondanks een toegenomen energie-efficiëntie. En dat is precies wat het artikel hierboven beschrijft.

[Geplaatst door: Piet De Somere]

vraagelasticiteit = prijselasticiteit van vraag
aanbodelasticiteit = prijselasticiteit van aanbod

De huidige stijging van de olieprijzen heeft nog niets te maken met uitgeputte olievoorraden. Gezien de enorme winsten die momenteel op olie gemaakt worden, komen heel veel olievelden in aanmerking voor exploitatie, die vroeger niet interessant waren. De sterke prijsstijging komt door de zeer beperkte prijselasticiteit van het aanbod op korte termijn, omdat het jaren duurt om een olieveld in exploitatie te nemen. Uitputting van de olievoorraden is een proces van decennia en zou zich niet laten voelen op een termijn van enkele jaren tijd (prijs maal zes op 5 jaar tijd). De lage prijzen tot 2003 hebben ertoe geleid dat er niet veel overcapaciteit was en dat men niet kon voldoen aan de stijgende vraag. Het is helaas goed mogelijk dat gezien de enorme investeringen (Shell: 7.6 miljard dollar in het eerste kwartaal van dit jaar), het aanbod mee stijgt en dat de prijzen binnen enkele jaren weer dalen.

Het idee dat de olieprijs hoog is omdat de voorraden op zijn, is aanlokkelijk: dan is het einde in zicht en zal het met dat klimaat wel meevallen. Helaas zal de technologie ons zonder probleem toelaten om nog meer dan genoeg fossiele brandstoffen op te halen om het drama te laten verdergaan. Als we iets willen veranderen, zal het van de vraagzijde moeten komen.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Ik vrees dat we het fundamenteel oneens zijn met elkaar, mijnheer De Somere. U stelt dat verandering alleen van de vraagzijde kan komen. Maar dat haalt volgens mij niets uit zolang er ondertussen olie uit de grond wordt gepompt. Als dat niet ophoudt, wordt de opwarming van het klimaat alleen maar vertraagd, niet gestopt. Alleen door de oliepompen stil te leggen en over te schakelen naar 100 procent duurzame energie kan de opwarming van het klimaat daadwerkelijk worden gestopt.

Of de huidige stijging van de olieprijzen wel of niet te maken heeft met uitgeputte olievoorraden is een heet hangijzer onder energie-experts. Daar is geen overeenstemming over en dus kunnen we daar over blijven discussiëren tot we allebei blauw zien. Maar dat de olievoorraden eindig zijn, is een feit. Olie is geen hernieuwbare brandstof.

En de olievelden die nu door de hoge olieprijzen in aanmerking komen voor exploitatie, zijn ook moeilijker te ontginnen, dus of dat tot een prijsdaling leidt valt nog te bezien.

[Geplaatst door: Piet De Somere]

Neen, daarover verschillen we niet van mening. Natuurlijk moeten we stoppen met olie uit de grond halen. Maar bedrijven halen natuurlijk olie uit de grond omdat er vraag naar is. Zolang er vraag is zullen ze dat doen. Of je dat oplost door te stoppen met consumeren of met produceren maakt niets uit. Maar, en daarmee kom ik terug op een paar posts eerder: door onze afhankelijkheid van energie te verminderen, maken we de overgang meer haalbaar en minder pijnlijk. Daarom is een spaarlamp beter dan een gloeilamp (wel, toch als de LCA uitwijst dat ze in totaal minder energie gebruikt :-) ).

In elk geval bestrijd ik uw standpunt dat individuele energiebesparing niet leidt tot een lager gebruik van fossiele brandstoffen. Aanbod past zich aan aan vraag, en dat zal nog wel enkele decennia doorgaan. Tot het te laat is.

[Geplaatst door: Kris De Decker]

Klopt, maar de vraag past zich helaas ook aan aan het aanbod. Het gaat om een wisselwerking. Tien jaar geleden haalde niemand het in zijn hoofd om een televisie met een beeldscherm van 2,5 meter in zijn huiskamer neer te zetten, omdat die dingen niet bestonden. Bedrijven zetten continu nieuwe producten in de markt, en wekken daarmee een vraag op die voorheen niet bestond. Als het Midden-oosten zou besluiten om de wereld plots te overspoelen met goedkope olie, verdwijnt de interesse in energiebesparende producten als sneeuw voor de zon.

Maar goed, ik wil individuele energiebesparing zeker niet ontmoedigen - ik denk ook niet dat dat de boodschap is van de tekst, want die legt de nadruk op het economische voordeel ervan. En ik ben het volledig met u eens dat het een goed idee is om onze afhankelijkheid van energie te verminderen. Of dat uit economische dan wel ecologische overwegingen gebeurt, maakt niet uit.

[Geplaatst door: Theo]

Hier is een kleine aanvulling wel op z'n plaats.
Met gerust hart kan ik stellen dat spaarlampen alleen in de zomer energie besparen.
Een spaarlamp spaart energie omdat de energie veel minder in verwarming word omgezet. Aangezien verwarming in de winter juist gewenst is, zal bij gebruik van spaarlampen in de wintere dan de kachel een keer vaker aanslaan. We hebben het nog niet gehad over de milieubelastende productie van spaarlampen . bovendien bevat een spaarlamp schadelijke gassen wat een gloeilamp niet heeft.

[Geplaatst door: Guy Verrijdt]

Kris,
Sinds enkele weken volg ik met veel interesse je nieuwsbrief.
Dit is de eerste keer dat ik Jevons Paradox (of een variante ervan) vermeld zie in een belgische webpagina.
Dankjewel voor de klare en heldere uitleg en discussie, heel verhelderend.
Ik ben me al een tijdje bewust van het probleem, maar vind nergens gehoor.
Ik heb thuis een warmtepomp, PV installatie en 100% groene (enfin, in zoverre dat kan natuurlijk) stroom. Een zonneboiler is in overweging, de auto rijdt op gas en we eten groentjes uit de moestuin. In de mate van het mogelijke probeer ik het uitgespaarde geld te besteden op een zo milieu- en energievriendelijk mogelijke manier (aandelen Ecopower, Triodos, etc...).
Ik denk dat ik hiermee de grens bereik van wat een moderne West-Europeaan kan doen voor de milieu- en energieproblematiek. (afgezien van politiek activisme natuurlijk, maar da's niet echt mijn ding...).
Als ik tegen mensen zeg dat ik het niet voor het milieu doe, maar voor mezelf, glimlachen ze meewarig. Als ik tegen mensen zeg dat energiebesparende maatregelen (door het Jevons effect) helemaal niets, nulkommanul, doen voor het milieu, reageren ze vol ongeloof.
Het is moeilijk mensen te overtuigen van de noodzaak van energiebesparing en tegelijkertijd erop te wijzen op het feit dat het voor het milieu geen zier uitmaakt.
Keep up the good work!

[Geplaatst door: Marina de Boer]

Ik was er al bang voor...we kunnen het gewoon niet helemaal goed doen. En we gingen nou net zo goed thuis met het bewustwordingsproces... Ik vertel het lekker niet door! saludos de Malaga!

[Geplaatst door: André van der Heiden]

Iedereen schijnt te vergeten dat energie niet te vernietigen is. De energie die een gloeilamp zogenaamd verspilt wordt uitgestraald als warmte en verwarmt dus je huis. M.a.w. je verwarming verbruikt daardoor dus minder energie. Zomers als het warm is wil je dit natuurlijk niet maar dan brand de verlichting ook maar heel kort ten opzichte van de winter. Elektrische energie is natuurlijk wel duurder dan gas of olie maar als je de prijs van een veel duurdere spaarlamp vergelijkt met een goedkope gloeilamp dan weet ik zonet nog niet of het wel zo'n besparing is. Als je ze vaak aan en uit doet gaan ze schijnbaar ook niet zolang mee. De reden dat elektriciteit duurder is dan gas of olie komt overigens door het lage rendement van de elektriciteitscentrale. Men wil deze tekortkoming dus eigelijk door de consument laten betalen door in de toekomst de gloeilamp niet langer te produceren. Eigenlijk zou er eens goed onderzocht moeten worden of er wel bespaard wordt met spaarlampen in onze relatief koude gebieden, de strekking van jullie artikel even daar gelaten.

[Geplaatst door: frans]

Spaarlamp.....
De betekenis van het woord SPAREN zijn we al een tijdje kwijt.
Een van de oorzaken van de huidige KREDIET crisis.
Geld wat je bespaart kan je ook sparen om er dan iets goeds voor te kopen, of te leven zonder te werken..
Het geeft je ook wat meer tijd om er over na te denken waar je het aan gaat besteden :)

[Geplaatst door: Pascal Declercq]

Misschien zal de spaarlamp 'het mileuprobleem' inderaad niet oplossen, maar de schrijvers' cynische benadering ervan zal het dat zeker niet doen ...

[Geplaatst door: John Tjemmes]

Energie besparen werkt niet.
Ik ben het met u eens. We hebben zoals u aangeeft niet alleen te maken met het rebound effect, wat inhoudt dat als iemand een energiezuinige auto koopt hij de neiging krijgt verder te rijden of vaker te rijden omdat hij toch een veel minder brandstof verbruikt dan met zijn vorige auto. Van de verwachte bezuiniging blijft dus minder over. Maar een veel sterker effect is, dat wanneer iemand aan het eind van het jaar geld overhoudt, hij dat zal uitgeven. En die besteding heeft weer een zekere energie-inhoud, of het gebruik van het gekochte product vergt energie. (plasmascherm, terrasverwarming etc.) Zelfs als we het uitgeven aan de kapper. Behalve, wanneer de besparing weer in andere energiebesparende maatregelen wordt geïnvesteerd.
Wat een consument ook kan overwegen is de besparing te doneren aan mensen in onderontwikkelde gebieden opdat die een beetje mee kunnen genieten voor brandstoffen (en sommige grondstoffen) zover opgeraakt zijn dat ze onbetaalbaar worden.
Ik vraag me daarom zelfs af, of door efficiency verbeteringen en bezuinigingen de sprong kleiner wordt als we daadwerkelijk overstappen op duurzame bronnen. De sprong blijft namelijk even groot zolang we al ons salaris uitgeven.
Ons salaris moet dus omlaag, b.v. via belastingen. Als de mensen hun bespaarde geld niet verbranden, moet de overheid het afpakken, d.w.z. belasting verhogen. En de gehele opbrengst natuurlijk investeren in het overstappen naar CO2 besparende technologie. En ik vermoed dat als elektriciteit maar duur genoeg wordt, men toch wel haastig overstapt op spaarlampen en t.z.t. LED lampen.

[Geplaatst door: JS]

Als de vraag nu dermate afneemt dat de olie SPOTGOEDKOOP wordt.

Worden vele milieuschandalen zoals teerzandwinning in Canada, olie en gas boren onder de ijskappen, oliewinning op alaska,... Allemaal economisch onrendabel wegens te hoge exploitatiekosten.

Dat is waar we naartoe moeten.

De spaarlamp is een middel om dit mogelijk te maken. Nu moeten enkel de hernieuwbare bronnen nog aangelegd worden zodat de behoefte aan fossiele energie nihil wordt.

[Geplaatst door: dirk (techneut)]

Opgepast laat je niet vangen als men zegt: Een gloeilamp van 60W vervangen door een spaarlamp van 12W, je moet eigenlijk een spaarlamp van 20W nemen.
Een lummentester meet wel degelijk een verschil van 1 op 5. Maar een mensenoog ziet het best oranje licht dat een gloeilamp meer uitstraalt.

Dus om evengoed te kunnen zien vervang je een gloeilamp van 60W door een spaarlamp van 20W!

[Geplaatst door: mainframe]

en wat KOST het demonteren van spaarlampen, er zit nl. nogal wat electronica in, waar de gemiddelde afvalverwerker niet genoeg aan verdiend,want dit is niet zo makkelijk te recyclen. Bovendien zit er ook kwik in, wat nou juist grootdeels uit de afvalcyclus was gehaald.
groetjes

[Geplaatst door: rik]

(32)

OK ... dus gaan we maar beter gezellig door met gewone spaarlampen, moeten we allemaal met een Hummer rijden en liefst 5 keer rond te wereld vliegen in business class ... want als we energie besparen, geven we dat later toch allemaal weer uit. Zullen we deze hele site dan ook maar opdoeken en vervangen door een lifestyle, luxe producten site?
Zo kunnen we toch maar blijven zeuren. 't Is kennelijk nooit goed.
Laat ik het licht langer branden met een spaarlamp? Nee, waarom zou ik.
Met de uitgespaarde poen kan je het toch andere dingen doen dan breedbeeld televisies kopen. Gaan gymen in de club, duurdere BIO merken kopen of eens meer uit eten. Of is dat ook al slecht?

[Geplaatst door: Kim]

(33)

Mensen vinden het blijkbaar moeilijk te verkroppen. Wat een negatieve reacties hier. Als je de logica volgt klopt die inderdaad als een bus (individueel kan dat anders liggen). Maar het is dezelfde logica als met de lancering van de nieuwe energiezuinige boeing bombardier C serie. 20% minder CO2, 50% minder NOx dan de 737. Maw nog goedkoper vliegen, dus nog meer reizen, dus dat neutraliseert zich weer.
Energie quota opleggen aan mensen en sterker aanschroeven naarmate technologie verbetert hoe je die quota wil invullen ligt aan het individu. Een soort F1 in energie dus.

[Geplaatst door: frisbee]

(34)

Heel interessante redenering. Wel wordt m.i. vergeten dat de toename van de efficiëntie van duurzame technologie vooral gestimuleerd wordt door stevige investeringen en intensieve praktijkervaringen in die sector. Uiteindelijk zal dit mechanisme (waar in het artikel niet over gerept wordt) eventueel zelfs kunnen leiden tot een concurrerende kWh prijs voor duurzaam opgewekte energie t.o.v. fossiele of kernenergie. Daardoor zal dan het delven van fossiele energie ook steeds minder kostenefficiënt worden, ook al zal in de begintijd de prijs voor fossiele energie nog wel wat mee dalen, hoewel natuurlijk niet waarschijnlijk tot een lagere prijs dan economische rendabel. Laat me zo stellen: ik hoop dat de economische efficiëntie van duurzame technologie de economische efficiëntie van fossiele energie zal evenaren. Hoe eerder hoe beter. Dus kom op mensen: laat je niet van de wijs brengen en investeer zo veel mogelijk in duurzame maatregelen!

[Geplaatst door: R. Adrians]

(35)

Het rebound effect dat hier omschreven wordt is volkomen logisch en werd in 1866 al door Jevons omschreven. Ik ben echter op zoek naar oplossingen en naarmate ik er meer over na denk dan moet ik dezelfde conclusie trekken als dhr. Decker, een transitie op hernieuwbare bronnen is de enige oplossing. Maatregelen om het rebound effect te beperken zijn er haast niet en als ze er zijn dan zijn ze niet realistisch. Belastingen zoals die door sommige lui hierboven voorgesteld worden zouden 'goed gedrag' bestraffen dus waarom zou men dan uberhaupt gaan besparen? Pas als we af zijn van de fossiele brandstoffen en overgegaan zijn op hernieuwbare bronnen, dan maakt een toename in het energiegebruik niet meer uit en is een reboundeffect niet meer aan de orde.

[Geplaatst door: Denja]

(36)

Dit is nu een voorbeeld van hoe je elke goede stap in de richting kan afbreken.
Bullshit de grootste onzin ooit die ik gelezen heb.
Als je zo redeneert dan ben je volgens mij een chinees of amerikaan ook deze zijn blind voor de vervuiling van onze wereld.

[Geplaatst door: Renaat]

(37)

@ Denja,

ik ben het niet met alles wat Kris De Decker schrijft eens, maar als je beweert dat hij redeneert als een chinees of amerikaan die blind is voor de vervuiling van onze wereld, dan heb je duidelijk de rest van zijn artikels niet gelezen (of ze totaal niet begrepen).

[Geplaatst door: geert]

(38)

kris heeft helemaal gelijk, wat ie wou zeggen dat wat wij besparen langs de andere kant zeker weer verbruikt wordt, maar het geeft ons wel een goed gevoel dat besparen ,is ons ook aangepraat.

als wij besparen zorgen we enkel dat de industrie goedkopere energie krijgt, het is gewoon dubbel profijt, winst binnenhalen met de energiezuinige hebbedingtjes te verkopen en ondertussen minder vraag creëren om energie goedkoper te maken.
maar dat is nu momenteel met de nieuwe groeilanden (china, indië, brazilië, enz)
grote noodzaak geworden want die kopen alles op en er is al 'niks' over, dus gaan we de gewone burger maar laten besparen en dat is de clou achter de ganse hetze...
de mensheid groeit gewoon veel te snel en moeder aarde kan maar een bepaalde populatie aan, en wie zijn wij om iemand anders iets te ontzeggen?
de tijd van besparen is gewoon voorbij, we moeten gewoon gaan inleveren, de luxe die we ons eigen gemaakt hebben op de best mogelijke manier proberen te behouden ( misschien collectief , bvb autodelen )en hopen dat het zolang mogelijk standhoud want zoals wij leven, leven ook schimmels, groeien en vegeteren op een voedselbasis tot de populatie alles opgevreten heeft en dan afsterven van de honger, energiehonger bij ons.
hoop gewoon dat de slimme koppen verstandig genoeg zijn om dit probleem op te lossen ondertussen is energiezuinig leven de beste garantie dat onze kinderen ook nog leven kunnen

[Geplaatst door: flip]

(39)

ik denk dat het tijd wordt voor een update van dit artikel: het is wel duidelijk dat de energieprijzen zodanig gaan stijgen dat de consument wel moet bezuinigen op energie. als bouwkundige pleit ik dan ook voor het bouwen van zeer energiezuinige woningen, niet in de eerste plaats vanwege het milieu, maar omdat de energieprijzen zo sterk stijgen dat die mogelijk op niet al te lange termijn zo hoog worden dat de bewoners niet meer in staat zijn deze te dragen... Het argument in dit artikel dat het bespaarde geld toch zal worden uitgegeven aan extra energievretende luxe-artikelen is dan van de baan.

[Geplaatst door: Astrid Nitrauw]

(40)

Interessante kwaadheid van sommigen. De spaarlamp als ecologische aflaat. Ik doe er zelf ook aan mee, hoewel ik weet dat bijvoorbeeld de spaarlamp feitelijk zinloos is.

Het enige dat een béétje helpt is die lamp naar de Kringloop brengen, maar dat is een moeilijke boodschap. Niets nieuws meer kopen, nooit meer. Liever ruilen als je iets toch nodig hebt. Kleiner gaan wonen, veel kleiner. Lopend of fietsend naar je werk en op vakantie.

In ruil daarvoor kan je minder gaan werken, want je geeft minder uit en leeft een meer ontspannen leven met een betere gezondheid. Tel uit je winst. Al is het niet voor de wereld, dan in ieder geval voor jezelf.