De handel in virtueel water

De dreigende waterschaarste is niet het gevolg van een overmatig huis-, tuin- en keukengebruik. We verbruiken veel meer water dan we denken.

Een Vlaming verbruikt gemiddeld 110 liter leidingwater per dag. Maar die hoeveelheid valt in het niet bij de onrechtstreekse waterconsumptie die nodig is om diezelfde Vlaming te voeden en te kleden. Er is 300 liter water nodig voor de productie van één ei, een halve kilogram aardappelen of twee tassen koffie. Een biefstuk van 300 gram of een katoenen T-shirt kost 5.000 liter water. Bijna 75 procent van de wereldwijde waterconsumptie wordt opgeslokt door de landbouw.

(kaart: IWMI - groengekleurde gebieden exporteren virtueel water, roze gebieden importeren virtueel water)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Aangezien ons land het grootste deel van zijn voedsel importeert, moet het niet zelf al dat water leveren. We kweken bijvoorbeeld wel onze eigen varkens en kippen, maar het veevoeder waarmee die dieren worden grootgebracht, komt uit het buitenland. Vlaanderen importeert dus massaal ‘virtueel water’. Andere landen exporteren grote hoeveelheden virtueel water.

Probleem is dat de exporteurs van virtueel water niet zelden teren op het uitputten van hun (al dan niet fossiele) grondwaterlagen (zie deel 1). Bijvoorbeeld de graanoogst in het Zuidwesten van de Verenigde Staten (de grootste graanexporteur ter wereld) draait voor minstens 20 procent op fossiel grondwater. In Zuid-Spanje is zowat de gehele groenten- en fruitproductie (die een groot deel van de Europese supermarkten bevoorraadt) volledig gebaseerd op fossiel water.

Terwijl het grondwaterpeil daalt, blijven de wereldbevolking en de welvaart groeien. Naarmate mensen rijker worden gaan ze meer vlees, zuivel en suiker eten, wat de virtuele waterconsumptie per persoon flink opdrijft. Volgens onderzoek van het International Water Management Institute (IWMI) zal het waterverbruik in de landbouw tegen 2050 met 75 procent stijgen.

Hongersnood

In de jaren zeventig voorspelden wetenschappers dat de snelle bevolkingsaangroei tot massale hongersnood zou leiden, omdat er niet genoeg land op aarde was om alle mensen te voeden. Vandaag blijkt dat niet zozeer de oppervlakte, maar wel de watervoorraad de belangrijkste limiet is voor de voedselproductie. Het waterverbruik in de landbouw kan naar omlaag door betere irrigatietechnieken en het telen van minder dorstige gewassen, maar de grootste besparing kan gerealiseerd worden door het beter benutten van regenval.

(kaart: IWMI - in de groengekleurde gebieden worden landbouwgewassen hoofdzakelijk gekweekt met regenwater, in de blauwgekleurde gebieden met grondwater)

Momenteel wordt bijna 80 procent van de landbouwgewassen gekweekt met regenwater. Het is de overige 20 procent die grotendeels verantwoordelijk is voor het uitputten van de zoetwatervoorraad. Irrigatie heeft de groeiende wereldbevolking tot nu toe gered van hongersnood, maar er is gewoon niet genoeg water om die strategie vol te houden.

Willen we iedereen in 2050 kunnen voeden, dan zal alle landbouwgrond in gebieden moeten komen waar genoeg regen valt. Vervolgens kan er virtueel water van die natte gebieden naar de droge gebieden worden geëxporteerd, in plaats van andersom. Op zich is de handel in virtueel water immers geen slechte zaak - de zoetwatervoorraad op aarde is niet al te best verdeeld en het is veel efficiënter om met water gekweekt voedsel te vervoeren in plaats van het water zelf.

Maar dat zou betekenen dat bijvoorbeeld Europa zijn landbouwoppervlakte fors moeten uitbreiden, terwijl we die de afgelopen decennia net hebben afgebouwd. Nog afgezien van de politieke en economische haalbaarheid, is dat zeker geen ideale oplossing. Door de lagere productiviteit (er is minder zon) hebben we meer kunstmest en landoppervlakte nodig om evenveel voedsel te telen.

Douchespaarkop?

Een andere mogelijkheid is dat de consument zijn virtuele waterconsumptie fors terugdringt. Maar die boodschap – die de kern van het probleem vormt – valt nog moeilijker te verkopen. Want het gaat niet over het plaatsen van een douchespaarkop, maar over het terugdringen van de vlees- en zuivelconsumptie. Dat we nog niet van honger en dorst zijn gestorven, komt omdat het grootste deel van de wereldbevolking zich (nog) geen biefstuk kan veroorloven.

© Kris De Decker / Foto intro: vegkitchen

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Verwante artikels

• Fossiel water raakt op : de zoetwatervoorraad op aarde neemt af
• Water vreet elektriciteit : zeewater ontzouten zet het waterprobleem om in een energieprobleem 
• Europeanen vervuilen vooral in het buitenland : import en export van CO2
• Te veel (Afrikaanse) baby's? Overbevolking of overconsumptie?
• De fabriekshal van het westen: China en exportgoederen
• Een roetzwarte toekomst: de revival van steenkool
• Zo lossen we de energiecrisis (nooit) op: duurzame energie volstaat niet
• Hoe duurzaam leeft de stadsbewoner?
• Hoeveel energie kost de productie van digitale technologie?

Startpagina

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Comments

[Geplaatst door: louis van der linden]

Geachte redactie,

Ik een nederlander, werkzaam in de energiesector, en ben zeer onder de indruk van jullie informatieve website. Ik zal deze promoten onder mijn vrienden en collega's (Of wakker ik het energie verbruik dan juist aan?)
Ga zo door.
MVG louis

[Geplaatst door: De redactie]

Bedankt !!! We gaan zo door !

[Geplaatst door: Waterontharder]

Erg interessant artikel met informatieve afbeeldingen! Leuk voorbeeld voor journalisten.

[Geplaatst door: Marie F.]

Hallo!! Ik moet een werk maken voor school en dit is echt een zeer interessante site!!!
Ik sluit nu vlug het internet af om goed te zorgen voor het milieu :)
Marie

[Geplaatst door: Thomas]

Ja je leert er echt veel van. Ik ben ook bezig met een werkstuk over waterverdeling in de wereld. Het gaat dan vooral over de woestijn in Afrika.