De kerncentrales langer openhouden, brengt de energiebevoorrading in gevaar en zal de elektriciteitsprijzen de hoogte injagen.
Een kerncentrale draait niet op zonlicht, wind, lucht of water, maar op (verrijkt) uranium. Die radioactieve stof was lange tijd spotgoedkoop, maar die periode is voorbij. Begin 2000 werd 10 dollar neergeteld voor een pond uranium, in juli 2007 was dat 136 dollar. Dat is een stijging van bijna 1.300 procent.
Foto: ziphichore
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
|
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
De in de steigers staande roomsblauwe regering is van plan de Belgische kerncentrales langer open houden. Alleen de twee kleinste installaties zouden zoals gepland sluiten, de rest zal pas ontmanteld worden tussen 2035 en 2045. Die beslissing moet de energiebevoorrading en de betaalbaarheid van onze elektriciteit waarborgen.
De winst die Electrabel en moederbedrijf Suez daardoor in de schoot geworpen krijgt, kan deels afgeroomd worden om te investeren in duurzame energie, in lagere elektriciteitstarieven en in het spijzen van de staatskas. De Commissie voor de Regulering van Elektriciteit en Gas (CREG) becijferde vorig jaar dat een levensduurverlenging van de kerncentrales met twintig jaar ongeveer 8 miljard euro kan opleveren.
1.300 procent duurder
Maar dat zou wel eens dik kunnen tegenvallen. Een kerncentrale draait niet op zonlicht, wind, lucht of water, maar op (verrijkt) uranium. Die radioactieve stof was lange tijd spotgoedkoop, maar die periode is voorbij. Begin 2000 werd 10 dollar neergeteld voor een pond uranium, in juli 2007 was dat 136 dollar. Dat is een stijging van bijna 1.300 procent.
De kosten van nucleaire elektriciteit gaan niet gelijk op met de prijs voor uranium. De brandstofkost maakt slechts 20 procent uit van de kostprijs – de uitbating, het onderhoud en vooral de infrastructuurkosten van de centrale hebben een veel groter belang dan bij andere energiecentrales.
Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) leidt een verdubbeling van de prijs van ruw uranium tot een stijging van 6 procent in de kostprijs van nucleaire elektriciteit (de OESO noemt 10 procent). In het geval van een steenkoolcentrale leidt een verdubbeling van de brandstofprijs tot een stijging van de kostprijs met 40 procent, bij een gascentrale is dat 75 procent.
Maar dat maakt kernenergie niet immuun tegen stijgende brandstofprijzen. De olieprijs (waarmee de aardgasprijs samenhangt) staat vandaag ongeveer 150 procent hoger als begin 2000. Dat betekent dat de kostprijs van elektriciteit opgewekt in een gascentrale daardoor met bijna 115 procent is gestegen. Uranium steeg in diezelfde periode met 1.300 procent, wat neerkomt op een stijging van de kostprijs voor nucleaire elektriciteit met 78 procent (volgens de normen van het IEA) tot 130 procent (volgens de normen van de OESO).
Sputterend aanbod
De prijsexplosie van uranium heeft twee redenen: een snel groeiende vraag en een sputterend aanbod. De flink gestegen olieprijzen en de aandacht voor de opwarming van het klimaat (een kerncentrale stoot geen CO2 uit) hebben van kernenergie opnieuw een aantrekkelijke optie gemaakt. Volgens de World Nuclear Association zijn er momenteel 28 kerncentrales in aanbouw, en ligt de bouw van 64 andere centrales vast. Daarbij zijn er nog eens 158 kerncentrales gepland. China, Rusland en India nemen het grootste deel voor hun rekening (meer info hier).
Alles samen gaat het om 250 centrales, tegenover de ongeveer 440 die nu gebouwd zijn. Als die kerncentrales vanaf het volgende decennium beginnen draaien, zal de vraag naar uranium fors stijgen – een deel van de prijsstijging van vandaag is dan ook het gevolg van speculatie. Volgens het IEA zal de jaarlijkse vraag naar uranium toenemen van 68.000 ton in 2005 tot 100.000 ton in 2030, of een stijging van bijna 50 procent.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Er dreigt al een tekort aan uranium in 2020 - de Belgische kerncentrales zijn dan niet eens aan hun extra speeltijd begonnen."
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tegenover die stijgende vraag staat een krimpend aanbod. De ontginning van uranium levert slechts 55 tot 65 procent van de kernbrandstof. De rest is afkomstig van secundaire bronnen, vooral van de ontmanteling van Russische (en in mindere mate Amerikaanse) kernwapens sinds het einde van de Koude Oorlog. Tegen 2015 raakt die bron echter uitgeput.
Dat betekent dat de toegenomen vraag vanaf de tweede helft van het volgende decennium bijna volledig moet worden opgevangen met ‘vers’ ontmijnd uranium, dat nu niet eens twee derde van de brandstof levert. Zoniet zal een flink deel van de kerncentrales wereldwijd moeten sluiten door een gebrek aan brandstof.
Het IEA hield vorig jaar een opmerkelijk pleidooi voor meer kernenergie in de elektriciteitsmix. Maar het energieagentschap verbond daar een belangrijke voorwaarde aan, die veel minder aandacht kreeg: massale investeringen in uraniummijnen en opwerkingsfabrieken.
Productie loopt achterop
De afgelopen 20 jaar is daar nauwelijks in geïnvesteerd. Alle uraniumproducenten zijn nu volop bezig met het uitbreiden van hun capaciteit en hebben grote investeringen aangekondigd voor het komende decennium - het gaat dan minstens over een verdubbeling of verdrievoudiging van de productie. Maar de achterstand is groot en de tijd dringt.
Volgens het IEA kunnen de bestaande en de geplande productiefaciliteiten samen in 2030 slechts 65 procent van de nodige brandstof leveren. Volgens het agentschap dreigt er al een tekort aan brandstof vanaf 2020 – de Belgische kerncentrales zijn dan niet eens aan hun extra speeltijd begonnen.
Bovendien loopt de uitbreiding van de productiecapaciteit niet van een leien dakje: zo overstroomde in oktober vorig jaar door hevige regenval een mijn van Cameco, de grootste uraniumproducent ter wereld. De opening van de mijn, die vanaf 2008 vijftien procent van de globale uraniumvoorraad moest leveren, werd met twee jaar uitgesteld.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Ook de beloofde kerncentrales van de vierde generatie brengen ons geen stap verder."
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zelfs als we de ogen sluiten voor de gekende problemen van kernafval, een mogelijke kernramp en het risico op een verdere ‘democratisering’ van kernwapens, blijft nucleaire energie dus een twijfelachtige optie. Ook de beloofde kerncentrales van de vierde generatie, die hun eigen kernafval als energiebron verbruiken en dus met veel minder uranium evenveel energie kunnen opwekken, brengen ons geen stap verder.
Dat de elektriciteit uit onze kerncentrales momenteel nog zo goedkoop is, heeft alles te maken met het feit dat ze al gebouwd en afgeschreven zijn. Nieuwe reactoren van de vierde generatie mogen dan een oplossing zijn voor de stijgende kosten van uranium, ze zullen evengoed de prijs van nucleaire energie de hoogte injagen door het simpele feit dat ze nog gebouwd (en ontwikkeld) moeten worden.
Gevaarlijke gok
Het langer openhouden van de kerncentrales is een gevaarlijke gok. De ongeveer 8 miljard euro die de CREG in het vooruitzicht stelt, klinkt aanlokkelijk. Maar dat bedrag is het resultaat van geven en nemen: een verwachte opbrengst van ongeveer 13 miljard euro, verminderd met 4,4 miljard euro investeringen die nodig zijn om de centrales langer open te kunnen houden.
Als de Belgische kerncentrales rond 2020 om brandstof moeten vechten omdat de wereldwijde uraniumproductie tekortschiet, kunnen die verwachte opbrengsten geheel in rook opgaan. Het wordt dan kiezen tussen veel duurdere kernenergie of het alsnog stilleggen van de installaties. Die 4,4 miljard investeringen zijn we dan kwijt. In het laatste geval is het ook te hopen dat de tot dan toe gerealiseerde opbrengst effectief in duurzame energie werd gestopt, zoniet zitten we zonder stroom.
© Kris De Decker
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
KERNENERGIE UIT RUSLAND
Nucleaire energie moet ons verlossen van onbetrouwbare energieleveranciers. De uraniumproducerende landen wrijven zich in de handen.
Het langer openhouden van de kerncentrales is ook een middel om de afhankelijkheid van wispelturige energieleveranciers zoals Rusland af te bouwen, zo klinkt het. Dat is een sterk argument voor landen die zelf over voorraden uranium beschikken, maar België is daar niet bij. Vanwaar komt het uranium dat in de Belgische kerninstallaties wordt gebruikt?
Uit het antwoord op twee parlementaire vragen, gesteld door Dirk van der Maelen (SPA), blijkt dat de brandstof voor onze reactoren tijdens de jaren 2004 en 2005 afkomstig was uit 6 landen: Zuid-Afrika, de Verenigde Staten, Canada, Australië, Kazachstan en...Rusland. Hoe groot het aandeel van die landen is, blijft staatsgeheim.
Behalve uit de genoemde landen is bijna 40 procent van het aangekochte uranium afkomstig van recyclage (ondermeer afkomstig van de ontmanteling van Russische kernwapens) en van de kortetermijnmarkt. In dat laatste geval weet niemand vanwaar het afkomstig is. Maar aangezien Rusland de vierde grootste producent van uranium ter wereld is (de ontmanteling van kernwapens niet inbegrepen), is de kans groot dat er ook op die manier Russische brandstof ons land binnenkomt.
Net zoals dat het geval is met olie en gas, zit uranium geconcentreerd in een relatief klein aantal gebieden. Negen landen beschikken over meer dan 95 procent van de reserves. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de uraniumsjeiks van morgen zich anders zullen gedragen dan de gas- en oliesjeiks van vandaag.
© Kris De Decker.
Deze teksten verschenen ook in Knack van 15 augustus 2007
Friends of the Earth heeft een bijna 100 pagina's tellend rapport uitgebracht over de plaatselijke gevolgen van de ontginning van uranium voor de Belgische kerncentrales. De download kan enkele minuten duren.
UPDATE juli 2008 : Rusland wordt steeds belangrijker als uraniumproducent
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lees meer:
- Kernenergie statistisch gezien 4,5 keer minder veilig dan vorige week: na de kernongelukken in Japan kan de nucleaire industrie stapels documenten over de veiligheid van atoomkracht herschrijven.
- Een kerncentrale in de kelder : de nucleaire industrie is nog lang niet dood
- Nucleaire vrachtschepen : varen op atoomkracht
- Hoeveel olie kost de productie van olie? netto energie analyse
- Zo lossen we de energiecrisis (nooit) op
- Een roetzwarte toekomst : steenkool is weer hip
- Energie in overvloed : dag en nacht energie van de zon
- Water vreet elektriciteit : straks slokt de energieproductie alle water op, en de waterproductie alle energie
- Honderd procent groene stroom : een wereldwijd netwerk van duurzame energie
- Hernieuwbare energie op grote schaal is een illusie: we zijn te laat begonnen
Startpagina Lowtech Magazine / Alle artikels over energie
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Laatste reacties