De verticale boerderij

Steeds meer mensen wonen in een stedelijk gebied, ver weg van het platteland. Waarom dan niet ook de voedselproductie naar de steden verplaatsen?

Volgens een Amerikaans onderzoeksproject aan de Columbia University in New York kunnen verticale boerderijen in drukbevolkte steden zowel het voedselaanbod verhogen als de ecologische impact van de landbouw verkleinen. Een glazen wolkenkrabber van 48 verdiepingen hoog zou genoeg groenten, vis, gevogelte en granen kunnen leveren voor 50.000 mensen. Door in essentie serres op elkaar te plaatsen, kan een verticale boerderij bovendien al het geproduceerde afval recycleren en zelf in haar energiebehoeften voorzien. Probleem is dat we het ding eerst moeten bouwen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bijna de helft van de wereldbevolking leeft in een stad. Toch wordt al ons voedsel nog steeds op het platteland geteeld en gekweekt. Dat voedsel moet naar de stad worden getransporteerd, wat een aanzienlijke milieulast oplevert. Daarbij komt dat de landbouw nu al bijna 40 procent van de landoppervlakte op aarde inpalmt, en voor ernstige milieuvervuiling zorgt.

Dickson Despommier, professor aan de Columbia Universiteit in New York, vindt dat het daarom tijd wordt voor een nieuw soort landbouw. Begin 2001 zette hij het ‘Vertical Farm Project’ op, dat sindsdien door onderzoekers en studenten aan de universiteit steeds verder is ontwikkeld. Het resultaat is een gedetailleerd theoretisch concept, dat de onderzoeksgroep nu zo snel mogelijk in de praktijk wil brengen.

Glazen wolkenkrabber

Uit het onderzoek blijkt dat een glazen wolkenkrabber van 48 verdiepingen genoeg voedsel kan leveren voor 50.000 mensen. Ongeveer de helft van die etages wordt ingenomen voor het telen van groenten en fruit, de andere helft voor de kweek van vis en kip (zowel voor vlees als voor eieren). Het idee vertrekt vanuit de kennis die is opgebouwd in de serreteelt, de aquacultuur en de intensieve veeteelt. Het grote verschil met die bestaande, weinig milieuvriendelijke technieken, is het werken met etages.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

"Werken met etages betekent dat er veel meer voedsel op veel minder plaats geproduceerd kan worden."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Door in essentie serres op elkaar te plaatsen, kan een verticale boerderij al het geproduceerde afval recycleren en zelf in haar energiebehoeften voorzien. Mest van dieren en afval van planten kan worden omgezet in biogas en vervolgens in energie, die de apparatuur in het gebouw (ventilatie, verwarming, waterpompen, koeling, verlichting) kan aandrijven. Een deel van de kippenmest kan gebruikt worden als voedsel voor de vissen. De afvalstoffen van de vissen leveren voedingsstoffen voor planten die op hun beurt het water filteren waarin de vissen leven. Water dat verdampt, kan weer worden opgevangen.

Etages

Werken met etages betekent dat er veel meer voedsel op veel minder plaats geproduceerd kan worden. Daarbij komen de voordelen die eigen zijn aan de serreteelt. Er kan een hogere opbrengst gehaald worden, omdat geautomatiseerde systemen voor optimale groeicondities zorgen. Het planten en oogsten van gewassen is niet afhankelijk van de seizoenen, zodat er het hele jaar door vers voedsel geproduceerd kan worden. En de oogst kan niet mislukken door slechte weersomstandigheden. Dat het concept ook in de praktijk kan werken, bewijst een kleinschalig project in Japan, waar in een (ondergrondse) verticale boerderij al tomaten, rijst, aardbeien en sla worden gekweekt.

Eddie Schrevens, onderzoeker landbouwtechnologie aan de KULeuven, loopt echter niet warm voor de verticale boerderij. ,,Technologisch gezien kan het allemaal. Maar vanuit ecologisch en economisch standpunt is het onzin. Je moet een enorm gebouw gaan optrekken, vol hoogtechnologische apparatuur. Dat kan alleen maar renderen als je over massale hoeveelheden goedkope en duurzame energie beschikt. Maar die hebben we niet."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

"De verticale boerderij is een typisch voorbeeld van rechtlijning ingenieursdenken."

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Volgens Schrevens zal het verschepen van tomaten uit Latijns-Amerika vanuit ecologisch en economisch oogpunt altijd voordeliger zijn dan ze hier in verticale boerderijen te kweken.

,,In de Belgische serres halen we nu 1,5 kilogram tomaten uit 1 kilogram petroleum. In Colombia kan je dankzij de zon met de energie-inhoud van 1 kilogram petroleum 38,5 kilogram tomaten kweken. Je kan de landbouw alleen maar verduurzamen door er zo weinig mogelijk energie en andere grondstoffen in te steken."

,,De verticale boerderij is een typisch voorbeeld van rechtlijning ingenieursdenken", vindt Schrevers: ,,We hebben geen plaats meer, laten we dus serres op elkaar stapelen. We moeten overstappen naar een meer holistische benadering."

Biologische landbouw

Schrevens doelt daarmee niet op de biologische landbouw. ,,Dat is een nichemarkt. Waar we naartoe moeten, is een agro-ecologische landbouw. Dat is een benadering die in de jaren tachtig in Latijns-Amerika is ontwikkeld. Samengevat komt het erop neer dat je alle technieken uit de industriële landbouw kan gebruiken, inclusief pesticiden en herbiciden, maar dan op een verstandige manier."

,,Onze intensieve veeteelt past daar bijvoorbeeld niet in", vindt Schrevens. ,,Ons land kan zich niet zo’n hoge vleesconsumptie blijven veroorloven, omdat we niet genoeg veevoedergewassen hebben. Wij voeren massaal soja in uit Brazilië om onze varkens te voederen. Het gevolg is dat de bodem in Brazilië uitgeput raakt, terwijl wij met een mestoverschot zitten. Als je die mest gebruikt om je bodem te verbeteren, zijn er geen problemen en heb je duurzame landbouw. Je moet het hele plaatje bekijken.”

Tomaten in de winter

De agro-ecologische benadering sluit geen serreteelt uit, verduidelijkt Schrevens: ,,In ons land tomaten kweken, kan een goed idee zijn. Als we optimaal gebruik maken van de warmte van de zon. Maar dan kan het alleen van maart tot november. De oplossing is dus: geen tomaten eten in de winter. Als we dat doen, dan kunnen we in onze serres mogelijk 20 kilogram tomaten uit 1 kilogram petroleum halen."

Welke politicus gaat die beslissing nemen? Schrevens: ,,De markt zal daar wel voor zorgen. Er zullen altijd tomaten te koop zijn in de winter, maar door de stijgende energieprijzen zullen ze peperduur worden, alleen weggelegd voor een elite. Ook nu is dat eigenlijk al het geval: slechts een klein deel van de wereldbevolking kan het zich veroorloven om groenten en fruit buiten het seizoen te eten, of om elke dag vlees te eten.”

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lees meer :