Oorlog zonder soldaten

Bedienen soldaten straks hun wapens met een joystick veilig van achter de computer thuis?

De Amerikanen werken aan een op afstand bestuurd leger. Het enthousiasme voor een onbemande krijsgmacht is begrijpelijk. Robots komen niet in body bags naar huis, ze hebben geen ongeruste familieleden. De prestaties van tanks, gevechtsvliegtuigen en duikboten worden bovendien beperkt omdat er mensen inzitten. Niet alleen nemen die op zichzelf veel ruimte in, er is ook heel wat apparatuur aan boord die alleen maar dient om de aanwezigheid van mensen mogelijk te maken. Onbemande gevechtseenheden moeten ook geen rekening houden met wat het menselijk lichaam fysiek kan vedragen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het Amerikaanse defensiebedrijf Foster-Miller liet vorige week weten dat het gewapende telegeleide robots heeft ontwikkeld. Die tuigen zijn het resultaat van een jarenlange samenwerking met de Amerikaanse defensie. De robots bewegen zich voort op rupsbanden en zijn uitgerust met een machinegeweer of een raketlanceerder. Ze hebben dan ook meer weg van een miniatuur tank dan van een robot.

De moordmachines worden vanop afstand bediend en zijn daartoe uitgerust met zendapparatuur, videocamera’s en nachtkijkers. Ze halen een snelheid van 6,6 kilometer per uur. Foster-Miller noteerde al 65 miljoen dollar aan orders. Het Amerikaanse leger, dat dit soort voertuigen al sinds 2002 aan het testen is, gooit de robots vanaf maart of april mee in de strijd in Irak.

Ongewapende robots worden nu al veelvuldig gebruikt door de Amerikaanse strijdkrachten. Soldaten verkennen er vanop veilige afstand moeilijk toegankelijke of mogelijk gevaarlijke ruimtes mee, zoals bunkers, grotten, tunnels of gebouwen. Deze robots nemen de taak over van de zogenaamde voorman, de soldaat die als eerste een gevaarlijke plaats betreedt en dus een groot risico loopt. Op afstand bestuurde robots worden ook gebruikt voor het onderzoeken en onschadelijk maken van verdachte pakketjes, bommen en mijnen.

Rijdende pistolen

Deze machines voerden al meer dan 20.000 missies uit in Irak en Afghanistan. Ook bij reddingsoperaties hebben de robots zich al bewezen, ze zochten naar slachtoffers in de puinhopen van het World Trade Center. Deze vredelievende tuigen worden door tientallen fabrikanten op de markt gebracht. Het Amerikaanse leger gebruikt de PackBot en de Talon, geproduceerd door respectievelijk iRobot en Foster-Miller.

De op afstand bestuurde robots die nu ook op mensen gaan schieten, zijn gebaseerd op de standaard Talon-robot. De ontwikkeling ervan was dan ook allesbehalve een technologische uitdaging. Foster-Miller verving de metalen grijparm door een van camera’s voorzien statief, dat de mariniers ook nu al gebruiken om hun pistolen via een kabel vanop honderden meters afstand te bedienen. Of ook de veel kleinere PackBot - die door een raam naar binnen kan worden gegooid en trappen kan lopen - van een schietwapen zal worden voorzien, is niet bekend.

Op afstand bestuurde gewapende robots doen beelden opdoemen van legers rijdende pistolen, zoals ze vaak in computerspelletjes te zien zijn. Zitten Amerikaanse soldaten straks allemaal op een veilige plaats een levensecht First-Person Shooter computerspel te spelen? Want dat is precies wat er nu gebeurt. De soldaat bedient de Talon-robot met een soort joystick, terwijl de videobeelden afkomstig van de robot worden geprojecteerd op een laptop of in een klein videoscherm dat op de helm gemonteerd wordt en zich vlak voor het oog van de soldaat bevindt. Het is zelfs mogelijk om de beelden van de uitgevoerde missie op te nemen en te bewaren.

De totale telegeleide oorlog staat echter nog niet voor de deur. Het is zelfs zeer de vraag of hij ooit werkelijkheid wordt. Telegeleide vechtrobots zijn veel kwetsbaarder dan ze lijken. Precies omdat ze vanop afstand bestuurd worden, via radiogolven. De tegenstander kan altijd een manier vinden om de controle over de tuigen te storen of over te nemen – technologisch is dat niet eens een grote uitdaging. Een tegenstander kan onmogelijk de controle overnemen van een bemande tank of een soldaat van vlees en bloed.

Kwetsbaar

Bovendien is de soldaat die de tank via de camera’s bestuurd op het moment van de actie ook erg kwetsbaar. Hij tuurt namelijk naar het scherm, en kijkt niet om zich heen. Hij moet beschermd worden door andere soldaten. Je hebt dus nog altijd een pak meer soldaten dan robots nodig. Tenslotte is het bereik van de robots voorlopig beperkt tot 1,6 kilometer. De soldaat kan zich dus niet ver van het slagveld verwijderen, laat staan dat hij in zijn thuisland blijft.

Autonoom handelende robots zouden deze problemen oplossen. Maar daar is de technologie nog lang niet klaar voor. Het enige autonoom denkende wapen dat nu gebruikt wordt, is de Patriot-raket. Die moet vijandelijke raketten uit de lucht halen. Maar het systeem schoot al een geallieerd gevechtsvliegtuig uit de lucht. Volledige autonomie achten veel defensiespecialisten onmogelijk, want te onbetrouwbaar.

Zo is het de bedoeling dat de onbemande gevechtsvliegtuigen die nu worden ontwikkeld (zie kaderstuk), zonder tussenkomst van mensen zullen opstijgen, navigeren en landen. Ze zouden ook zelf doelwitten kunnen lokaliseren en afweergeschut ontwijken. Maar de beslissing om het vuur te openenen, blijft in handen van een soldaat. In dat scenario zou een soldaat wel meerdere gevechtseenheden tegelijk kunnen controleren, zoals in een Real-Time Strategy computerspel.

De opmars van onbemande moordmachines krijgt uiteraard kritiek. Sommigen vinden dat ze meer burgerslachtoffers zullen maken, omdat het via een schermpje nog moeilijker zal zijn om vijandelijke soldaten te herkennen. Anderen stellen daar tegenover dat de soldaat op veilige afstand waarschijnlijk veel koelbloediger reageert dan de soldaat wiens leven in gevaar is.

Hakbijlen

De belangrijkste kritiek op een volledig telegeleide strijdkracht is dat er dan geen enkele drempel meer bestaat om oorlog te voeren. Nu heeft elke oorlog een prijs: de VS verloren al meer dan 1200 manschappen in Irak. Als er oorlog kan worden gevoerd zonder slachtoffers in eigen rangen, zal een conflict steeds vaker militair worden ‘opgelost’.

Toch is het niet ondenkbaar dat de telegeleide vechtmachines uiteindelijk een erg positieve ontwikkeling blijken te zijn. De technologie om die dingen te bouwen is immers voor iedereen beschikbaar. Een beetje modelbouwer kan zonder problemen een op afstand bestuurde moordmachine in elkaar knutselen. Er worden zelfs al bouwpakketten verkocht. In de Verenigde Staten, Japan, Nederland en Engeland zijn televisieshows te zien waarin telegeleide vechtrobots het tegen elkaar opnemen.

De tuigen zijn uitgerust met slijpschijven, hakbijlen en pneumatische hamers. De gevechten zijn ijzingwekkend brutaal. Misschien vechten we dus straks met robots tegen robots, terwijl de soldaten van beide kampen zich op veilige afstand van het slagveld bevinden. Dat zou pas vooruitgang zijn.

© Kris De Decker

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De telegeleide krijgsmacht
De Amerikanen werken ook aan telegeleide gevechtsvliegtuigen en duikboten

De ontwikkeling van onbemande gevechtseenheden beperkt zich niet tot onbemande voertuigen (UCGV’s of Unmanned Combat Ground Vehicles). Eerder werd ook al de Predator, een op afstand bediend verkenningsvliegtuig, met raketten uitgerust. Daarmee werden al mensen uitgeschakeld en gebouwen vernield in Jemen en Irak. Maar de Predator vormt door zijn lage snelheid een makkelijk doelwit voor afweergeschut. Daarom werkt de Amerikaanse defensie aan speciale gevechtsvliegtuigen, de UCAV’s (Unmanned Combat Air Vehicles).

Zowel Northrop als Boeing hebben testmodellen gebouwd, in april van dit jaar gooide een van die toestellen een eerste precisiegestuurde bom af in een testgebied in Californië. Of de gevechtsvliegtuigen uiteindelijk massaal zullen worden geproduceerd en ingezet, beslist de Amerikaanse defensie pas in 2009. De ontwikkeling ervan zou sneller kunnen gaan. Maar het is de bedoeling om, naar analogie met de Talon, een basisarchitectuur te ontwerpen waarop achteraf allerlei nieuwe toepassingen en technologieën kunnen worden ‘ingeplugd’.

Onbemande duikboten

De ontwikkeling van onbemande duikboten zit in de pijplijn. Het enthousiasme voor een geheel onbemande krijsgmacht is begrijpelijk. Robots komen niet in body bags naar huis, ze hebben geen ongeruste familieleden. Onbemande gevechtseenheden hebben echter nog veel meer voordelen, die minder snel in het oog springen. De prestaties van tanks, gevechtsvliegtuigen en duikboten worden aanzienlijk beperkt omdat er mensen inzitten.

Niet alleen nemen die op zichzelf veel ruimte in, er is ook heel wat apparatuur aan boord die alleen maar dient om de aanwezigheid van mensen mogelijk te maken. De zuurstoftoevoer of de schietstoel bijvoorbeeld. In een onbemande gevechtseenheid komt dus veel plaats vrij. Dat betekent dat de toestellen ofwel zwaarder bewapend kunnen worden, ofwel veel kleiner en lichter kunnen worden gemaakt, wat ze sneller, wendbaarder en zuiniger maakt.

Schietende vogels

Een onbemande duikboot zal door zijn kleinere omvang veel sneller kunnen varen, en toch even zwaar bewapend zijn. Onbemande gevechtseenheden moeten ook geen rekening houden met wat het menselijk lichaam fysiek kan vedragen. Een telegeleid gevechtsvliegtuig kan dus veel bruuskere bewegingen uitvoeren. Naarmate de miniaturisering in computertechnologie verdergaat, kunnen de gevechtseenheden steeds kleiner worden. Daar staat geen limiet op, omdat er geen soldaat in moet passen. Een op afstand bediend gevechtsvliegtuig dat niet groter is dan een vogel, is straks perfect haalbaar.

Deze artikels verschenen ook in Knack van 3 januari 2005 / Foto intro © Elbit Systems / Foto Talon robot © Foster-Miller / Foto vechtrobots © Battlebots / Foto vliegtuig © Boeing

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Updates

1. Een uitvoerig overzicht van de Amerikaanse plannen voor onbemande gevechtseenheden (in het Engels, zware download)

2. Wetenschappers waarschuwen voor de ontwikkeling van autonome gevechtsrobots

3. Een update met foto's van Popular Mechanics

4. Het Amerikaanse leger heeft de gewapende robots van Foster Miller van het slagveld in Irak gehaald. De reden: de machines zijn niet betrouwbaar en zouden hun loop op de eigen troepen hebben gericht (10/04/2008). Maar Foster-Miller ontkent dat (16/04/2008, update zelfde link)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lees meer op Lowtech Magazine :